Bu keşif, Beit She’arim’deki antik Yahudi mezarlığında, kesin olarak bir mühtediye ait olan ilk keşiftir. (Mühtedi kelime anlamı: Din değiştirmiş, dönmüş, hidayete ermiş kimse.)
Yeni açtığınız bir mezarda bulmak istemeyeceğiniz bir şey varsa, o da kan gibi görünen, mezarı açanın lanetleneceğini bildiren garip ve uğursuz bir mesajdır.
Fakat geçen yıl kuzey İsrail ve güney Lübnan’ı kapsayan bir bölge olan Celile’de keşfedilen şey tam olarak buydu.
UNESCO Dünya Mirası Listesi‘ndeki Beit She’arim Nekropolü’nde kazı yapan arkeologlar, Jacob adındaki bir Yahudi mühtedi tarafından yazılmış 1800 yıllık bir mezar taşı buldular.
Mezar taşında “İokobos [Yakup] mühtedi, bu mezarı açan herkesin lanetleneceğine kendi üzerine yemin ediyor” diyor. Tel Aviv Üniversitesi Profesörü Jonathan Price’a göre bu, Jacob’un kendisi tarafından (kendine özgü bir Yunanca ile) yazılmış “garip” bir mesajdı. Price, The Times of Israel’e verdiği demeçte “Görünüşe göre böyle konuşuyordu” dedi.
Taş levha sekiz satırdan oluşuyor ve şu sözlerle bitiyor: “Yaakov Ha’Ger, bu mezarı açacak olan herkesi lanetlemeye yemin ediyor. Böylece bu mezarı kimse açmayacaktır. 60 yaşında.” Farklı bir yazıyla yazılan 60’ın başka biri tarafından eklendiği ve belki de onun yaşına atıfta bulunduğu düşünülüyor.
Keşif, 1 Haziran’da Hayfa Üniversitesi ve İsrail Eski Eserler Kurumu’nun (IAA) Kuzey Bölgesi tarafından ortaklaşa düzenlenen Kuzey Konferansı’nda sunuldu.
Görünüşün aksine mesaj kanla değil kırmızı boyayla yazılmıştır ancak bu, ürkütücü etkisini ortadan kaldırmıyor.
Yazıt, son 65 yılda Beit She’arim’de keşfedilen ilk iki yazıttan biridir ve bölgede bulunan 300’den fazla mezar taşından, gömülü olanlara kesinlikle bir mühtedi olarak atıfta bulunan tek mezar taşıdır.
Beit She’arim’deki kazılara başkanlık eden, Zinman Arkeoloji Enstitüsü ve Hayfa Üniversitesi Arkeoloji Okulu’ndan Prof. Adi Erlich, IFLScience’a gönderdiği bir bildiride “Yazıt, Hristiyanlığın güçlendiği Geç Roma veya Erken Bizans dönemine aittir. Ve burada hala Yahudi halkına katılmayı seçen insanların olduğuna dair kanıtlar buluyoruz” dedi.
Price, “Ve biliyoruz ki, Yaakov Ha’Ger’in seçtiği isim İbranice olduğu için Yahudiliğe “tamamen dönmüş” biri oldu. Çünkü mezar taşında Yunanca “mühtedi” kelimesini kullanıyor.” şeklinde açıklama yaptı.
Hayatının bu kişisel ayrıntılarını öğrenmemize rağmen, Jacob hakkında bilmediğimiz ve belki de asla bilemeyeceğimiz şaşırtıcı derecede temel şeyler var.
Price, The Times of Israel’e verdiği demeçte, “Beit She’arim, doğunun her yerinden Yahudiler için uluslararası bir mezarlık olarak biliniyor. Bu durum, eğer günlüğünü bulamazsak nereden geldiğini bilmeyi imkânsız hale getiriyor – ki bulamayacağız” dedi.
Ve belki de en tuhafı şu anda nerede olduğunu bile bilmiyor oluşumuzdur. Çünkü mezar taşı Jacob’ın mezarında bulunmadı, daha önce keşfedilmemiş bir mağarada bir duvara yaslanmıştı.
Yani arkeologlar tarafından keşfedilmedi. Price, Times of Israel’e verdiği demeçte, mezar taşının beklenmedik konumunun nedeninin kesinlikle mezar yağmacıları olduğunu ve Jacob’ın mezarının gelecekte kesin olarak teşhis edilmesini pek olası kılmadığını söyledi.
Başka bir deyişle: geleceğin kazıcıları / ekskavatörleri, arkanızı kollayın çünkü açacağınız bir sonraki işaretsiz mezar Jacob’ın olabilir ve bu onu çok kızdıracaktır.
Çeviri: Gözde ÖZEN / Kaynak: Times of Israel
