2018’de bilim alanında da oldukça önemli gelişmeler yaşandı. İmkansız denilen deneyler gerçekleştirildi, Mars’a bir araç daha indirildi, DNA üzerinde eşsiz çalışmalar yapıldı, maalesef Stephen Hawking hayatını kaybetti, Elon Musk hissesini büyüttü (!), 3D baskıda yeni bir çağ başladı… Ve daha birçok olay yaşandı. Bu yıl kendi fizyolojimiz hakkında ortaya çıkan 10 ilginç olay sizlerle.
Yeni organımız: İnterstitium
Yapılan araştırmaya göre, cilt yüzeyi de dâhil olmak üzere vücudumuzun her bölümündeki bağ dokular, aslında içi bir sıvı dolu bölmeciklerden oluşuyor. Bu bölmecikler mide, akciğerler, kan damarları ve kasları kaplayarak hep birlikte bir ağ oluşturuyor. Bu nedenle bilim insanları vücut genelinde birbirine bağlı olan bu ağın bir organ olduğunu söylüyor. Yeni organa ise ‘interstitium’ adı verildi.
Babaların DNA’sı ve mitokondri
İnsanların mitokondriyal DNA’yı (hücrelerin mitokondrisinde bulunan genetik materyal) sadece annelerden aldıkları sanılıyordu. Ancak yapılan bir araştırmada, bazı durumlarda babaların da mitokondriyal DNA’yı etkileyebileceği tespit edildi. 17 kişinin katıldığı deneyde elde edilen bulgular, 17 kişinin, hem annelerinden hem de babalarından mitokondriyal DNA aldığını ortaya koydu.
Beynimizdeki bakteriler ?
ABD’nin Alabama Üniversitesi araştırmacılarından gelen, “İnsan beynine yerleşen bağırsak bakterileri, ruh halimizi ve iştahımızı etkiliyor” şeklindeki araştırma sonucu ise beyin ile bağırsaklar arasındaki bağlantıya yeni bir kanıt olarak gösteriliyor. Devrim niteliğindeki buluş, şans eseri gerçekleştirildi. Şizofreni hastalarının bedenlerini inceleyen bilim insanları, beyinde daha önce hiç görmedikleri bakterilerle karşılaştı. Bu bakterilerin aslen bağırsakta yaşadığını fark eden doktorlar, çalıştıkları 34 beyinde de bağırsak bakterilerine rastladı.
Dışkımızda mikroplastik tespiti: Mikro boyutundan makro boyutuna kadar, etrafımız plastik çöpleri sarmış durumda. Ancak son yapılan araştırmada insan dışkısında plastik maddelere rastlandı. Deney, sekiz farklı ülkede yaşayan sekiz sağlıklı insandan oluşuyordu ve gönderilen her dışkı örneği uzun bir analizden geçirildi. Örneklerin her biri plastik parçacıkları içeriyordu.
Alnımızdaki kırışıklıklar kalp damar hastalıklarına bir işaret !
Alın kırışıklığı, genelde yaşlılık döneminde belirginleşen ve çok doğal karşılanan bir durumdur. Ancak yapılan araştırmalar, derin alın kırışıklıkları olan kişilerin kardiyovasküler hastalıktan ölme riskinin daha yüksek olabileceğini açıkladı. Çalışmaya göre; alındaki kırışıklıklar, o kişinin kardiyovasküler hastalıktan hayatını kaybetme riskinin 10 kat daha fazla olduğunu açıkladı.
Fransız bilim insanlarının yaptığı 20 yıllık çalışmaya göre; kaşın üst kısmında yer alan kırışıklıklar, kalp rahatsızlıkları veya felç gibi olası sorunlar için kırmızı bayrak niteliğinde.
10.000 kişinin yüzünü hatırlayabiliriz
Yaşamımız boyunca çok sınırlı sayıda kişinin yüzünü hatırlayabileceğimizi düşünürüz.Ancak eminim ki kimse 10.000 suratı tahmin etmemiştir… Araştırmacılar, deneye katılan yüzlerce kişiye hem tanıdıklarının fotoğraflarını hem de ünlü kişilerin fotoğraflarını gösterdi. Uzun bir sürece yayılan araştırma, kişiden kişiye bağlı olarak 5000-10000 arasında insanın yüzünü hatırlayabileceğimizi ortaya koydu.
Bu genler hayal kurmamıza yardımcı oluyor
Hayal kurmamızın nedeni, bilim insanlarının net bir şekilde açıklayamadığı bir olay. Ancak, Japonya’daki araştırmacılar tarafından yapılan yeni bir çalışma bu konuya biraz daha ışık tutabilir. Bilim insanları, uykumuzun REM aşamasında Chrm 1 ve Chrm 3 genlerinin aktif olduklarını belirlerdiler. Fareler üzerinde yapılan deneyde, bu genler CRISPR ile yok edildi. Ve farelerin REM uykusu yaşamadıkları gözlemlendi.
Bağırsak bakterilerimiz elektrik üretiyor !
Midemizde kelebekler, kalbimizde pırpırlar olmuyor olabilir ancak bağırsaklarımızda gerçekten de elektrik var. Journal Nature dergisinde yayınlanan araştırmaya göre; genellikle tüketilen ya da zaten bağırsaklarımızda bulunan bazı bakteri türleri elektrik üretiyorlar. Uzmanlar; bakterileri bir elektrokimyasal bölmeye yerleştirdiler ve üretilen elektronları bir tel veya elektrot ile yakalayarak bu gıda kaynaklı bakterilerin bir elektrik akımı oluşturduğunu gördüler.
Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley’deki bir mikrobiyolog olan kıdemli yazar Daniel Portnoy’a göre: “Elektrik üreten ya da “elektrojenik” bakteri aslında yeni bir şey değil. Bizden uzakta, göllerin dibinde olduğu gibi bize yakın yerlerde de bulunabilirler.” Portnoy: “Ancak şimdiye kadar bilim insanları, çürüyen bitkilerde veya memelilerde özellikle de çiftlik hayvanlarında bulunan bakterilerin de elektrik üretebileceği konusunda hiçbir fikre sahip değildik.” demecini vermişti.
Sıkı dostlar aynı düşünür
Günümüzde arkadaş ortamlarının ne kadar ”yüzeysel” olduğunu görürüz. Eğer gerçek arkadaşınızın kim olduğunu bilmek istiyorsanız onu beyin MR’ına sokmalısınız… Ocak ayında yapılan araştırmada arkadaş gruplarına aynı videolar izlettirildi. Ardından çekilen MR sonucunda, insanların bazı uyaranlara birebir tepkiyi verdikleri göründü. Araştırmacılar; yakın arkadaşların beyin bölgelerinde yer alan duyguların, dikkatlerin ve üst düzey mantığın aynı tepkileri verdiklerini belirtti.
Selfie’ler görünüşümüzü bozuyor !
Adına şarkı yapılan, telefon sektörünün üç-dört kat sıçramasına neden olan, Instagram’ı kullanım amacının dışına taşıran selfie -özçekim- görünüşümüzü bozuyor. Mart ayında yayınlanan bir araştırma; yüzün 30 cm. uzağında çekilen özçekimlerin, burnun gerçekte olduğundan yüzde 30 daha büyük görünmesine neden oluyor buna ek olarak yüz hatlarımız da olduğundan değişik görünüyor. Buna karşılık 1.5 metre uzaklıktan çekilen normal bir fotoğrafta hiçbir değişiklik olmadan birebir fotoğraf (no filter) oluşuyor. Matematiksel modeller ile yapılan araştırmaya göre; bu farkların gözle görünür olmasa da fotoğraflara baktıkça kendimizi daha kötü hissedebileceğimize neden olabileceği ortaya kondu.
Evet… İyisiyle kötüsüyle bir yılı daha geride geride bıraktık. Bütün bir sene boyunca bizi takip ettiğiniz ve desteklediğiniz için teşekkürler. Seneye daha iyi bir şekilde görüşmek üzere.
Kuzey Kılıç (@KuzeyGencc)
