Her şey planlandığı gibi giderse Kızıl Gezegenin saf örnekleri 10 yıldan biraz uzun bir süre sonra Dünyamızda olacak. NASA ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA) büyük umutlarla Marstan Örnek Getirme Görevi üzerinde çalışıyorlar. Destekçilerine göre Kızıl Gezegenle ilgili bu görevde yaşam bulma potansiyelimiz var.
Geçen ay California NASA Propulsion Laboratuarında yapılan NASA ‘nın Gelecekteki İşlemleri (FISO) çalışma grubunda konuşan Brian Muirhead göre materyalleri buraya getirip laboratuarlarımıza sokmalıyız.
NASA aracının Kızıl Gezegenden örnekleri fırlatırkenki çizimi.
NASA’nın Mars’tan Örnek Getirme Seferini yöneten Brian Muirhead ayrıca Dünyanın her yerindeki laboratuarlarda örneklerin Marstaki bir keşif robotundan daha fazla yolla ve eksiksiz olarak incelenebileceğini, çalışmaların Mars tarihini biyolojik açıdan anlamamıza yardımcı olacağını ekledi.
2031 de Dünyaya getirilmesi umulan Kızıl Gezegenin parçalarında araştırmacılar belki yaşama bile rastlayabilirler.
NASA ve ESA’nın projesi henüz onaylanmadı, hala detayların üzerinde çalışılıyor. Bu yazı çalışmaların bir özeti fakat şimdilik sadece bir düşünceden ibaret.
Örnek Toplama Keşif Aracı
Kampanya seneye Temmuzda, NASA’nın araba büyüklüğündeki aracı ‘’Mars 2020 Rover’’ın tanıtılması ile başlıyor. 6 tekerlekli aracın, Şubat 2021 de 50 kilometre genişliğindeki eski bir nehir deltasına sahip Jezero Kraterine indirilmesi planlanıyor.
Mars 2020; örneklerin toplanması ve saklanması ile birlikte Jezero’nun jeolojisini tanımlayacak, eskiden kalan yaşam bulgularını arayacak, sahip olduğu çok çeşitli teknolojiler ile Kızıl Gezegenin gelecekte keşfedilmesine olanak sağlayacak.
Muirhead: Araç 43 tüpten oluşuyor, 5 tanesi referans tüpleri bunlar araştırmacılara diğer tüplerin dolaştığı yerlerde çevreyi inceleme fırsatı verecek. Mars 2020, maximum 38 örnek ile sınırlı. Araç gerektiğinde bazı örnekleri ulaşabileceği yerlere bırakacak ve kalanları tüplerinde taşımaya devam edecek.
Sonraki adım 2026’da NASA’nın Örnek Getirme Aracı (SRL) fırlatması görevi. SRL yüzeye sabit bir gövde, ESA yapımı Örnek Toplama Aracı (SFR) ve roket olan Marsa Fırlatma Aracı (MAV)’nı içeriyor.
SRL, Mars 2020’nin indiği yerin yakınlarına inecek sonra da SFR kızıl tozlarla buluşacak. Bu robot NASA’nın golf arabası büyüklüğündeki Spirit ve Opportunity araçlarından küçük, ESA’nın yaşam arayan ExoMars aracı için geliştirilen teknolojisinin geliştirilmiş versiyonuna sahip. SRL’nin gelecek yaz Mars 2020’den 1 hafta sonra Mars’a indirilmesi planlanıyor.
SFR hiçbir bilimsel materyal taşımayacak adı üstünde onun tek görevi Mars 2020’nin bıraktığı örnekleri basketbol topu büyüklüğündeki Orbiting Sample konteynırına diğer adıyla OS’ye toplamak. Eğer Mars 2020 topladığı örnekleri bırakmazsa, bu büyük araç doğrudan sabit gövdeye geri dönecek.
Muirhead: Sabit gövdeyi iki aracı ve tüpleri bize geri teslim edebilecek şekilde tasarladık.
Örneklerin Yüzeyden Fırlatılışı
Bunların hepsi zaman alıyor. SRL ’nin görevini 8 ayda tamamlaması bekleniyor. 5 ay boyunca örneklerini toplayacak bu süre boyunca da MAV sadece orada durup görev sırasının gelmesini bekleyecek.
Fırlatma robotu olan MAV, görevi sırasında öncelikle yüzey koşulları ile baş etmek zorunda, sıcaklık (çoğu zaman soğuk) ve en önemliside toz. Ayrıca fırlatıldıktan sonra Mars ’ın yörüngesine oturmak zorunda. Bunlar bir roketin itişi için zor koşullar.
Uzay araçları daha çok önce çok kere Ay ’ımızdan fırlatıldı (örneğin Apollo görevinde birçok kere uygulandı) fakat daha önce hiçbir araç bu kadar büyük bir kısmını Marsta bıraktıktan sonra tekrar geri dönmemişti, yani MAV fırlatıldığı zaman bir tarih yazılacak.
MAV ile ilgili teknik özellikler henüz kesinleşmedi. Ekip 2 seçeceği araştırıyor; ilki iki kademeli sıvı yakıt kullanımı ve tek kademeli hibrit teknolojili bir roket. Tasarımdaki bu karar yıl sonuna kadar ekip tarafından verilecek.
MAV, OS’yi de aldıktan sonra güneş enerjisi ile çalışan sabit gövdeyi fırlatacak ve OS’nin örneklerini içeren konteynırı 300 km uzağa, Mars’ın yörüngesine gönderecek. Bu da muhteşem plandaki üçüncü parçayı başlatacak : ESA Dünyaya Dönüş Uydusu (ERO)
Eve Dönüş
ERO’nun da SRL görevi gibi 2026’da başlatılması planlanıyor. ESA şu sıralar Avrupa kuruluşlarına uzay aracının yapılması adına öneriler sunuyor.
ERO’nun yöneticilerinden Orson Sutherland:
Görev gerçeğe dönüşüyor ve biz de Avrupa endüstrisine bu mücadeleye katılma fırsatı verdiğimiz için gururluyuz.
ERO elektrikli itme gücü ve çok aşamalı sökülebilir modüllerden oluşuyor. ESA yetkililerinin söylediklerine göre bu geliştirilebilir teknoloji aslında Merkür görevi için henüz fırlatılan BepiColombo için geliştirilmişti.
Avrupa uydusu OS’yi tutar tutmaz bir steril muhafaza sisteminin içine yerleştirecek ve konteynırları ısı ile sterilize edecek. Bu şekilde Dünya atmosferine girişte gezegenimizin Mars materyalleri ile kontamine olmasının önüne geçilmiş olacak.
Muhafaza sistemi ERO uzay aracı Dünya’ya yaklaştığı zaman ondan ayrılacak ve Dünya atmosferine girdikten sonra Utah’taki bir sahile yada kurumuş göl yatağına çarpacak.
Ekip muhafaza sistemini paraşütsüz şekilde kontrol edilebilecek şekilde tasarladı, bu da pasif teknolojilere göre potansiyel bir başarısızlığın gerçekleşmesinin önüne geçiyor..
Muirhead: Sistem eğer sahil kumlarına çarparsa 1000 G (yer çekimi) lik bir kuvvet üzerinde etkili olacak fakat bir kayaya çarpacak kadar şansızsa 3000 Glik bir kuvvet ile çarpacak. Bu iki senaryonunda yaşanması ihtimali üzerinde duruyoruz.
Planlanan iniş şimdilik 2031. Mars ve Dünya gezegenleri arasında bir yolculuk için fırsat sadece 26 ayda bir geliyor. Yani eğer SRL ve ERO 2026 da fırlatılmak için hazır olamazlarsa tarih 2028e uzayacak ve örneklerimiz bize 2033te ulaşmış olacak.
Bunun da ötesinde daha önce çok defa Marstan örnek getirme şanslarımızı kaçırdık bu seferki bizim için çok büyük bir fırsat ve bu fırsatı kaçırmamak için çok sıkı çalışıyoruz.
Beklenen Onay
Şimdilik planlar sadece bir taslak. 2020 de ulusal bütçeden NASA’ya bu görev için pay ayırma talebi kabul edilsede proje hala ne NASA’nın ne de ESA’nın listesinde resmi olarak onaylanmadı.
Bu yüzden henüz tüm projenin ne kadar bütçe tutacağını bilmiyoruz. Muirhead’e göre ekip bütçeyi en düşük seviyede tutmaya çalışıyor fakat hala en düşük seviyenin bize ne kadara mal olacağı belli değil.
ESA yetkililerinin başka ifadeleri ise MSR görevini başarmanın kolay olmadığı yönünde, projede çok fazla görevin olması işi daha zor kılıyor ve diğer tüm robotik görevlerden çok daha ileri götürmeye zorluyor. Fakat ekip bu zorluğun yenilebilir olduğu düşüncesinde.
Muirhead:
ESA ile yapılan tüm kampanya ve tasarımlar mükemmel derecede iyi ilerliyor. Hedefimize ulaşmak için bu kampanyayı ilerletmeye hazırız ve ilgili fon kuruluşlarından onay bekliyoruz.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
NASA, Uzayda Yaşam Belirtileri Aramaya Yardım Edecek
NASA ve SpaceX Kara Delikleri Araştıracak Bir Uzay Gemisini Fırlatmak İçin Birleştiler
NASA, Asteroid Kuşağında Bulunan Eski Bir Gezegenin Kalıntılarını Araştıracak
Editör / Yazar: Beyza Nur Güler
Kaynak: https://www.space.com/mars-sample-return-plan-nasa-esa.html
