Washington, 5 Ağustos 2025 – Beyaz Saray’ın, NASA çalışanlarına, iklim değişikliği üzerine kritik veriler toplayan iki uydu misyonunu sonlandırma talimatı verdiği ortaya çıktı. Karbon salınımını izleyen Orbiting Carbon Observatories (Karbon Gözlemevi Uyduları) misyonlarının iptali, bilim camiasında ve Kongre’de büyük tepkiye yol açtı. Uzmanlar, bu kararın yalnızca çevresel araştırmaları değil, aynı zamanda ABD’nin uzay bilimi liderliğini de tehdit edebileceği konusunda uyarıyor.
NASA’nın İklim Misyonları Tehlikede
NASA’nın Karbon Gözlemevi Uyduları, atmosferdeki karbon dioksit seviyelerini ölçerek iklim değişikliğiyle mücadelede hayati veriler sağlıyor. Eski NASA çalışanı David Crisp, yaptığı açıklamada, mevcut NASA personelinin kendisine ulaşarak “keskin sorular” sorduğunu belirtti. Crisp, “Bu soruların tek sebebi, birilerinin onlara bir sonlandırma planı hazırlamalarını söylemiş olmasıdır,” dedi. Crisp’e göre, bu misyonların yıllık bakım maliyeti yalnızca 15 milyon dolar. NASA’nın 25.4 milyar dolarlık bütçesi düşünüldüğünde, bu rakam oldukça küçük bir paya tekabül ediyor. Crisp, “Bu kadar değerli veriler sağlayan misyonları iptal etmek ekonomik açıdan mantıksız,” diyerek karara sert bir şekilde karşı çıktı.
Bilim insanları, bu uyduların sağladığı verilerin, iklim değişikliğinin etkilerini anlamak ve çevresel felaketlere karşı önlem almak için vazgeçilmez olduğunu vurguluyor. Ancak bu iki uydu, Trump yönetiminin 2026 mali yılı için önerdiği bütçe planında tehdit altında olan onlarca uzay misyonundan yalnızca ikisi.
Bilim Camiasından ve Kongre’den Sert Tepkiler
Bilim insanları, bu kararın ABD’nin uzay araştırmalarındaki lider konumunu zedeleyeceği konusunda hemfikir. Önerilen bütçe kesintileri, NASA’nın bilim programlarını %47 oranında azaltmayı ve toplamda 5 milyar dolarlık operasyonel ve planlanmış misyonları iptal etmeyi öngörüyor. Bu durum, iklim değişikliğiyle mücadelede kullanılan kritik verilerin kaybına yol açabilir.
Kongre’den ise bu kesintilere karşı güçlü bir direnç var. Maryland Senatörü Chris Van Hollen, Bloomberg’e yaptığı açıklamada, “NASA bilimini %47 oranında azaltacak ve mevcut ile planlanmış misyonları sonlandıracak kesintileri reddettik,” dedi. Van Hollen, Kongre’nin NASA’nın bütçesini mevcut seviyelerde tutmayı hedefleyen bir karşı teklif sunduğunu belirtti.
California Temsilciler Meclisi üyesi ve Bilim, Uzay ve Teknoloji Komitesi sıralı üyesi Zoe Lofgren ise daha sert bir eleştiriyle öne çıktı. Lofgren, “Trump yönetimi, 2025 mali yılı için zaten tahsis edilmiş fonlar üzerinde 2026 bütçe talebinde kesintilere zorluyor. Bu yasa dışı,” dedi. Lofgren, Dünya’yı izleyen uyduların fonlarının kesilmesinin veya operasyonlarının azaltılmasının “felaketle sonuçlanabileceğini” ve “şiddetli hava olayları ile iklim felaketlerini öngörme, yönetme ve bunlara yanıt verme yeteneğimizi ciddi şekilde zedeleyeceğini” vurguladı.
İklim Biliminin Geleceği ve Hukuki Tartışmalar
Uzmanlar, bu misyonların iptal edilmesinin yalnızca bilimsel bir kayıp olmayacağını, aynı zamanda çevresel güvenlik açısından da ciddi riskler yaratacağını savunuyor. Karbon Gözlemevi Uyduları gibi misyonlar, iklim değişikliğinin etkilerini izlemek ve çevresel politikalar geliştirmek için temel bir rol oynuyor. Bu verilerin kaybı, sel, kasırga gibi aşırı hava olaylarına hazırlık süreçlerini sekteye uğratabilir.
Ayrıca, Beyaz Saray’ın halihazırda tahsis edilmiş 2025 bütçesine müdahale ederek kesinti yapmaya çalışması, hukuki açıdan da tartışma yaratıyor. Kongre üyeleri, bu hamlenin mevcut bütçe yasalarına aykırı olduğunu ve yasal bir mücadele başlatılabileceğini ifade ediyor.
ABD’nin Uzay Liderliği Risk Altında mı?
NASA’nın iklim odaklı misyonlarının iptali, yalnızca çevre bilimi açısından değil, aynı zamanda ABD’nin küresel uzay liderliği açısından da bir dönüm noktası olabilir. Bilim insanları, bu tür kesintilerin, uluslararası alanda Çin ve Avrupa gibi diğer uzay güçlerinin önüne geçme yarışında ABD’yi geride bırakabileceğini söylüyor.
Kongre’nin karşı teklifinin, NASA’nın mevcut bütçe seviyesini koruyarak bu krizi hafifletip hafifletemeyeceği henüz belirsiz. Ancak bilim camiası ve çevre savunucuları, bu kararın geri alınması için kamuoyu baskısını artırmaya hazırlanıyor.
Sonuç olarak, Beyaz Saray’ın NASA’ya verdiği talimat, iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir araç olan uydu misyonlarını tehdit ediyor. Bilim insanları ve Kongre üyeleri, bu kararın hem çevresel hem de bilimsel açıdan yıkıcı sonuçlar doğurabileceği konusunda uyarıyor. Önümüzdeki haftalarda, bu tartışmalı kararın nasıl bir yol izleyeceği, hem ABD’nin iklim politikalarını hem de uzay bilimi liderliğini şekillendirecek.
