Araştırmacılar, 13 Aralık günü Amerikan Jeofizik Birliği’nin (AGU) yıllık toplantısında sanal bir basın ön görüşmesinde, Antarktika’nın en büyük buzullarından biri için zamanın eriyor olduğu ve hızlı bozulması, buz sahanlığının sadece birkaç yıl içinde tamamen çōkmesiyle sona erebileceği konusunda uyardılar.
Batı Antarktika’daki Thwaites buzulu, yaklaşık 80 mil (120 kilometre) genişliğinde ve topraklama hattında yaklaşık 2.600 ila 3.900 fit (800 ila 1.200 metre) derinliğe kadar uzanan, dünyadaki en geniş buzuldur, aynı zamanda bu buzul karaya bağlı bir buz kütlesinden Amundsen Denizi’ndeki yüzen bir buz sahanlığına bağlandığı yerdir.
Thwaites bazen “Kıyamet Buzulu” olarak anılır, çünkü çōküşü Antarktika’da da bir buzul çōküşünü tetikleyebilir ve donmuş kıtadan yapılan son araştırmalar, eriyen buzul için kıyametin beklenenden daha erken gelebileceğini öne sürüyor.
New Orleans’ta ve çevrimiçi olarak düzenlenen AGU’da araştırmacılar, okyanus suyunun ısınmasının sadece Thwaites’i aşağıdan eritmek olmadığını; aynı zamanda buzulun aşağıdaki kara bağlantısını gevşeterek onu daha da dengesiz hale getirdiğini, buzul zayıfladıkça, tüm buz sahanlığı “bir araba camı gibi” p∂rçalanarak yayılabilecek yüzey kırıklarına daha yatkın hale gelebileceğini söylediler. Ayrıca bu sadece önümüzdeki üç yıl içinde olacak.
Son on yılda, Thwaites’in gözlemleri, insan kaynaklı iklim değişikliği ve Dünya atmosferinde ve okyanuslarda artan ısınma sayesinde buzulun Antarktika’daki diğer tüm buz ve okyanus sistemlerinden daha dramatik bir şekilde değiştiğini gösterdi.
Thwaites, 2000’den beri tahminen 1.000 milyar ton (900 milyar metrik ton) buz kaybetti; The International Thwaites Glacier Collaboration’a (ITGC) göre, yıllık buz kaybı son 30 yılda ikiye katlandı ve şimdi yılda kar yağışında aldığından yaklaşık 50 milyar ton (45 milyar metrik ton) daha fazla buz kaybediyor.
AGÜ’deki sunuculardan biri ve Çevre Bilimleri Araştırma Kooperatifi’nde (CIRES) kıdemli araştırma bilimcisi olan ITGC baş koordinatörü Ted Scambos, Thwaites’in tamamen p∂rçalanıp tüm suyunu okyanusa salması durumunda, dünya çapında deniz seviyelerinin 2 fitten (65 santimetre) fazla yükseleceğini söyledi.
Scambos yaptığı açıklamada, bir buz sahanlığının çōküşünün yakındaki diğer buzullar üzerindeki zayıflatıcı etkisine atıfta bulunarak “Ve çevresindeki buzulları da beraberinde getirirse, deniz seviyesinin 3 metreye kadar yükselmesine neden olabilir.” dedi.
Thwaites çok hızlı değiştiğinden ve küresel deniz seviyesinin yükselmesini önemli ölçüde etkileyebileceğinden, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık’taki 100’den fazla bilim insanı, buzulları baştan aşağı gözlemlemek için sekiz araştırma projesinde iş birliği yapıyor. Bu ekiplerin birçoğunun sonuçları AGÜ’de sunuldu.
Scambos brifingde, “Uluslararası Thwaites Buzulu İşbirliğinin orta noktasındayız,” dedi. “Daha fazla sonuçları bir araya getirmek ve entegre etmek için birkaç yılımız daha var, bu nedenle bu buzulun ilerlemesini daha iyi anlıyoruz.”
Sunuculara göre bu bulgular, ITGC ve Antarktika’daki diğer bilim insanları tarafından devam eden çalışmaların yanı sıra, politika yapıcıların buzul erimesinin önümüzdeki on yıllarda deniz seviyesinin yükselmesi üzerindeki etkilerini takip etme stratejilerini ve bunun dünya çapındaki kıyı topluluklarını nasıl etkileyeceğini bildirecek.
Alttan Erime
Thwaites’te bilim insanları, yüzlerce metre altındaki okyanusu incelemek için buzda delikler açtılar ve diğer araştırmacılar buzulun topraklama bölgesini incelemek için uzaktan kumandalı dalış robotları kullandılar. Sıcaklık okumaları yaptılar ve okyanustaki tuzluluğu ölçtüler ve buzun altındaki suların önemli ölçüde erimeye neden olacak kadar sıcak olduğunu doğruladılar.
Portland, Oregon’daki Lewis ve Clark Koleji’nde yardımcı Profesör Sunucu Lizzy Clyne, başka bir bilim insanı grubu, gelgit aktivitesinin, eriyerek oyulmuş kanallar aracılığıyla iç kısımlara aktif olarak sıcak su pompalamak için buz tepesi ile etkileşime girdiğini ve böylece Thwaites’in bozulmasını hızlandırdığını söyledi.
AGU’da Clyne, “Gelgitiniz düşük olduğunda, buz sahanlığının yüzen kısmı batar” dedi. “Bu, bir tür kaldıraç görevi görür ve aslında suyu içeri çekebilecek biraz iç kısımdaki bir bölümü yukarı çekebilir. Sonra gelgit yükseldiğinde ve su seviyesi yükseldiğinde tam tersi olur, yani yüzen bölüm yükselir.” dedi. Clyne gelgit pompalaması olarak bilinen bu yukarı ve aşağı hareketin suyu iç kısımlara doğru çektiğini ve buzulun daha da zayıflattığını açıkladı.
Yüzlerce Buzdağı
Eskiden buz sahanlığını bir arada tutmaya yardımcı olan Thwaites’teki buzul da p∂rçalanıyor; Oregon Eyalet Üniversitesi’nde jeofizik ve buzulbilim doçenti olan AGÜ sunucusu Erin Pettit’e göre “Batı tarafında kalan “buzlu dili” – denize doğru çıkıntı yapan buz kütlesinin bir p∂rçası – eridiği için buzul şimdi sadece gevşek bir buzdağı kümesi ve dil artık buzul kütlesinin doğu yani daha istikrarlı bölümünü tutamıyor”.
Dil daha katı olduğunda, doğudaki buzulun okyanusa doğru akışını yavaşlatıyordu ancak bu direncin kaybolmasıyla birlikte, son 10 yılda doğu tarafın akışı değişti. Pettit, çatlakların buzda hızla yayıldığını ve rafın bu kısmının sadece birkaç yıl içinde “yüzlerce buzdağına” dönüşeceğini söyledi.
Etkisi bir bakıma bir araba camına benzer, “yavaşça yayılan birkaç çatlağınız var ve sonra aniden arabanızla bir tümseği aşıyorsunuz ve tüm cam p∂ramp∂rça olmaya başlıyor” dedi.
Pettit, “Thwaites’in bazı değişiklikler o kadar hızlı ve dramatik ki bilim insanları, iki yıl önce buzulun doğusundaki dev bir yarığın oluşumunu eş zamanlı olarak izliyorlar.” dedi. Bir dizi son uydu görüntüleri araştırmacıların sezon için araştırma sahasını kurmayı planladıkları noktaya doğru uzayan çatlağı gösterdi.
Çatlak, o yıl saha çalışmalarını tehdit edecek kadar hızlı hareket etmiyor, amansız ilerleyişini görmek için hala elverişli bir zaman var; Pettit brifingde, araştırmacıların çatlağa “hançer” lakabını taktığını söyledi.
Buzulun geri kalanı için uzun vadeli tahmin daha çok kesin olmasa da Thwaites’in buz sahanlığı için yakın tahminleri için acımasız sonuçlar görünüyor. Scambos AGÜ’de “Buzul tabakasının çōkmesi durumunda, buzulun akışı muhtemelen okyanusa doğru oldukça hızlanacak ve bazı bölümleri potansiyel olarak üç katına çıkacak; diğer zincir reaksiyonları da hızlandırılmış buz kırılması ve erimesinde rol oynayabilir” dedi. Ancak brifinge göre, bu değişikliklerin zaman çerçevesi birkaç yıl yerine on yıllar olacak.
Bu arada ITGC ekipleri, dünya liderlerinin ve politika yapıcıların bir sonraki adıma hazırlanmalarına yardımcı olmak için Thwaites’teki buzul, buz tabakası ve okyanus arasındaki süregelen etkileşimdeki değişiklikleri izlemeye ve analiz etmeye devam edecek.
Scambos, “Bu, Antarktika’nın bu bölümünden gelecek yüzyılın nasıl olacağını belirlemeye yardımcı olacak.” Dedi. “Thwaites Buzulu’ndaki değişikliklerin yol gösterici olduğunu düşünüyoruz.”
Çeviri: Mustafa Kemal Karabulut
