İnsan beyninin şimdiye kadarki en büyük haritasını Alzheimer’ın etkisi altında derlemenin bir parçası olarak, araştırmacılar beyinlerimizin bir kısmının kendilerini bu hastalığın yıkıcı etkilerine karşı koruyor olabileceği hususunda daha fazla kanıt buldular.
Ekip beynimizin hareket ve dengeden sorumlu bir parçası olan beyinciğin (serebellum) Alzheimer hastalığının sonucu olarak önemli ancak hafif bir değişikliğe uğradığını saptadı ki bu da beynin kendini bu hastalığa karşı savunmaya çalıştığının göstergesi olabilir.
Bu önemli bir durumdur zira beyinciğin, motor korteks ve duyusal korteks gibi diğer bölgelerin yanı sıra, hastalık tarafından yıpranan diğer bölgeler kadar yıpranmadığından şüphelenilir. Ancak kimse bunun neden olduğundan emin değil. Söz konusu ekip bu çalışmada, beyinciğin Alzheimer’ın motor ve duyu kortekslerine yansımamış etkilerinin ardından ekstra değişikliklerden geçtiğini buldu.
Başka bir deyişle, beyinciğin içinde eşsiz şeyler olduğu görülüyor ve bilim insanları bunun bu tip davranışları taklit eden hastalıkların tedavisinde yardımcı olabileceğini söylüyorlar.
Birleşik Krallık Manchester Üniversitesi’nden baş araştırmacı Richard Unwin bu konu hakkında “Daha önceden etkilenmediği düşünülen beyincik, moleküler düzeyde önemli tepkiler gösteriyor” diyor.
“Buradaki çoğu değişiklik diğer bölgelerde görülmüyor ve bu bölgenin kendisini hastalıktan aktif bir şekilde koruduğunu belirtiyor. Daha fazla araştırma yapmadan emin olamayız.”
Açıkçası beyincik Alzheimer tarafından değiştirilme hususunda tek değil, lâkin diğer beyin bölgelerine nazaran farklı bir şekilde değişiyor, özellikle de hastalığı beynin diğer bölümlerinde karakterize eden amiloid ve tau proteini hususunda.
Şimdilik bu sadece bir hipotezden ibarettir,
Fakat araştırmacılar beyinciğin beynin kalanının sahip olmadığı bir hayatta kalma mekanizmasına sahip olduğunu düşünüyor.
Çalışma adına bilim insanları Alzheimer’dan ölmüş dokuz kişinin beynine ve diğer sebeplerden ölmüş (kalp hastalığı, akciğer hastalığı ve kanser gibi) 9 farklı kişinin sağlıklı beyinlerine baktılar. Onlar altı farklı beyin bölgesi boyunca 5,825 tür protein işaretleyerek hepsine 24,024 veri noktası verdiler ki bu Alzheimer’ın ilerleyiş sürecini takip etmek isteyen araştırmacılar için bir bilgi hazinesidir. Veriler şu an çevrimiçi olarak halka açıktır.
- Açık mavi bölge Motor Korteks
- Pembe bölge Duyusal Korteks
- Yeşil bölge Beyincik
- Mor bölge SingulatGirus
- Sarı bölge Hipokampus (Beyin Çıkıntısı)
- Kırmızı bölge Entorhinal (Anı Bildirici) korteks
Unwin, “Bu veri tabanı, dünyadaki bunama araştırmacılarının ilerlemesi, yeni biyoloji alanlarını takip etmesi ve yeni tedaviler geliştirmesi için büyük bir fırsat sunuyor” diyor. “Ayrıca hayvan veya hücre hastalığı modellerinde görülen gözlemlerin insanlarda doğrulanmasına da yardımcı olabilir.
Bu veriyi halka açık hale getirebiliyor olmak gerçekten çok heyecan verici, böylece bilim insanları buna erişip bu hayati bilgiyi kullanabilirler. “Araştırma, Alzheimer’ın başladığı düşünülen entorinal korteks, singulatgirus ve hipokampüse yakından baktı.
Zaten bu bölgelerin Alzheimer’dan hasar almaya yatkın olduğunu biliyoruz. Asıl sürpriz diğer bölgelerde olandı: Motor korteks ve duyusal korteks beklenildiği üzere büyük oranda dokunulmamış halde kalmıştı fakat beyincik koruyucu olabilecek farklı bir protein modeli gösterdi.
Alzheimer tedavi edilemez olarak kalıyor
Ne yazık ki, onu anlayışımızdaki çoğu yeni gelişmeye rağmen, Alzheimer tedavi edilemez olarak kalıyor. Son yılda araştırmacıların Alzheimer’ın bulunduğu belirli insanlarda bir tür bağışıklığın yanı sıra sakız hastalığı (diş eti hastalığı) ile ilgili de potansiyel önemli bir bağlantı tanımladılar.
Bütün bunlar, son araştırma tarafından 44 yeni protein değişiminin tanımlanması gibi, bizi Alzheimer hastalığını yenmeye daha da yaklaştırıyor.
Ekip ayrıca hasarlı beyinlerde protein ekspresyonundaki nispeten erken ve nispeten geç değişiklikleri de vurgulayabildi, yine gelecekte tedaviler üzerine çalışmak için yararlı bilgiler.
Unwin “Daha sonra etkilenen bölgelerde gördüğümüz değişikliklerin, hücreler ölmeden önce ortaya çıkan erken hastalık değişikliklerini temsil ettiğini düşünüyoruz.” diyor. “Bunlar, erken müdahale etmeye çalışmanın önemli olduğunu bildiğimizden, ilaç geliştiricileri için “iyi yeni hedefler” kavramını temsil ediyor.
Editör / Yazar: Buğrahan DUYMAZ
