Arkeologlar, Atlantik Okyanusu’ndaki yükselen ve alçalan deniz seviyelerini, güney Brezilya’daki eski uygarlıkların gelgitleriyle ilişkilendirdiler.
Geçmiş arkeolojik kanıtların birkaçını birleştiren bulgular, büyük, esnek ve kooperatif kıyı topluluklarının bile gelgitle kolayca dışarı çıkabileceğini öne sürüyor.Araştırmacılar, yerel dilde Sambaquis olarak bilinen bir dizi tarih öncesi kabuklu ‘dağları’ analiz ederken, yaklaşık 2.500 yıl önce güneybatı Brezilya’da bazı önemli değişiklikler fark ettiler.
Günümüzde, Sambaqui bölgelerinin boyutu ve sıklığı aniden azalmaya başladı, bu da muhtemelen binlerce yıldır yoğun ve istikrarlı bir şekilde kabuklu deniz ürünleri yiyen popülasyonların dağıldığını gösteriyor.Bölgedeki diğer araştırmalar da bu süre zarfında Sambaquide hızlı bir düşüş tespit etti, ancak bazı araştırmacılar bu değişikliklerin çoğunlukla seramik ve mahsullerin yükselişinden kaynaklandığını düşünüyor.
Bu yeni teknolojinin kullanımı, popülasyonların balıklara veya yumuşakçalara çok fazla güvenmesine gerek kalmadığını ve bunun da kabuk yığınlarında bir azalmaya yol açtığı anlamına geliyordu.Ancak, yeni bir çalışma, çanak çömleklerin piyasaya sürülmesinden önce kabuklu çöplerin azalmaya başlamasını buldu.
Öyleyse neden Sambaqui uygulamaları terk edildi?
Cevap, aşırı, geri çekilen bir gelgit ile ilgili olabilir. Araştırmacılar, Brezilya’nın en büyük Sambaquis konsantrasyonuna ev sahipliği yapan Babitonga Körfezi’ndeki insan ve hayvan kalıntılarını yeniden değerlendirerek yeni bir zaman çizelgesi ortaya koydular.
400’den fazla radyokarbon tarihine göre, Babitonga’daki seramiklerin yayılması muhtemelen yaklaşık 1.200 yıl önce başladı
Öte yandan Sambaqui faaliyetlerindeki düşüş, yaklaşık 2.200 yıl önce “dramatik bir terk ” oluşmasına yol açmadan önce, 2.500 yıl önce çok daha erken başladı.Geç Holosen olarak bilinen bu dönemde, körfezden alınan polen, tortul ve jeokimyasal veriler, kıyı ve deniz ekosistemlerinde önemli değişiklikler göstermektedir.Güney Brezilya’daki soğuk cepheler daha yaygın hale geliyordu ve daha fazla su buza dönüşmeye başladıkça deniz seviyeleri de geri çekildi.
Bin yıl önce, güney Brezilya’daki deniz seviyeleri, yaklaşık 7.000 yıl önceki zirvelerinden 1,6 metre düştü.
Deniz seviyesindeki bu düşüş önemli ölçüde daha fazla kuru alan oluşmasına ve Mangrov sistemine yol açtı. Kuru alanların oluşmasına ve Mangrov sisteminin oluşması da muhtemelen subtidal yumuşakçaların, balık avlama alanlarının ve yenilebilir bitkilerin varlıklarını etkiledi. Bir zamanlar bu gıdalara bu kadar çok güvenen tarih öncesi popülasyonlar, aniden azalan kaynaklar için rekabet etmek zorunda kaldı.
Makalenin yazarları, “Bu olay muhtemelen, çoğu alanda sürdürülemez hale gelecek olan büyük tören alanlarının topluluk temelli ve kaynak havuzlu doğasında bir dönüm noktasını temsil ediyor” diyor.
“Sonuç olarak, birkaç çekirdekli grup, arkeolojik olarak daha az görünür olan kısa ömürlü konut ve lojistik yerleşim yerlerinde organize edilen daha dağınık ve nispeten bağımsız sosyal birimlere dönüşecekti.”
Bu sosyal dokunun kırılması, 2000 yıl öncesinden itibaren sayıları giderek artan küçük ve sığ arkeolojik alanlar tarafından da desteklenmektedir.Bu daha yeni sitelerin, daha derin sularda balık yakalamak için yemli kancalar ve yiyecekleri daha uzun süre tutmak için seramikler içermesi olasılıkları daha mümkün kılmaktadır.
Gerileyen bir gelgit nedeniyle kabuklu deniz hayvanlarının azalması, çanak çömlek ve yemli kancaların tanıtımı için mükemmel ortamı yaratmış olabilir.
Bu bulgular günümüz toplumlarına önemli bir ders veriyor: Biz ancak güvendiğimiz toprak kadar sağlamız ve yakında bu zeminin çoğu kaybedilebilir.Antropojenik iklim değişikliğinin, yüzyılın başına kıyasla, yüzyılın sonuna kadar deniz seviyelerini yaklaşık 0,3 metre (12 inç) yükseltmesi bekleniyor. Pratik olarak bu, gezegenimizin kumlu sahillerinin kabaca yarısının dalgaların altından kayabileceği anlamına geliyor.
Mevcut küresel nüfusun üçte birinden fazlası okyanus, kıyı ve deniz kaynaklarına güçlü bir şekilde bağımlı olduğunda, birçok topluluk için sonuçlar felaket olabilir.
Çeviren:Meryem Sena BABACAN
