Bağışıklık sisteminiz, vücudunuzu virüsler, toksinler ve bakteriler dahil olmak üzere istilacı patojenlere karşı sürekli olarak savunan hücreler, süreçler ve kimyasalların toplamından oluşan karmaşık bir sisteme sahiptir
Bağışıklık sisteminizi yıl boyunca sağlıklı tutmak enfeksiyon ve hastalığı önlemede anahtar role sahiptir. Besleyici yiyecekler tüketerek ve yeteri kadar egzersiz ve uykuya sahip olarak sağlıklı yaşam tarzı seçimleri yapmak bağışıklık sisteminizi güçlendirmenin en iyi yollarıdır.
Ayrıca, araştırmalar belirli vitamin, mineral, bitki ve diğer madde takviyelerinin bağışıklığınızın tepki vermesini geliştirebileceğini ve hastalığa karşı potansiyel olarak koruyabildiğini göstermiştir. Fakat, hiçbir takviyenin hastalığı tedavi etmeyeceğini ya da önlemeyeceğini belirmek önemlidir.
COVID-19 koronavirüs salgını ile, sosyal mesafe ve uygun hijyen yöntemleri dışında hiçbir takviye, beslenme alışkanlığı veya diğer yaşam tarzındaki değişiklikliğinin sizi COVID-19’dan koruyamayacağını anlamak son derece önemlidir.
Şu anda, özellikle COVID-19’a karşı korunmak için herhangi bir takviyenin kullanımını öneren hiçbir araştırma bulunmamaktadır.
Tam tersine, bu makale bağışıklık sistemi savunmasını güçlendirebilecek, üzerinde iyi araştırma yapılmış takviyeler hakkında genel olarak bilgi verir.
Genellikle ciddi, bazen ölümcül semptomlarla sonuçlanan COVlD-19’un aksine, soğuk algınlığı gibi bazıları sadece küçük semptomlara neden olan bir çok koronavirüs türü olduğunu unutmayın.
İşte bağışıklığı arttırma potansiyelleri ile bilinen 15 takviye.
D Vitamini
D Vitamini bağışıklık sisteminizin sağlığı ve işlevi için gerekli olan yağda çözünen bir besindir.
D Vitamini, bağışıklık sisteminizin önemli parçaları olan beyaz kan hücreleri monositler ve makrofajların patojenle mücadele etkilerini arttırır ve bağışıklığın tepki vermesini güçlendirmesi için iltihabı azaltır.
Bir çok insan bu vitamine yeteri kadar sahip değil, bu durum bağışıklığın işlevini olumsuz etkileyebilir. Aslında, D vitaminin düşük seviyede olması, grip ve alerjik astım dahil olmak üzere üst solunum yolu enfeksiyonu riskinde artış ile ilişkilendirilir.
Bazı çalışmalara göre D vitamini takviyesi bağışıklık sistemini geliştirebilir. Hatta, yakın tarihli araştırmalara göre ise bu vitamini almak solunum yolu enfeksiyonuna karşı koruma sağlayabilir. 2019 yılında 11.321 kişide yapılan çalışmalara bakıldığında, D vitamini takviyesi, bu vitamin yönünden eksikliği olan kişilerde solunum yolu enfeksiyonu riskini önemli oranda azalttı ve yeterli seviyede D vitaminine sahip insanlarda enfeksiyon riskini düşürdü.
Buna göre genel bir koruyucu etkiden söz edebiliriz. Diğer çalışmalar, D vitamini takviyelerinin, hepatit C ve HIV dahil olmak üzere belirli enfeksiyonlara sahip kişilerde virüse karşı yapılan tedavilerde tepkiyi artırabileceğini belirtiyor.
Kan seviyelerine bağlı olarak, günde 1.000 ila 4.000 IU arasında D vitamini takviyesi bir çok insan için yeterlidir, bununla beraber daha ciddi eksiklikleri olan kişilerde genellikle daha yüksek dozlar gerekebilir.
Özetle: D Vitamini bağışıklık sistemi için gereklidir. Bu vitamine yeterli seviyede sahip olmak solunum yolu enfeksiyonu riskinizi azaltmaya yardımcı olabilir.
Çinko
Çinko, bağışıklık sisteminizi güçlendirmek için takviyelere ve pastiller gibi diğer sağlık ürünlerine yaygın olarak eklenen bir mineraldir. Bu yüzden çinko bağışıklık sisteminin işlevi için gereklidir.
Çinko bağışıklık hücrelerinin gelişimi ve iletişimi için gereklidir ve iltihaplara müdahelede önemli bir rol oynar.
Bu besinin eksikliği, bağışıklık sisteminizin düzgün bir şekilde çalışma kabiliyetini önemli ölçüde etkiler ve böylece zatürre de dahil olmak üzere enfeksiyon ve hastalık riskinde artışa neden olur.
Çinko eksikliği çoğunlukla yaşlılarda olmak üzere dünya genelinde 2 milyon civarında insanı etkilemekte. Hatta, yaşlıların %30’unda bu besinin eksik olduğu düşünülüyor.
Pek çok çalışma, çinko takviyelerinin soğuk algınlığı gibi solunum yolu enfeksiyonlara karşı koruyabileceğini ortaya çıkardı.
Dahası, çinko tahviyesi hali hazırda hasta olanlar için bile yararlı olabilir. Şiddetli alt solunum yolu enfeksiyonu olan 64 çocuğun hastaneye yatırıldığı 2019 tarihli bir çalışmada, günde 30 mg çinko almak, toplam enfeksiyon süresi ve hastanede kalış süresini diğer plasebo (işe yaramayan ilaç verilen) gruba göre ortalama 2 gün azalttı.
Çinko takviyesi ayrıca soğuk algınlığının süresini azaltmada yardımcı olabilir. Temel çinko için günlük doz sınırı olan 40 mg aşılmadığı sürece, uzun süreli çinko almak sağlıklı bireyler için genel anlamda sorun teşkil etmez. Aşırı dozlar bakır emilimini engelleyebilir, bu da enfeksiyon riskinizi arttırabilir.
Özetle: Çinko takviyesi solunum yolu enfeksiyonlarına karşı korumada ve bu enfeksiyonların süresini azaltmada yardımcı olabilir.
C Vitamini
C Vitamini, bağışıklık sağlamlığındaki önemli rolü nedeniyle belki de enfeksiyonlara karşı alınan en popüler takviyedir. Bu vitamin çeşitli bağışıklık hücrelerinin işlevlerini destekler ve enfeksiyonlara karşı koruma kabiliyetlerini güçlendirir. Ayrıca, eski hücreleri tahliye edip yenileriyle değiştirerek bağışıklık sisteminizin güçlü kalmasına yardım eden hücresel ölüm için de gereklidir.
C Vitamini ayrıca, serbest radikallar olarak bilinen reaktif moleküllerin toplamasıyla oluşan oksidatif streslerin neden olduğu hasara karşı koruyan güçlü bir antioksidan görevi görür. Oksidatif stres bir çok hastalıkla bağlantılıdır ve bağışıklık sistemini olumsuz etkileyebilir.
C Vitamini takviyesinin, soğuk algınlığı da dahil olmak üzere üst solunum yolu enfekisyonlarının şiddetini ve süresini azalttığı görülmüştür.
11.306 kişide uygulanan 29 araştırmanın geniş bir derlemesine göre,düzenli olarak günde ortalama 1-2 gramlık bir dozda C vitamini takviyesinin soğuk algınlığı süresinin yetişkinlerde %8 ve çocuklarda %14 oranında azaltmaktadır.
İlginç bir şekilde, araştırma ayrıca, düzenli C vitamini takviyesi almanın, maraton koşucuları ve askerler dahil olmak üzere yüksek fiziksel baskı altındaki bireylerde soğuk algınlığının %50’ye kadar daha az ortaya çıktığını göstermiştir.
Ek olarak, damar üzerinden yüksek dozda C vitamini tedavisi, viral enfeksiyonlara neden olan sepsis ve şiddetli solunum sıkıntısı sendromu dahil olmak üzere, ağır enfeksiyonlar görülen insanlarda semptomları önemli ölçüde iyileştirdiği görülmüştür.
Bu sonuçlar gösteriyor ki C vitamini takviyesi, özellikle beslenme alışkanlıklarıyla bu vitaminden yeteri kadar almayanlarda bağışıklık sistemini önemli oranda etkileyebilir. C Vitamini için üst sınır 2.000 mg kadardır. Günlük doz takviyesi genel olarak 250 ila 1.000 arasında değişmektedir.
Özetle: C Vitamini bağışıklık için hayati öneme sahiptir. Bu besini almak, soğuk algınlığı da dahil olmak üzere üst solunum yolu enfeksiyonlarının şiddetini ve süresini azaltabilir.
Kara Mürver
Uzun süredir enfeksiyonları tedavi etmede kullanılan kara mürver, bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri için araştırılmaktadır. Deney tüpü çalışmalarında, mürver özü, üst solunum yolu enfeksiyonlarından ve grip virüsü türlerinden sorumlu bakteriyel patejonlara karşı etkili antibakteriyel ve antiviral potansiyel gösterir.
Dahası, bağışıklık sistemi tepkisini arttırdığı ve soğuk algınlığının şiddetini ve süresini azaltmanın yanı sıra viral enfekisyonlara bağlı semptomları azaltmaya yardımcı olabileceği görülmüştür. 180 kişi üzerinde yapılan 4 farklı kontrol çalışmasının bir derlemesine göre, mürver takviyeleri, viral enfeksiyonlardan kaynaklanan üst solunum yolu semptomlarını önemli derecede azaltmaktadır.
2004 yılında yapılan 5 yıllık daha eski bir çalışma, günde 4 kez 1 çorba kaşığı (15 ml) mürver şurubu ile takviye edilmiş grip hastalarının, şurubu almayanlara kıyasla semptomlarda 4 gün daha erken rahatlama yaşadıklarını belirtiyor.
Bununla birlikte, bu çalışma güncel değildir ve sonuçları saptırmış olabilecek mürver şurubu üretici tarafından desteklenmiştir. Kara Mürver takviyeleri çoğunlukla sıvı veya kapsül şeklinde satılmaktadır.
Özetle: Kara mürver takviyeleri almak, viral enfeksiyonların neden olduğu üst solunum yolu semptomlarını azaltabilir ve grip semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Fakat, daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Tıbbi Mantarlar
Tıbbi mantarlar eski çağlardan beri enfeksiyon ve hastalıkları iyileştirmek ve önlemek için kullanılıyor. Bağışıklılığı güçlendirme potansiyellerinden dolayı bir çok tıbbi mantarlar üzerinde çalışmalar yapıldı.
270’in üzerinde tanınmış tıbbi mantar türünün bağışıklık arttırıcı özelliklere sahip olduğu biliniyor.
Tırtıl mantarları, aslan yelesi, maitake mantarı, şitaki mantarı ve hindi kuyruğu, hepsi bağışıklık sistemine faydası olduğunu göstermiştir.
Bazı araştırmalar, belirli türde tıbbi mantarları takviye almanın bağışıklığı çeşitli şekillerde arttırabileceği, astım ve akciğer enfeksiyonu dahil olmak üzere belirli durumların semptomlarını azaltabileceğini göstermiştir.
Örneğin, ciddi bir bakteriyel hastalık olan tüberkülozlu farelerde yapılan bir çalışmada, tırtıl mantarları ile yapılan tedavinin placebo grubu ile karşılaştırıldığında akciğerlerdeki bakteri yükünü ciddi oranda azalttığı, bağışıklılığı güçlendirdiği ve iltibabı azalttığı görülmüştür.
79 kişi üzerinde yapılan 8 hafta süren bir çalışmada, 1.68 gram tırtıl mantarı özü takviyesi, enfeksiyona karşı koruma sağlayan bir tür beyaz kan hücresi olan doğal öldürücü (NK) hücrelerin aktivitesinde %38 oranında önemli bir artışa neden oldu.
Hindi kuyruğu, bağışıklık sisteminde güçlü etkilere sahip bir diğer tıbbi mantardır. İnsanlarda yapılan deney gösteriyor ki, hindi kuyruğu özellikle belirli türde kansere sahip kişilerde bağışıklık sistemini güçlendirebiliyor.
Bağışıklık sistemindeki yararlı etkileri dolayısıyla diğer birçok tıbbi mantarın üzerinde de çalışmalar yapıldı. Tıbbi mantalar ürünleri tentür, çay ve takviye şeklinde bulunabilir.
Özetle: Tırtıl mantarı ve hindi kuyruğu dahil olmak üzere bir çok tıbbi mantar türü antibakteriyel ve bağışıklık geliştirici etkiler sunabilir.
Bağışıklık Güçlendirme Potansiyeli Olan Diğer Takviyeler
Yukarıda listelenenler bir tarafa, bağışıklılığınızı güçlendirecek diğer bir çok takviye bulunmaktadır.
Astragalus
Astragalus, Geleneksel Çin Tıbbı’nda (GÇT) sıkça kullanılan bir bitkidir. Hayvanlarda yapılan deney gösteriyor ki, onun özü bağışıklık ile alakalı reaksiyonları önemli oranda güçlendirebilir.
Selenyum
Selenyum bağışıklık sistemini geliştiren önemli bir mineraldir. Hayvan araştırmaları gösteriyor ki, selenyum takviyesi, H1N1 de dahil grip türlerine karşı antiviral korumayı önemli oranda geliştiriyor.
Sarımsak
Sarımsak, iltihap ve virüs karşıtı güçlü korumaya sahiptir. Makrofajlar ve NK hücreleri gibi koruyucu beyaz kan hücrelerini uyararak bağışıklık sistemini geliştirdiği gözlemlenmiştir. Fakat, insan üzerinde yapılan deneyler sınırlıdır.
Andrographis
Andrographis, Bu bitki, enterovirüs D68 ve A gribi dahil olmak üzere solunum yolu hastalıklarına yol açan virüslere karşı antiviral etkiye sahip olduğu görülen terpenoit bileşik olan andrografolid içerir.
Meyan kökü
Meyan kökü, gliserizin dahil olmak üzere viral enfeksiyonlara karşı koruma sağlayabilen bir çok madde içerir. Deney tüpü ile yapılan çalışmaya göre gliserizin, koronavirüs (SARS-CoV) kaynaklı şiddetli solunum yolu sendromlarına karşı antiviral aktivite sergiler.
Güney Afrika Sardunyası
Bazı insan deneyleri, soğuk algınlığı ve bronşit dahil şiddetli viral solunum yolu enfeksiyon semptomlarını hafifletmek için bu bitkinin özünü kullanmayı destekliyor. Yine de, sonuçlar karışıktır ve daha fazla araştırma gereklidir.
B kompleks vitaminleri, B12 ve B6 dahil B vitaminleri, bağışıklık sistemi reaksiyonu için önemlidir. Fakat, birçok yetişkin bunlar yönünden eksiktir ve bağışıklık sistemine olumsuz etkisi olabilir.
Zerdeçal
zerdeçal içindeki en temel aktif bileşendir. İltihaba karşı güçlü özellikleri vardır ve hayvan deneylerinde, bağışıklık sisteminin çalışmasını iyileştirebildiği görülmüştür.
Ekinezya
Ekinezya, papatya ailesindeki bir tür bitkidir. Bazı türlerin, sinsisyal solunum virüsü ve rinovirüs dahil bazı solunum yolu virüslerine karşı avtiviral etkisi olduğu ve bağışıklık sistemini geliştirdiği görülmüştür.
Propolis
Propolis, arıların kovanlarda dolgu olarak kullanmak için ürettiği reçine benzeri bir materyaldir. Yine de, bağışıklık sistemini güçlendirmede etkileyici sonuçları var ve antiviral koruma sağlayabilir, ama daha fazla araştırma germektedir.
Bilimsel araştırmaların sonuçlarına göre, yukarıda listelenen takviyeler bağışıklık güçlendirme özellikleri sunabilir. Fakat, daha fazla araştırma gerektiğinin altını çizerek, bu takviyelerin birçoğunun bağışıklık sistemi üzerindeki potansiyel etkilerinin insanlar üzerinde test edilmediğini unutmayın.
Özetle: Astragalus, sarımsak, zerdeçal sarısı ve ekinezya bağışıklığı güçlendirme özelliği sunabilen takviyelerin yalnızca bazılarıdır. Yine de, insanlar üzerinde test edilmemiştir ve daha fazla araştırma gerekmektedir.
Uzun Lafın Kısası
Marketteki birçok takviye bağışıklığı güçlendirmeye yardım edebilir. Çinko, kara mürver, C ve D vitaminleri bağışıklık sistemini geliştirme potansiyelleri üzerinde çalışma yapılan maddelerin yalnızca bir kaçıdır.
Fakat, bu takviyeler bağışıklık için küçük fayda sunabilse dahi, sağlıklı bir yaşam tarzının yerine kullanılmamalıdır.
Dengeli bir beslenme sürdürmek, yeteri kadar uyumak, düzenli fiziksel aktivite yapmak ve sigara içmemek bağışıklık sisteminizi geliştirmeye, hastalık ve enfeksiyon kapma şansınızı azaltmaya yardım edecek en önemli yollardan bazılarıdır.
Ayrıca, bazıları antiviral özelliklere sahip olsa bile, COVID-19’a karşı herhangi birinin koruma sağladığını öne süren bilimsel bir kanıt bulunmadığını unutmayın.
Yorumlar 2