Bilim insanlarının keşfine göre bazı bakteriler besin açlığı çektiklerinde derin bir uykuya veya ‘zombi’ moduna girerek hayatta kalabilirler ve bu gelecekte enfeksiyonların nasıl tedavi edileceği hakkında daha fazla bilgi edinmemize yardımcı olabilir.
Açık olmak gerekirse, bu zombi, yaşayanların etiyle beslenen zombiden ziyade daha çok neredeyse ölmüş ve doğal işlevlerin kapalı olduğu bir zombi.
Bu daha önce hiç görülmemiş bir hayatta kalma stratejisine oligotrofik ‘besinden fakir büyüme’ denir. Tek hücreli organizmalardaki tüm işlemler daha elverişli koşullar geri gelene kadar son derece düşük bir seviyeye indirilir.
Araştırmacılar çalışmalarında non-patojenik, özellikle endospor adı verilen koruyucu bir kaplama oluşturamayan Bacillus subtilis’i kullandılar – endospor, bakterilerin hayatta kalmak için sık sık kullandığı bir başka hile, zorlu şartlarla karşılaştıklarında kendilerini bu ‘kalkan’ içinde çevreleyip kapatıyorlar. Endosporun içinde bakteri “uyku durumunda” olarak bilinir.
Ancak, bu son deneyde, araştırmacılar bakterileri bıraktıklarında, uyku durumunda inzivaya çekilmediklerini buldular. Fakat onlar da aktif değildi, bu yüzden başka bir şey olmuş olmalıydı.
“Bu aç hücrelerin uykuda olmadıklarını çok yavaş olsa da büyüdüklerini ve ayrıldıklarını gösteriyoruz” dedi.
Endosporun, uyku halindeki durumdan ayrılması çok önemlidir: Bakteriler, yeni oligotrofik büyüme durumunda, endosporlarda oluşmayan fakat normalden yüz kat daha yavaş bir şekilde bölünmeye devam etti.
Hollanda’daki Amsterdam Üniversitesi’nden lider araştırmacı Leendert Hamoen, “Aktif durum, uyuyan durum ile bu durumlar arasındaki net farkları gördük” diyor. “Normalde, Bacillus çubuk şeklindedir; ancak aç bakteriler neredeyse küreselleşinceye kadar küçüldü.” “Normalde bakteride aktif olan her türlü işlem değiştirildi.
Ancak, bakteri uykuda olduğu bu durumda endosporda olduğu gibi tamamen durmadı.” Endosporları oluşturmak aynı zamanda bakteriler için çok fazla enerji alır, öyle ki her zaman doğru şekilde uyanıp kendilerine gelemeyebilirler.
Bakteriler aslında bu yeni zombi durumundan daha kolay geriye dönebiliyor gibi görünüyor – bir doz antibiyotikten sonra potansiyel olarak geri dönüyorlar.
Bilim insanları şu anda en iyi antibiyotiklere dirençli hale gelen mikroplarla savaşmak için yeni çözümler bulma yarışındalar ve bu en son araştırmanın yardımcı olabileceği bir şey.
Bakterilerin bu özel zombi durumunu tam olarak nasıl ve neden kullandıkları görülmeye devam ediyor, ancak gelecekteki çalışmalar bize bazı cevaplar verebilmelidir.
Bir sonraki zorluk oligotrofik büyümenin diğer bakteri türlerinde de gerçekleşip gerçekleşemeyeceğini görmek. Bu mikroorganizmalar yalnızca tek bir hücreden oluşmalarına rağmen bilim insanlarını yapabilecekleri karmaşık hilelerle şaşırtmaya devam ediyorlar.
Hamoen “Şimdi büyük soru şu: Bacillus dışındaki bakteriler de bu numarayı biliyor mu?” diyor. “Eğer öyleyse, bu temel olarak bakterilere bakış açımızı değiştiriyor.
Görünüşe göre hayatta kalmak için her zaman endospor oluşturmak zorunda değiller.” “Eğer daha fazla bakteri bu duruma geçebiliyorsa, bakterilerin antibiyotiklerden nasıl kaçabildiği hakkında bize tamamen yeni bir ışık tutacaktır.”
Araştırma Nature Communications‘da yayınlandı.
Editör/Yazar; Zahide Solak
