Büyük patlama.. Başlangıçta hiçbir şey yoktu. 13.7 milyar yıl sonraysa evren şekillenmeye başladı. Bunun hangi koşullar altında gerçekleştiğini ya da zamandan önce bir zaman olup olmadığını bilmiyoruz ama teleskop gözlemleriyle evreni etkileyen önemli olayları bir zaman çizelgesine oturtmayı başardık. İşte başlangıcından sonuna kadar evrenin serüveni: Big Bang Her şey Big Bang’le başladı. California Teknoloji Enstitü ’sünden Sean Carroll ’ın açıklamasına göre Big Bang uzayda yer kaplayan bir şey değil, yalnızca anlık bir olay. Bu zamanın başlangıcıydı. Genel kanının aksine Big Bang bir patlama değil, evrenin fazla sıcak ve yoğun olduğu bir zaman periyoduydu. Bu noktadan itibaren evren her yöne doğru genişlemeye başladı. Bu sırada ne olduğunu tam olarak bilmiyoruz. Matematiksel hesaplarımız fiziki hesaplara uymuyor ve mantığımız görece işlevsiz kalıyor.
Kozmik Büyüme Evresi
Evrenin sonraki hamlesi muazzam bir hızda genişlemek oldu. İlk 0.0000000000000000000000000000001 saniyede evren öyle hızlı büyüdü ki iç içe olan kısımlar dahi birbirinden oldukça uzağa dağıldı. Bu dönem ‘enflasyon’ devresi olarak da biliniyor. Her ne kadar varsayımsal bir fikir olsa da kozmologlara göre bu evrendeki birbirinden uzak alanların birbirine neden bu denli benzediğini açıklıyor. 2014’te bu genişleme devresinden bir ışın izi bulunduğu sanıldı ancak yalnızca yıldızlarası bir toz kümesi olduğu açığa çıktı.
Kuark-Gluon Plazması
Evrenin oluşumundan birkaç milisaniye sonra evren 4 trilyonla 6 triyon derece arası bir sıcaklıktaydı ve bu derecelerde elementler quarklar halinde bulunuyordu ve normalde sıkı sıkıya tutunmuş olan proton ve nötronlar özgürce dolaşıyordu. Onları birbirine bağlayacak atom altı bağlar olan glüonlar evrendeki sıvılaşmıştı. Bilim insanları benzer koşulları simüle etmeyi başarsalar da evrenin ilk anlarından kalma böyle koşulları oluşturmak çok zordu.
İlk Çağ
Sonraki birkaç bin saniye içinde çok fazla şey oldu. Evren genişledikçe soğudu ve nötron ve protonlar bir araya geldi. Big Bang’den 1 saniye sonra evrenin yoğunluğu iyice düştü ve nötron Kozmik Nötron Fon ’unu oluşturdu.
İlk Atomlar
İlk 3 saniye içinde nötronlar bir araya geldi ve hidrojen, helyum ve lityum elementlerinin izotoplarını oluşturdular ama ısı birden düşünce hidrojen ve helyumun bir araya gelerek ilk nötrol elementleri oluşturması için 380,000 yıl geçmesi gerekti. 1965 ’te keşfedilen izlere göre bu dönemde Kozmik Mikrodalga Fonu oluştu.
Big Bang – Karanlık Çağ
Yaklaşık 100 milyon yıl süren Karanlık Çağ boyunca evrende yoktu. Bu dönemde neler yaşandığını bilmiyoruz çünkü evrenle ilgili bilgilerimizi temelde ışıktan elde ediyoruz.
İlk Yıldızlar
180 milyon yıl sonra hidrojen ve helyum ayrılarak yanan kürelere dönüştü ve ilk yıldızlar oluştu ve evren Kozmik Şafak adı verilen döneme girdi. Bu dönem aynı zamanda Yeniden İyonlaşma dönemi olarak da bilinir çünkü önceki dönemlerde nötral hidrojen atomları ısıyla elektron ve protonlara ayrışarak iyonlaşmıştı.
İyonlaşma çok erken dönemlerde gerçekleştiği için ışınları toz ve gazlarla örtülse de bilim insanlarına göre olay Big Bang ’den 500 milyon yıl sonra gerçekleşmiş olabilir.
Big Bang – Geniş Çaplı Yapılar
Büyük Patlama ’dan 1 milyar yıl sonra evren tanıdık haline bürünmeye başlıyor ve küçük galaksiler birleşerek aralarında devasa kara delikler olan büyük galaksiler haline geliyor ve ışıkları 12 milyar ışık yılı öteden gözlemlenebilecek yıldızsı gök cisimleri oluşuyor.
Büyük Patlama – Evrenin Orta Yaş Dönemi
Evren sonraki birkaç milyar yıl boyunca büyümeye devam etti ve yoğunluğu yüksek alanlar birbirine kütlesel çekim uygulayarak şimdiki haline benzer galaktik salkımları ve toz ve gaz yığınlarını oluşturdular.
Big Bang – Güneş Sistemi ’nin Doğuşu
4,5 milyar yıl önce, galaksinin belirli bir yerinde etrafında yörüngeler olan sarı bir yıldız oluştu. Bu yörüngelerde 8 gezegen, aylar, kuyruklu yıldızlar gibi sistemler oluştu. 3. Gezegende ya su bulunuyordu ya da kuyruklu yıldızların etkisiyle suya sahip olunmuş olabilir.
Big Bang – Dünya ve İnsanlık
3.8 ila 3.5 milyar yıl sonra bu gezegende minik bakteriler oluştu. Bu bakteriler zamanlar dev deniz yaratıklarına ve otçul dinazorlara ve 200.000 yıl sonra muazzam başarılara imza atabilecek ve her şeyin nasıl oluştuğunu merak edebilecek canlılara dönüştü.
Evrenin Sonu
Elbette ki her şey burada son bulmuyor. Fizikçiler hala evreni neyin beklediğini bilmiyor. Bu karanlık enerjiye ve önemi henüz bilinmeyen ayrılma kuvvetlerine bağlı.
Bir ihtimale göre evren hiç enerji kalmayana dek genişleyebilir ve kara delikler her şeyi yutabilir. Diğer bir senaryoya göreyse kütle çekim kuvveti galip gelip Büyük Patlama’yı tersine döndererek her şeyi bir araya toplayarak Big Crunch ’ı oluşturabilir. Ya da Big Rip gerçekleşebilir ve karanlık enerji her şeyi parçalar ve evren kendini parçalara ayırır.
Editör / Yazar: Şeyma SÜRÜCÜ
Kaynak : https://www.livescience.com/65471-photo-timeline-big-bang.html
Yorumlar 1