Duygusal Zeka: Bilim insanlarına göre IQ (Zeka Katsayısı) ve iş ahlakı oldukça önemlidir. Fakat bunlar, iş hayatında ve normal yaşantılarında insanları diğer insanlardan daha başarılı yapan etmenler değildir. Evet, Zeka Katsayısı gerçekten önemlidir. Ancak yalnızca zeki olmak, bir kişinin kendi duygularını veya başkalarının duygusal ifadelerini tanımlamak konusunda usta olduğu anlamına gelmez.
Örneğin, sizce hangisi daha başarılıdır?
Stresli bir durumda takımına bağıran ve takımını eleştiren bir yönetici mi yoksa durumu kontrol altına almaya çalışan ve sakince değerlendiren bir yönetici mi? Elbette ki cevap, ikinci seçenek. Durumu ve çevreyi sakince kontrol eden kişi, duygusal zekası gelişmiş kişidir.
“Duygusal zekaya sahip olmak; kendinize güveninizin yüksek,hedeflerinize yönelik çalışma konusunda iyi, kolay adapte olabilen, güçlükleri yenme ve stresten kolayca uzaklaşabilme konusunda yetkin olmak şeklinde tanımlanabilir.”
DUYGUSAL ZEKANIN TARİHÇESİ
1990 yılında psikolog John Mayer ve Yale Üniversitesi’nden Peter Salovey ilk defa, bütüncül zeka ve diğer beceri gruplarını kapsayan, ismine de “Duygusal Zeka” adını verdikleri durumu kuramsallaştırdılar. Bu, kişinin kendisinin ve bir başkasının duygularını ayırt edebilme becerisi ve bu beceriyle elde edilen bilgileri, kişilerin düşünme ve eylemlerinde rehberlik etmek için kullanmak demekti.
Bu bağlamda Duygusal Zeka aşağıdaki gibi 4 kola ayrılmaktadır;
- Sözsüz düzeyde duyguları tanımlama
- Bilişsel düşünce sürecine rehberlik etmek için duyguları kullanma
- Duygu aktarımının ve duyguların yarattığı eylemlerin anlaşılması
- Kişinin kendi duygularını, menfaati ve kamu yararına tanzim etmesi
Psikolog Daniel Goleman, Mayer ve Salovey’in çalışmasını ortaya çıkardığında, bu teoriyi bir adım daha ileriye götürerek “Duygusal Zeka” hakkında bir kitap yazdı. Ona göre, duygusal bigiyi işlemek ve onu kullanmak özel bir zeka gerektirmekteydi.
DUYGUSAL ZEKA TEORİSİ: DÖRT UNSUR
Goleman, Mayer’in ve Salovey’in dört dallı sistemini, duygusal zekanın beş temel unsurunu içerecek şekilde genişletti:
1. ÖZ FARKINDALIK
Öz farkındalık kendinizi anlayabilmek demektir. Zayıf ve güçlü yanlarınızla sizi siz yapan değerleri anlayabilmenizdir. Şayet duygularınızı anlarsanız, bunların size ve ekibinize olan etkilerini anlarsınız.
2. ÖZ YÖNETİM
Bu, söylediğiniz ve yaptığınız şeylerin kontrolünde olmanın yanı sıra, hızlı kararlar alma isteğini reddetme anlamına da gelir. Öz yönetim, eylemlerinizden sizin sorumlu olduğunuzu anlatır ve bu nedenle değerlerinizden ödün verme ihtimalini azaltır.
3. SOSYAL FARKINDALIK
Sosyal farkındalık, diğer insanların duygularını anlama yeteneği ve insanlara bu duygusal tepkilere göre davranma becerisidir. Empati veya başkalarının bakış açılarındaki şeyleri anlama ve görme yeteneği ile karakterizedir. Bu yüzden bu haslete sahipseniz insanlar sizden hoşlanma eğilimindedir.
4. SOSYAL BECERİLER
Bu unsur duygusal zekayı iyi liderlikle ilişkilendirir. Aslında, bu çalışmaya göre liderlik duygusaldır. İyi sosyal becerileri olan liderler, çok iyi iletişimciler ve çatışma çözücüler olarak kabul edilirler. Kısacası bu kişiler, kabul edilebilir davranışları ve değerleri, örneklerle açıklayarak başkaları için emsal teşkil ederler.
“Şayet güçlü bir duygusal zekaya sahipseniz hayat sizin için daha kolay olacaktır.”
Bir kişi bu alanlarda zayıf veya güçlü olabilir. İyi olan şu ki bu becerilerden her birini geliştirebilmek için imkanımız var. Duygusal olarak ne kadar zeki olduğunuzdan emin değil misiniz?
İşte size yükse EQ ’ya Yani Duygusal Zeka ‘ya sahip olduğunuza dair işaretler:
1. Diğer insanlar hakkında ilgilisinizdir
İlgi veya merak, duygusal zekanın birincil ögesidir. Yüksek duygusal zekaya sahip insanlar, diğer insanları kendilerinden daha ilgi çekici bulurlar. Ancak bu, duygusal zekaya sahip insanların karşı tarafı “yargılayıcı” tavırda oldukları anlamına gelmez. Bunun yerine sözel tarihçi Studs Terkel’in öğüdüne kulak verirler: “Yargılayıcı olmayın, ilgiyle sorgulayan olun.”
2. İyi bir lidersinizdir
Goleman’ın aktardığına göre, büyük liderlerin ortak bir özelliği var; büyük liderler duygusal bir zekaya sahipler. Yetenek, güçlü bir iş ahlakı ve hırs dışında, EQ büyük bir liderlik için hayati bir rol oynamaktadır.
Goleman araştırmalarında, üst düzey liderlik rollerinde başarılı olanların yüzde 90 ‘ının, bilişsel yeteneklerden ziyade duygusal zekaya sahip olması nedeniyle bu rollerde başarılı olduğu sonucuna vardı.
3. Güçlü yönlerinizin farkında olup, zayıflıklarınızı kabullenmişsinizdir
Goleman’a göre, kişisel farkındalık duygusal zekanın bir bileşenidir ve kişisel farkındalığın büyük bir kısmı hangi alanda iyi olduğunuzu ve nerede mücadele ettiğinizi bilmenizdir. Duygusal olarak zeki bir insan,bu bilgileri, anlatılan bu çerçevede ve en etkili şekilde analiz etmeyi becerebilir.
4. Dikkat dağıtıcı şeylere direnç gösterirsiniz
“Yaptığınız işe ya da okuldaki ödevlerinize konsantre olmanız, video oyunlarını kararlılıkla sonuna kadar bitirmeniz veya bir metni okumadaki kararlılığınız… Yetişkinlikteki finansal başarınız, IQ’nuzdan veya büyüdüğünüz çevreden ziyade bu saydığım eylemleri çocukken ne kadar başarılı yapabildiğinizle ilgilidir”der Goleman.
Duygusal zekaya sahip insanlar, elinin altındaki görevlere odaklanıp, dikkat dağıtan şeylere karşı koyabilirler. Duygusal zeka seviyenizin en büyük takozu dikkat dağıtıcılardır. Bu sebeple odaklanma yeteneği, duygusal zekanın en büyük sırlarından biridir. Goleman, eğer şu anı yaşamıyorsak özfarkındalık ve güçlü ilişkiler gerçekleştirmek zordur, diye ekler.
5. İyi bir insan olmayı arzularsınız
Bu çalışmaya göre duygusal zekanın bir yönü de ahlaki kimliğimizle ilişkilidir. Bu, kendimizi etik ve şefkatli insanlar olarak ne kadar güçlü görmek istediğimizle alakalıdır. Sonuçlar, güçlü bir ahlaki kimliğe sahip kişilerin diğerlerine göre daha düşünceli olduğunu göstermektedir. Dahası, bu ahlaki kimliğe sahip kişiler duygularını düzenleme konusunda daha anlayışlıdırlar.
“Duygusal zekanın “zeka”nın zıddı olmadığını anlamalıyız. Duygusal zeka, duyguları aklının üzerinde görmek demek değildir. Duygusal zeka, tüm bunların benzersiz bir şekilde kesişiminden ibarettir.” -David Caruso
TalentSmart’a göre duygusal zeka rasyonelite ile duygusal beyin arasındaki dengeden ibarettir. Ve IQ’nun aksine, EQ becerileri öğrenilebilir. Beyninizi, dugusal zekanızı geliştirmek adına yaptığınız pratiklerle geliştirdikçe, bu pratikleri alışkanlık haline getireceksiniz. Bir süre sonra, eylemlerinizin düşünmeye bile gerek kalmadan duygusal zekanızla birlikte hareket ettiğini görebilirsiniz…
Bunlar da ilginizi çekebilir:
- ‘Duygusal Zeka’nızı Gösteren Dört İşaret
- Ne Kadar Akıllısın? Bu Konuda Bilim Ne Diyor
- İşte, Süper Zeki İnsanların 11 Ortak Özelliği
Çeviri: Muhammed Zeren
