Bu Ağaçkakan Fotoğrafı İnsanları Neden Ürkütüyor?

Bir ağaçkakanın meşe palamutlarıyla olan fotoğrafı internette yayılınca bazı Twitter kullanıcıları rahatsızlıklarını dile getirdi. Onları rahatsız eden ağaçkakanın kendisi ya da palamutlar değil, kuşun ağaçta açıp içini doldurduğu oyuklardı. Ağaçta oluşan delikler tripofobiyi (Kısaca toplu halde duran delik ya da gözenekli yapılar) tetikliyor. Zararsız bir görüntü bu fobiye sahip insanları korkutup rahatsız edebilir. Tripofobik insanlar gördükleri herhangi bir delikten değil düzensizce yayılmış deliklerden veya tümseklerden rahatsız olur. Bu isim 2005 yılında bir forumda öne atılmış olsa da fobi çok daha eski.

Essex Üniversitesi’nde çalışan psikiyatrist Arnold Wilkins açıklamasında bu fobinin önceden de bildiğini ama internetin yaygınlaşmasıyla daha da bilinirlik kazandığını söyledi. Bu fobi henüz Tanısal ve İstatiksel Mental Bozukluklar Sınıflaması’na girmediği için bir mental bozukluk sayılmıyor ancak fobiye sahip insanlar anksiyete, mide bulantısı ve derilerinde tırmalanma benzeri hisler yaşadıklarını ifade ediyor. Bu resimlere maruz kalmak son derece rahatsız edici olabiliyor. Peki bu fobi neden bu kadar yaygın? Sebebi kesin olmasa da bunun evrimsel bir adaptasyon sonucu gerçekleşmiş olabileceği düşünülüyor. Deliklere verilen tepki ve Mavi Ahtapot gibi zehirli hayvanlara verilen tepkinin karşılaştırıldığı konuyla ilgili ilk akademik doküman Wilkins tarafından Psychological Science dergisinde yayınlandı.  Makaleye göre bu yaratıklarda da benzer porlar ( Por biyoloji terimi olarak: Çekirdek zarında bulunan madde alış verişini sağlayan gözenek, küçük delik.) bulunuyordu.

Buna göre bize zarar verecek olan şeylerden kaçma içgüdümüz bu fobiye yol açmış olabilir. Cognitionand Emotion dergisinde yayınlanan makaleye göreyse bu fobi hastalıklara karşı oluşan bir koruma içgüdüsünün evrimsel olarak bize taşınmış hali olabilir. Çiçek hastalığı gibi geçen yüzyılda bile toplumun en az yüzde 10 ’unun ölümüne sebep olmuş bir hastalıklar deride buna benzer porlara ya da tümseklere sebep olabilir. Bu da fobinin asıl oluşma mekanizması olabilir. Ek olarak bu fobiye sahip olanlar bu resimlere bakınca ilk hissettikleri şey korku değil, tiksinme oluyor ki bu da bizim hastalıktan korunma içgüdümüzden dolayıdır. Zehirli hayvanlar da hastalıklar da tehlikeli olsa da sebep oldukları duygular birbirinden farklıdır.

Örneğin bir sinek gördüğümüzde sempatik sinir sistemimiz aktive olur ve vücudumuz ‘’kaç ya da savaş’’ sinyali verirken hastalandığımızda parasempatik sinir sistemimiz aktive olur ve enerji korumak için dinlenme moduna gireriz. PeerJ ’de yayınlanan deney de bunu doğruluyor. Fobili insanlar sinek resmi gördüğünde göz bebekleri genişliyor ki bu sempatik sinir sistemimizin aktif olduğunun göstergesidir. Aynı kişiler por resimleri görünce göz bebekleri küçülüyor yani parasempatik sinir sistemimi aktif oluyor. Wilkins hala hastalık teorisinden emin olamadığını ve sebebin yalnızca bir bölümü olabileceğini söyledi.

Editör / Yazar: Şeyma SÜRÜCÜ

Kaynak: https://www.livescience.com/65667-woodpecker-image-trypophobia.html