Büyükanne Balık henüz küçük, yavru bir balık iken Titanic daha yelken açmamış, insanlar Güney Kutbu’na ulaşmamıştı. Birinci Dünya Savaşı ufukta bir gök gürültüsü bile değildi.
Yeni tarihleme tekniklerinin ortaya koyduğu üzere, saygıdeğer bir Bigmouth buffalo (bilimsel adı: Ictiobus cyprinellus) ki biz ona Büyükanne Balığı diyoruz, 112 yaşlarına kadar yaşamakta. Bu, diğer türler hakkında yapılan tahmini 26 yıllık ortalama yaşam süresinden de daha eskiye dayanan bir yaşam süresidir.
Dahası, bu yeni keşfedilen yaş, bilinen herhangi bir tatlı su balığının ortalama yaşam süresini de yaklaşık 40 yıl aşmaktadır. Bu arada bilinen en eski omurgalı-tuzlu su balığı yüzyıllarca yaşayabilen Grönland köpekbalığıdır (Somniosusmicrocephalus).
Ne yazık ki, bu balıkların muazzam ömrünü ortaya çıkaran aynı tarihleme teknikleri yine bu balıklarının vahim sıkıntılarını da ortaya sermiştir. Ama Büyükanne Balığının ölümünden öğrendiklerimiz, bizlere kalan türlerin nasıl korunması gerektiği konusunda yardımcı olabilir.
Büyükanne Balığı (Bigmouth buffalo)
Biyologlar Büyükanne Balığı’nın bildiğimizden daha uzun yaşayabileceğinden şüphelenmekteydiler, ve işte bu yüzden de bu hayvanların kaç yaşında olabileceğini keşfetmek için keşifler, araştırmalar yapmaya başladılar.
2011 ve 2018 yılları arasında ayrıntılı veri toplamak için çok sayıda balık yakaladılar ve örneklerin bir kısmı vahşi doğada serbest bırakılmadan önce fotoğraflandı, ölçüldü, cinsiyetlendirildi ve etiketlendi; böylece ekip zaman içindeki değişiklikleri rahatlıkla ölçebildi.
Kalan 386 örnek doğaya bırakılanlar kadar şanslı değildi ve yaşlarının belirlenmesi için parçalara ayrıldılar. Araştırmacılar, kemikli balıkların otolitlerindeki (kulak taşı), vücut dengelemelerine yardımcı olan, kalsiyum-karbonat yapılarından ince talaş örnekleri almışlardı.
Otolitler ağaçlara benzerler
Otolitler ağaçlara benzerler, bu nedenle düzenli aralıklarla yapıya yeni birer katman eklenir; bu katmanlar, hayvanın yaşını tahmin etmek için sayılabilir ancak bu ek yöntem faydalı olsa da, aralıklar balıktan balığa değişiklik gösterebilir.
Bu çalışmada, otolit halkaları 80 ila 90 yıl arasında ilk defa bir sonuç verdi ve o zamana kadarki çarpıcı bir sayıyı gözler önüne serdi; arkeolojik bir sahadan elde edilen otolite göre en eski tatlı su kemikli balığı 73 yaşında olan bir tatlı su-davuluydu (Aplodinotusgrunniens).
Büyükanne Balığı’ndaki çıkan ilk sonucu doğrulamak için, araştırmacılar daha sonra 20. yüzyılın ortalarındaki atom bombası testi sayesinde var olan bir teknik olan bomba karbon buluşmasını kullandılar. Ayrıca bu bomba testleri, yavaş yavaş ön test seviyelerine düşmeden önce atmosferdeki karbon-14 miktarını ikiye katladı.
Biyologlar, balıkların kaç yaşında olduklarını belirlemek için topladıkları otolitlerin halkalarında karbon-14 ‘ü aradılar ve bu da başlangıçtaki sayıların doğrulanmasına izin verdi.
Yaşayan en yaşlı balık 112 Yıl Yaşamış
En yaşlı balık ise, zaten biraz önce de öğrendiğiniz üzere yaklaşık 112 yıl yaşamış olan Bigmouth buffalo, yani Büyükanne Balığıydı. Bu gerçekten de muhteşem bir şey.
Ancak bazı balık popülasyonlarının yüzde 85 ila 90 ‘nını araştıran araştırmacılar, balıkların çoğunun 80 yaş üzerinde olduğunu belirttiler. Ve bu da, aslında bir soruna işaret eder.
Araştırmacılar, ‘Büyük oranda 80 yaşın üzerindeki bireylerden oluşan ve 1930’larda gerçekleştirilen baraj inşaatından bu yana uzun vadeli işe alım başarısızlığı yüzünden bizleri düşündüren, sayısız popülasyonu belgeliyoruz.
Nehirlerdeki barajlar, Büyükanne Balığı için işe alım başarısızlığının önde gelen nedeni olarak gösteriliyor çünkü bu barajlar, yumurtlama habitatlarına erişimi kısıtlıyorlar ve yumurtlama davranışını başlattığı düşünülen çevresel ipuçlarını onlara karşı susturabiliyorlar” şeklinde makalede belirtmişlerdir.
İnsan Davranışlarının Ekolojik Sisteme Üzücü Etkileri
Yani başka bir deyişle, yine bir kez daha insanların kendi elleri ile yaptıklarından dolayı, balıkların bazı türleri artık yeni genç nesil balıklar üretemiyor.
Büyükanne Balığı, Kuzey ve Orta Amerika’da bulunan en büyük buffalo balığı olup, uzunluğu 1,25 metreden ve ağırlığı da 36 kilogramdan fazladır. ABD ve Kanada’ya özgüdür, ancak çoğu zaman avcıların istemediği istilacı balık türleri veya sazan gibi “kaba balık” ile birlikte ağa yakalanır; bu nedenle, hasat sayıları düşse bile, büyük ölçüde düzensiz bir popülasyona sahiptir.
Araştırmacılar, uzun ömürlülük ile ilgili yapılan bu keşiflerin, hala yanlış anlaşılan türler için de büyük bir esin kaynağı olacağını umuyorlar.
“Büyükanne Balığı, önceki ortalama yaşama dair yapılan tüm tahminleri dört katına hatta daha fazlasına katlayan bir yaşama ve çoğalma yeteneğine sahip.
Bu bulgu; az takdir edilen türlerin, ekolojik ihmalin bir sonucu olarak ortaya çıkabilecek ve gözardı edilen keşiflerin ve yönetim ikilemlerinin aslında bir örneğidir.” diye belirtmişlerdir.
Araştırma Communications Biology‘de yayınlandı.
Çeviri: Zeynep Erva ŞAHİN
Bunlar da ilginizi çekebilir:
Dominant Erkek Ortadan Kaybolduğunda Bu Dişi Balık Cinsiyet Değiştiriyor
Köpekbalıkları Gerçekleri, Köpek Balıkları Hakkında Detaylı Bilgiler
Gözleri olmayan, iğne dişli nadir bulunan bu balık, korku filmi Alien’ den gelmiş gibi
