Caecilian (ayaksızlar); yılan ve solucan karışımı gibi görünen, uzuvları olmayan, iki yaşamlı; yani hem karada hem de denizde yaşayabilen bir amfibi türüdür. “Seh-SILL-yens” olarak telaffuz edilir. Bu yaratıklar yüz milyonlarca yıldır dünyamızda yaşıyor. Bilim adamları bu yaratıklarla ilgili yeni bir keşif yakaladı.
Caecilians (ayaksızlar) aslında bir yılan değil. Araştırmalara göre zehir bezleri var. Bu zamana kadar bir amfibide böyle bir bulguya rastlanılmamıştı. Isırığı hayvanlar için de çok tehlikeli olabiliyor.
Eğer bu bezlerin gerçekten de zehirli olduğu kesinleşirse, ayaksızlar karada yaşayan zehirli ve en eski omurgalı olacaklar. Bu bilgi neredeyse birkaç bin yıldır gözlerden uzaktı.
İlginizi çekebilir: Bilim İnsanları İlk Kez Laboratuvarda Yılan Zehri Ürettiler.
Brezilya’da bulunan Dünya’nın en büyük bilim merkezi; Butantan Enstitüsü’nden Biyolog Carlos Jared, “Bu hayvanların iki farklı salgı yolu vardır. Birincisinin kuyruk kısmında olduğu bulundu ve son derece zehirli, ikincisi ise baş kısmında hareket edebilmeleri için salgılanan bir mukus” olduğunu söyledi.
“Caecilians (ayaksızlar),en az incelenen omurgalılardan biridir. Biyolojik yapıları ise sürprizlerle dolu bir kara kutu.”
Aynı enstitüden Biyolog Pedro Luiz Mailho-Fontana, ölü bir halkalı caecilian (siphonops annulatus) üzerinde yaptığı incelemelerde bu tehlikeli bezleri buldu. Mikroskobik incelemeler bu bezlerin üst deriden oluşmadığını, normal caecilians gibi zehirli deri bezleri olduğunu ve diş dokusundan oluştuğunu açığa çıkardı.
Daha önce bir amfibide böylesine bir durumla karşılaşılmamasına rağmen zehir bezleri yılanların yapısıyla eşleşiyor.
Caecilians Üzerinde Yapılan İncelemeler Sınırları Aşan Evrimsel Bir Resim Ortaya Koyuyor
Butantan Enstitüsü’nden evrim biyoloğu Marta Maria Antoniazzi, “Bu ayaksızların (caecilian), kolları ve bacakları olmadığından dolayı avlanmak için tek ihtiyaç duyabilecekleri yer ağızları” olduğunu söylüyor.
“Avlarını ısırdıkları sırada ağız yoluyla bezlerindeki sıvıları salgıladıklarına inanıyoruz. Salgılama sırasında özel biyomoleküllerin açığa çıktığını düşünüyoruz.”
Bulgulara göre caecilians üzerinde yapılan incelemeler yalnızca önemli değil, aynı zamanda sınırları aşan evrimsel bir resim. Bu yer altı amfibileri yılanlardan daha uzun süredir dünyamızda. Bu da demek oluyor ki en eski zehirli ısırığa sahip yaratıklar olabilir.
Ne caecilian ne de yılanların çok fazla silahı yoktur. Ne ayakları ne de kolları vardır. Dolayısıyla zehirli bir ısırığın evrimi, hem amfibiler hem de sürüngenler arasında bir şekilde uzuvsuz olmalarıyla bağlantılı olabilir.
İlginizi çekebilir: Bilim İnsanları Dünyanın En Ölümcül Zehrinin Panzehirini Keşfetti
Bilim insanları daha çok ceacilians yakalayıp, incelemek istiyorlar ancak kurnaz doğaları ve çoğunlukla yer altında yaşadıkları gerçeğini göz önünde bulundurunca hiç de kolay olacağa benzemiyor.
Er yada geç, bilim adamları bu zehir bezlerinin nasıl geliştiğini öğrenebilmeliler.
Jared’e göre “Yılanlara oranla halkalı ceacilians,minik miktarlarda sıvı ve daha küçük bezlere sahipler.”
“Belki de caecilians, zehir bezleri olan yaratıkların evriminde daha ilkel bir formun temsilcileridir. Yılanlar 100 milyon yıl önce muhtemelen Kretase (Tebeşir Dönemi) döneminde görülmüşlerdi, ancak caecilians, varlıkları 250 milyon yıl gibi daha eski döneme dayanan yaratıklardır.
Halil İbrahim ÖZAYDIN
