Ahmet Baki ÇINAR
Çin En Yeni Nükleer Füzyon Reaktörünü (yapay güneş) Açmaya Hazır. Son on yılda, “Yapay Güneş” adı verilen nükleer reaktörde birçok önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Ve bu nükleer reaktörler enerji üretmek için hafif elementlerin birleşmesinden yararlanır. Yıldızların her saniye ne yaptığını kopyalamak sınırsız temiz enerji vaadini taşıyor. Bu nedenle reaktörlere uluslararası ve ulusal ilgi son zamanlarda arttı.
Çin her ne kadar uluslararası girişimlerin bir parçası da olsa, kendi sınırları içinde deneysel reaktörler inşa etmeye de kararlılar ve en sonuncunun yakında devreye girmesi bekleniyor. “Çin Ulusal Nükleer Birliği” çatısı altında “Southwest Fizik Enstitüsü” tarafından inşa edilen HL-2M adlı reaktör Chengdu, Sichuan’da yer alacak.
ilginizi çekebilir: Nükleer Enerji Nedir, Nükleer Enerjinin Etkileri Nelerdir ve Nasıl kullanılır ?
200 milyon derecelik yapay güneş
Reaktörün yapım süreci birkaç hafta önce yapılan bir konferansta duyuruldu. HL-2M, tokamak (plazma tutucu sistem) olarak bilinen bir reaktör türüdür. Nükleer reaktörün şeklini bir donata benzetebiliriz fakat elinizde kızarmış bir hamur halkası yerine, Güneş’in çekirdeğinden daha sıcak ve güçlü manyetik alanlar tarafından sıkıştırılan bir plazma halkasına sahipsiniz.
Mühendisler, HL-2M ‘deki plazmanın 200 milyon santigrat dereceye (360 milyon derece Fahrenheit) ulaşmasını bekliyor. Ve bu da hemcinsi olan tokamak EAST (Deneysel İleri Süper İletkenli Tokamak) tarafından elde edilen mevcut Çin rekorunu ikiye katlayacak. HL-2M üzerinde yapılan deneyler Çin, Hindistan, Japonya, Güney Kore, Rusya ve ABD’nin katkılarıyla Avrupa Birliği tarafından finanse edilen uluslararası işbirliği, ITER (Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör Projesi) için önemli olacaktır.
İlginizi çekebilir: Çin’in ‘yapay güneşi’ 100 milyon derecelik ısı elde etti
Nükleer füzyon reaktörleri hidrojeni helyuma çevirerek çalışır. Merkezi halka, saf gazın yerleştirildiği bir vakum bölmesidir. Güçlü bir elektrik akımı, gazı elektronlarından ayırır ve onu güçlü manyetik alanlar tarafından baskılanan bir plazmaya dönüştürür.
Çarpışmalar ve ek ısıtma yöntemleri inanılmaz sıcaklıklara ve basınçlara yol açar ve bu koşullar altında hidrojen çekirdekleri helyum oluşturmak için birleşir. Bu işlem, bir kısmı haznenin duvarına transfer edilebilen, elektrik haline getirilebilen ve yararlanılabilir çok miktarda enerji açığa çıkarır.
HL-2M, hala tasarım aşamasında olan Çin Füzyon Mühendisliği Test Reaktörüne (CFETR) doğru önemli bir basamaktır. ITER’den bir sonraki büyük adım olarak görülmesine rağmen, önerilen ilk nükleer füzyon güç istasyonu olan DEMO (DEMOnstrationPower Station) kadar güçlü değil.
AHMET BAKİ ÇINAR
