Almanya’daki araştırmacılar, tek hücreli bir cıvık mantarın anıları saklama yeteneğine sahip olduğunu keşfettiler. Bu sayede organizma gelecekte yiyecek arama konusunda daha iyi kararlar veriyor.
Anıları koruma ve geri yükleme yeteneği, canlı organizmalara yiyecek elde etmek ve tehlikeli ortamlardan kaçınmak için daha fazla avantaj sağlar. Bilim insanları genellikle bu tür becerileri sinir sistemi olan çok hücreli organizmalarda görürler. Ancak Almanya’daki bilim insanları tarafından yakın zamanda yapılan bir keşif, tek hücreli bir organizmanın da hafızaya sahip olabileceğini ve anıları hatırlayabileceğini ortaya çıkardı.
Araştırmacılar Mirna Kramar ve Karen Alim, nemli gübre, toprak ve odun üzerinde yaşayan cıvık mantar Physarum polycephalum’un vücuduna “yiyecek karşılaşmalarının hatıralarını ördüğünü” ve bu hatıraları gelecekte kararlar vermek için kullandığını öne süren yeni bir çalışma yayınladı.
Munch Teknik Üniversitesi’nde biyolojik fizik profesörü olan Alim, bir haber bülteninde, “Bu canlı ağın basitliği göz önüne alındığında Physarum’un hatıralar oluşturma yeteneği ilgi çekicidir,” diye yazdı. “Organizmanın bu kadar basit bir mekanizmaya dayanması ve yine de onu bu kadar ince ayarlı bir şekilde kontrol etmesi dikkat çekici.”
Physarum polycephalum yıllardır bilim dünyasında ilgi uyandırmaktadır.
Bilim eğitimcisi Ward’s Natural Science’a göre, diğer amipler gibi katı gıda parçacıklarını hareket ettiren ve tüketen cıvık mantar; bakterileri, mantar sporlarını ve diğer ayrışan organik maddeleri yer. Yemeğine doğru kayar, onu sarar ve besinleri sindirmek için fermentler salar. Yiyecek sindirildiğinde, Physarum atık parçacıkları atar ve uzaklaşır.
ScienceDaily, mantarın gövdesinin tek bir hücre içerdiğini ve karmaşık bir ağ oluşturan birbirine bağlı tüplerden oluştuğunu bildirdi. Bu hücre birkaç santimetre hatta metrelerce yayılır. Physarum polycephalum, ScienceDaily’ye göre labirentteki en kısa yolu bulmak dahil olmak üzere karmaşık görevleri de çözebilir. Bu beceri mantara “zeki” unvanını vermiş ve araştırmacıları hafızasını incelemeye sevk etmiştir.
Araştırmacılar, yaşamın en temel seviyelerinde karar verme yeteneklerini anlamak için; Physarum’un göç ve beslenme süreçlerini izledi. Beslendikten sonra, mantarın ağındaki daha kalın ve daha ince tüpler üzerinde; gıda kaynağının farklı izlerini gözlemlediler.
Haber bülteninde aktardığı üzere Alim; “P. polycephalum’un son derece dinamik ağ yapılanması göz önüne alındığında; bu izlerin kalıcılığı ağ mimarisinin kendisinin geçmişin hatırası olarak hizmet edebileceği fikrini ortaya çıkardı.” dedi.
Cıvık mantarın anılarını nasıl sakladığını daha iyi anlamak için; bilim insanlarının bu damgayı oluşturan mekanizmaları açıklaması gerekiyordu.
Deneyin bir parçası olarak, mantarın boru şeklindeki ağının mikroskobik gözlemlerini teorik modellemeyle birleştirdiler. Physarum’un yiyecek algıladığında; gıdanın ağ boyunca görüldüğü yerden giden ve tüpleri yumuşatan bir kimyasal salgıladığını keşfettiler. Bu durum tüm organizmanın hareketlerini yiyeceğe yönlendirmesini sağlar.
Max-Planck Enstitüsü’nde biyolojik fizik araştırmacısı olan Kramar, haber bülteninde aktarıldığı üzere, “Kademeli yumuşama; önceki gıda kaynaklarının mevcut izlerinin devreye girdiği ve bilgilerin depolanıp alındığı yerdir,” dedi. “Önceki beslenme durumu, özellikle ağdaki kalın ve ince tüplerin düzenlenmesinde, tüp çapları hiyerarşisine dahil edilmiştir.”
“Şu anda taşınan yumuşatıcı kimyasal için ağdaki kalın borular; trafik ağlarındaki otoyol görevini görüyor ve tüm organizma içinde hızlı taşıma sağlıyor.” diye ekledi. “Böylece ağ mimarisine damgalanmış önceki karşılaşmalar; göçün bir sonraki yönü hakkındaki karara ağırlık veriyor.”
Alim, deneyin sonuçlarının bu organizmanın tarzını anlamada önemli bir rol oynadığını söyledi. “Akıllı malzemeler tasarlama ve karmaşık ortamlarda gezinen yumuşak robotlar oluşturma konusundaki; bulgularımızın potansiyel uygulamalarını öngörüyoruz,” diye ekledi.