Çoğu küçük çocuk, dilleri kolayca kavrayabilir ve doğumunun ilk yıllarında olağanüstü miktarda bilgi öğrenebilir.
Peki bunu nasıl başarıyorlar?
Bir gün sallantılı bir karmaşaya dönüşürler; sonraki gün koridorlarda koşarlar. Ya da anlamsız konuşmalar yapıyorlar. Çocuklar, kendileri için tuhaf ve yeni olan bir dünyada etkili bir şekilde nasıl gezineceklerini öğrenirken, hiç şüphesiz hızla yeni beceriler geliştirirler. Buna karşılık, yetişkinlerin yeni bir dil öğrenmesi veya matematiğin belirli öğelerinde ustalaşması uzun yıllar alabilir.
Peki çocuklar nasıl bu kadar çabuk öğrenir?
Bu sadece bir gereklilik mi yoksa bir çocuğun beyni yeni bilgileri alma konusunda bir yetişkinin beyninden daha mı yeteneklidir?
Kıdemli öğretim görevlisi Debbie Ravenscroft, “Çocukların süngerler gibi olduğu ve yeni becerileri bir yetişkinden daha hızlı öğrenme konusunda sihirli bir yeteneğe sahip oldukları düşüncesi yaygın bir görüştür. Ancak burada bazı yanlış anlamalar var” diyor.
İngiltere’deki Chester Üniversitesi’ndeki erken çocukluk çalışmaları, bir e-posta ile anlattı.
“Bir çocuğun bilişsel gelişimi yaşa bağlıdır ve doğal olarak çocuklar çoğu alanda yaşıtlarından daha kötü performans gösterirler. Ancak, genç olmanın avantaj sağladığı zamanlar da vardır ve bu durum ilk yıllarında ortaya çıkar.”
Bu avantaj büyük ölçüde nöroplastisiteden kaynaklanmaktadır. Yani beynin deneyimlere dayalı olarak, yollarını ve bağlantılarını oluşturma ve değiştirme yeteneği. Nöroplastisite, çocuklara alışkanlıkları, rutinleri, yaklaşımları ve eylemleri çok hızlı bir şekilde öğrenme ve gerekirse unutma kapasitesi veren şeydir. Bu yetenek, bir çocuğun beşinci yaş gününden önce, karşılaştıkları veya deneyimledikleri şeylerin çoğu yeni olduğunda sürekli ve hızlıdır.
Ravenscroft, “Bu hızlı öğrenme yeteneği, plastisite, yetişkinlerle deneyimleri, çevreleri ve keşfetmeye yönelik biyolojik dürtüleri dahil olmak üzere çeşitli alanlarla bağlantılıdır.” Dedi. “Çocukluk, çocukların zamanlarını yetişkinlerin daha gelişmiş yeteneklerini yakalamak için harcadıkları bir yerdir.”
Ravenscroft; “Özellikle dil ediniminin çocukların yetişkinlere göre genellikle büyük bir avantaja sahip olduğu bir alandır. Bunun nedeni büyük ölçüde “bebeklerin ana dillerinde kullanılan ritim ve sesleri ayarlayabilmeleri ve bu nedenle dört yaşına kadar yetkin ve akıcı konuşmacılar haline gelebilmeleridir.” Diyerek ekliyor. “Bu yeteneğin küçük çocukların ikinci veya üçüncü bir dili belirgin bir kolaylıkla öğrenmesine yardımcı olur”.
Psikolojik Bilim Perspektifleri dergisinde, (Perspectives on Psychological Science) Nisan 2022’de yayınlanan bir araştırma makalesinde yazarlar; “İnsan bebeklerin, çevrelerinde daha fazla deneyimle bu yeteneği kaybetmelerine rağmen, daha büyük çocukların ve yetişkinlerin kaçırdığı dil bilgilerini görerek ve duyarak oluşturduklarını” öne sürüyorlar. Dahası bebekler “tüm dünya dillerinde kullanılan konuşma seslerini ve tonlarını ayırt ederek, doğdukları dil ortamına bakılmaksızın onları tüm bilgilere açık hale getirebilir.”
Peki ya dil öğrenimi dışındaki beceriler?
Current Biology dergisinde 2022’de yapılan bir araştırma çocukların ve yetişkinlerin gama-aminobutirik asit (GABA) olarak bilinen bir beyin habercisinde farklılıklar sergilediğini ve araştırmanın yeni öğrenilen materyali dengelediğini öne sürüyor.
Araştırma, çocukların görsel eğitime katıldıklarında “hızlı bir GABA artışına” sahip olduklarını ve bu öğrenmenin eğitim bittikten sonra bile devam ettiğini, oysa araştırmacıların “yetişkinlerdeki GABA konsantrasyonunun değişmeden kalabildiğini” açığa çıkardı.
Bulgular, çocukların beyinlerinin eğitime yeni öğrenmeyi daha hızlı ve verimli bir şekilde stabilize etmelerini sağlayacak şekilde yanıt verdiğini gösteriyor. Sonuç olarak araştırma, çocukların yeni bilgi ve becerileri yetişkinlere göre daha hızlı edinebilecekleri fikrini desteklemektedir.
Brown Üniversitesi’nde yapılan araştırmada, “Sonuçlarımız, ilkokul çağındaki çocukların belirli bir süre içinde yetişkinlerden daha fazla öğe öğrenebildiğini ve bu da çocuklarda öğrenmeyi daha verimli hale getirdiğini gösteriyor.” dedi.
Bununla birlikte, hızlı bir şekilde öğrenmek için çocukların desteğe, rehberliğe ve uygun öğrenme materyallerine erişime de ihtiyaçları vardır.
Ravenscroft, “Çocuklar hızlı bir şekilde öğrenme kapasitesine sahip olsalar da, çevrelerini ve deneyimlerini şekillendiren ilgili ve şefkatli yetişkinler tarafından iyi desteklenmezlerse zorluklarla karşılaşacaklar.” dedi. “Öğrenmek için en iyi zaman mümkün olduğu kadar erkendir. Bir bebeğe kitap okumak, dil sevgisi sağlamanın ve erken beyinde bağlantıların kurulmasını sağlamanın yanı sıra harika, paylaşılan bir bağ kurma deneyimi sunar.”
Ravenscroft; “Doğduğu andan itibaren 5 yaşına kadar çocuklar için kritik bir dönem” olduğunu da sözlerine ekledi. Bu ilk yıllarda, küçük bir çocuğun beyni bir yetişkininkinden çok daha meşguldür çünkü çocuk sürekli olarak öğrenir ve herhangi bir duruma yaklaşmanın ve bu duruma yön vermenin en iyi yolunu bulur. Dolayısıyla, bir çocuğun öğrenme ve anlama yeteneği bu etkileşimlerle bağlantılıdır.
Ravenscroft, “Örneğin, çok küçük çocuklar duygularını kendi kendine düzenlemekte güçlük çekebilirler. Ancak sosyal beyin neredeyse tamamen doğumdan sonra geliştiğinden ve yürümeye başlayan çocukluğa kadar olgunlaşmaya başlamadığından, bu tipik bir davranıştır” dedi.
“İhtiyaç duyulan şey, çocukların yeni bilgi ve öğrenmeyi işlemesi ve kabul etmesi için zamandır. Çocukların öğrenimini hızlandırma çabasında, aceleci davranabiliriz. Oysa bir çocuğun öğrenme hızını destekleyen bir ortam, çocuklara çok daha fazla fırsat sunar. İnsanlarla ve yerlerle etkileşime girme ve aktif öğrenmeye katılma hevesini geliştirecektir”
Çeviren: Can Dinlenç
