Bilişsel sinirbilim uzmanı ve pozitif disiplin eiğitimcisi olan Mathilde Cerioli; beynimizin okumayı nasıl öğrendiğini ve ebeveynlerin, çocuklarının okuma becerilerini geliştirmeye yardımcı olmak için hangi araçları kullanabileceğini bize anlatıyor.
Mathilde Cerioli; çocukların eğlenirken öğrenmelerine yardımcı olmak için ipuçları, araçlar ve oyuncaklar paylaşan uzmanlar-ebeveynler topluluğu olan Fly Little Dragon’un kurucu ortağıdır.
Aynı zamanda Mathilde’nin doktorasının temeli, oyunların çocukları bilişsel olarak nasıl geliştirebileceğiyle ilgiliydi. 2009 yılından beri Nörobilim alanında çalışmaktadır.
Sinirbilim Çocuklarımızın Okumayı Nasıl Öğrendiğini Açıklıyor?
Okuma, çoğunlukla (dil kısmının bulunduğu) beynin sol yarım küresinde gerçekleşir. İlk başta okumak, herhangi bir görsel girdiyi görmek gibidir. Ardından ‘posta kutusu’ adı verilen, harflerin tanınmasıyla ilgili bir alana hızla geçer. Burası beynimizin tüm harf temsillerini depolandığı yerdir.
Okuma sürecini tamamlamak için posta kutusu, (beynin biri kelimenin anlamıyla, diğeri telaffuzla ilgili olan) diğer iki bölümüyle bağlantı kurar. Bu nedenle; okumayı öğrenmek için çocukların posta kutusu alanlarını geliştirmeleri, ardından beynin anlamı ve telaffuzunu kapsayan bölümleriyle bağlantılar kurmaları gerekir.
Çocuğun Bazen Harfleri Geriye Doğru Yazmasının Nedeni Nedir?
Okumayı öğrenmeden önce, posta kutusu daha geniş nesne ve yüz tanımadan sorumludur. Bu alan, yönü ne olursa olsun bir yüzü ya da nesneyi tanımamızı sağlayan simetri işlevine sahiptir. Bununla birlikte, okumaya başladığımızda, bu yetenek zararlı hale gelir.
Harflerin yönü gerçekten önemli olduğu için beynin bu süreci ‘unutması’ gerekir (b, d, p, q harflerini düşünün). Bu mekanizma, çocukların neden ayna yazma eğiliminde olduklarını açıklıyor. Çocuklarınızın R’yi bu şekilde yazması disleksi olduğu anlamına gelmez, beyin gelişiminin normal bir aşamasıdır. Çoğu çocuk ikinci sınıfın sonunda aynalayarak yazmayı bırakacaktır.
Evde Nasıl Olumlu Bir Okuma Ortamı Oluşturabilirsiniz?
Çocukların kitaplara ve okumaya olan ilgisini desteklemenin harika bir yolu ,davranış modelidir. Çocuklar ebeveynlerini taklit etmeyi severler. Hiç çocuğunuzun odada telefonda konuşuyormuş gibi yürüdüğünü gördünüz mü?
Kitapları kendi günlük rutinimize dahil etmek, ‘yetişkin’ bir etkinlik olarak okumaya doğal bir ilgi uyandırmaya yardımcı olabilir (yemek tarifi kitapları, kılavuzlar ve dergiler…vb. her şey olabilir). Ayrıca kitapların, çocuğun ortamında bulunduğundan ve kolayca erişebildiğinden emin olun.
Çocuklar ebeveynleriyle zaman geçirmeyi severler ve kitap okumak birlikte olup bağlantı kurmanın harika bir yoludur. Çocuklar bağımsız olarak okuyabildiklerinde bile bu bağlanma zamanının tadını çıkarırlar.
Bazı çocuklar bu değerli anlarını kaybedeceklerini düşündükleri için kendi başlarına okumaktan kaçınabilirler. Bu nedenle, bağımsız okuyucular haline gelirken bile bu zamanı bir kenara bırakarak onları rahatlatmak iyi bir fikirdir.
Bağımsız okumaya teşvik etmenin bir başka yolu, büyük çocukların küçük kardeşlerini okumaya davet etmesidir. Küçük çocuklar, bir ebeveynin veya eğitimcinin yaptığı gibi hataları düzeltmeyecektir. Bu, okuyucunun daha az kendinin farkında olmasını sağlar ve küçük çocukların örtük öğrenmesini destekler.
Çocuğun Okuma Yolunda Yardımcı Olması İçin Nörobilimden Nasıl Faydalanabilirsiniz?
İşte basit ama etkili oyunlar ve aktiviteler için birkaç öneri:
- Kafiyeli oyunlar hayal gücünü geliştirir ve okuma becerilerini geliştirmeye yardımcı olarak çocukların ses bilgisi alıştırması yapmasına olanak tanır. Çocuğun cümleyi bitirmek için bir kelime bulması gereken ‘Kedi yedi bir balık ve kullanmadı hiç . . . ‘ (kaşık) gibi basit cümleler kullanabilirsiniz.
- Kelime bulma oyunu. Dışarı çıkmadan önce bir harf seçin ve ardından bu harfle başlayan her şeyi gördüğünüzde söyleyin. Bir harf de siz seçmeyi unutmayın, çocuğunuzun ne yapması gerektiğini modellemek için harika bir yoldur.
- Marbotik öğrenme deneyimi. Çocuklar etkileşimli bir uygulamayı kullanırken yüksek kaliteli ahşap harfleri ve sayıları kullanırlar. Eğlenceli aktiviteler ve akademik içeriğin harika bir birleşimidir.
- Çocuğunuzla birlikte okuyun İşte çocuğunuzla okumayı eğlenceli ve rahatlatıcı hale getirmek için bazı ipuçları.
Planlama Hakkında Herhangi Bir İpucunuz Var Mı?
Sabah geç saatlerde fiziksel aktiviteler planlayın ve günün ilerleyen saatlerinde ekran süresini kaydedin. Daha zorlu dersleriniz varsa, odaklanma açısından daha erken saatler daha iyidir. Ne zaman odaklanabilirler ve ne zaman çaba gösterirlerse buna bağlı olarak çocuğunuzun ritmine uyum sağlamaya çalışın.
Esnek olun. Küçük çocuklar, zorlu bir aktiviteye 15 dakika harcadıktan sonra odaklarını kaybetmeye başlar. İlgisini kaybediyor gibi görünüyorsa, farklı bir şey deneyin veya dışarıdaki bir aktiviteye geçin.
Nicelikten çok nitelik! Evde eğitim gören çocuklar genellikle günde 2-4 saat çalışır. Bire bir ilgi ile bu, yaklaşık 6 saatlik ders süresine eşdeğerdir.
Son olarak şimdiki okul yılının zorlukları hakkında siz ne düşünüyorsunuz?
Büşra Betül ÖZTÜRK