Suçluluk güçlü bir duygudur. Kontrolden çıktığında da sağlıklı olmayan eylemlere yol açabilir. Pandemi boyunca suçluluk yaşamış olabilirsin ve yalnız değilsin. Öyle görünüyor ki, uluslararası kriz sayabileceğimiz ve suçluluk hissettiren birçok şey var.
Evden çalışırken çocuklarınızı kreşe göndermek zorunda kalmak ya da insanlara düşündüğünüz kadar yardım edememek vb. durumlar sizin suçluluk duygusuna kapılmanıza sebep olmuş olabilir. İnsanın refahı için önemli olan suçluluk duygusu hissetmekten ziyade bu suçlulukla nasıl mücadele edeceğini bilmektir.
Suçlu Hissedebileceğiniz Durumlar
Pandemi sırasında, insanlardan bazıları durumları iyi olduğundan kendilerini suçlu hissedebilir. Diğerleri de yeterince iyi olmadıklarını düşündükleri için kendilerini suçlu hisseder. Bazı insanlar da neredeyse her şey için kendini suçlu hissedebilir. Bu yazı boyunca insanların neden böyle zamanlarda suçlu hissettiklerini konuşacağız.
Karantinadayken Hayatınız Daha İyi
Bazı insanlar karantina boyunca evde çalıştılar ve belki de bu durum onların yaşam kalitelerini artırdı. Bununla ilişkili bazı suçlu düşünceler :
- Karantina sırasında hayatım daha iyi olduğu için kendimi suçlu hissediyorum.
- Suçlu hissediyorum çünkü ben evde çalışabiliyorken bazı insanlar işlerini kaybetti.
- Öncekinden daha fazla para kazandığım için suçlu hissediyorum.
- Şu an ben mutlu olduğum halde diğer insanlar acı çektiği için suçlu hissediyorum.
Çocuklarınız ve Aileleriniz Etkilendi
Birçok insan arkadaşlarını ve ailelerini ziyaret edemediği için yalnız hissetti. Çocuğu olan bireyler onların negatif etkilendiğini görünce daha da suçlu hissediyor olabilirler. Buna ilişkin düşüncelerden bazıları:
- Çocuklarım sıkıldıkları için ekran başında çok zaman geçiriyor bu yüzden kendimi kötü hissediyorum.
- Çocuklarımla gün içinde az oyun oynadığım için kendimi suçlu hissediyorum.
- Çocuklarımı ailemle görüştüremediğim için berbat hissediyorum.
- Çocuklarımın perişan görüntüsünden dolayı suçluluk hissediyorum.
- Ailemi ziyarete gidemediğim için kötü hissediyorum.
Başkalarına Yardım Edemezsiniz
Bu süreçte alınan sosyal kurallar sebebiyle birilerine yardım desteğinde bulunmak zor hale geldi. Daha az kazandığınız için sevdiklerinize maddi destekte de bulunamıyor olabilirsiniz. Bu gibi durumlarda suçluluk duygularına boğulmak kolaydır:
- İhtiyacı olanlara yardım etmek için daha fazlasını yapamadığım için kendimi kötü hissediyorum.
- Gelirim kesildiği ve aileme yardım edemediğim için suçlu hissediyorum.
- Aile büyüklerini riske atmadan bakamayacağım için kendimi kötü hissediyorum.
Sosyal Mesafe Kuralına Uydunuz ya da Uymadınız
Pandeminin başlarında bütün kurallara uymamış olmamanız ve sonradan uymadığınız için kendinizi kötü hissetmeniz mümkündür. Diğer yandan başından beri kurallara uyduğunuz için kaçırdığınız etkinlikler için suçlu hissedebilirsiniz. Bununla ilgili şöyle düşünceleriniz olabilir:
- En başından beri maske takmadığım için kötü hissediyorum.
- Sosyal bir toplantıya gittiğim için suçluluk duyuyorum.
- Sosyal mesafe yüzünden katılamadığım cenazeler için suçluluk duyuyorum.
Şu anda bu kadar çok insanın bu kesin düşüncelere sahip olduğunu hatırlamalısınız. Bu yüzden bu düşünceler aklınıza geldiğinde yalnız olmadığınızı düşünmek iyi hissettirir.
Neden Şimdi Daha Çok Suçlu Hissediyorsunuz?
Kendini suçladığın liste uzayıp gidebilir. Birçok kişi kendini suçlayacak nedenler bulur. İster mücadeleci ol istersen iyi kazanmış ol. Bu durum değişmez. İşte insanların “salgın sırasında” daha çok suçlu hissetmelerinin nedenleri:
İnsanlar Acı Çekiyor
Haberleri açtığınızda ya da manşetleri okuduğunuzda, birçok insanın fiziksel hastalıklar, akıl sağlığı problemleri, ekonomik güçlük gibi problemleri olduğunu göreceksiniz. Ve birçok da sevdikleri birini kaybettikleri için yastalar.
Diğer insanlar kadar kederli değilseniz, iyi hissettiğiniz zamanlar suçluluk hissediyor olabilirsiniz. Şu an belki de bir şeyleri öncekinden daha iyi yapıyorsunuz. Bu evden çalışmak olabilir, ekonomik anlamda iyi bir yere gelmiş olabilirsiniz. Bu “iyi olma” durumu sizi suçluluk duyguna boğabilir.
Diğer İnsanlar Utanmana Sebep Olabilir
Hayatınızla ilgili önemli bir haber aldığınızda örneğin terfi almışsınızdır ya da bir doğum günü kutlaması yapmışsınızdır. İnsanlar hemen salgın sırasında bunu yapmamanız gerektiğini hatırlatabilir. Bazıları böyle zamanlarda neden mutlu olduğunuz sorabilir. Böylelikle şansınızın iyi olma durumu ya da o an ki ruh halinizin iyi olması sizde utanmaya sebep olabilir.
Suçluluğu Bir Şekilde Yönetmek
Suçluluk duyma dürtümüzü inkar edemeyiz. Ama bu suçluluk karşısında ne yapmanız gerektiğini bilirseniz suçluluk duysanız bile bu suçluluğu nasıl yöneteceğinizi de bilebiliriz. Suç duygusunu yönetmek için bazı stratejik yöntemler:
Suçu Kabul Et
Suçluluk normal ve sağlıklı bir duygudur. Birini incittiğin ya da üzdüğün için suçluluk duyuyorsan bu senin vicdanlı biri olduğunu gösterir. Ama bazen gereksiz suçluluk duyabilirsin. Sürekli suçunu düşünerek enerjinizi boşa harcamayın. Tam tersi şekilde suçlu hissettiğiniz durumu görmezden gelmeye çalışmak da bir işe yaramaz.
Bunun yerine duygularınızı tanımlayın ve kabul edin. Araştırmalara göre duyguları isimlendirmek, etiketlemek onları yoğunluk olarak az hissetmemize yardımcı oluyor. Duygularınızı kabul etmek beyin gücünüze yardımcı olur. Suçluluğunuzu düşünüp boşa enerji harcamak yerine onları kabullenin ve isimlendirin.
Eğer Birini İncittiysen Özür Dile
Suçluluk duyduğumuz durumların hepsi gereksiz değildir. Suçlu hissettiğiniz de birini incitmiş olduğunuz aklınıza gelebilir. Partnerinize suçlu olduğunuz zaman bağırmış olmanız ya da annenizin son olaylara aşırı tepki verdiğini söylemiş olsanız da suçluluk duygunuz size özür dilemeniz gerektiğini hatırlatabilir.
Eğer siz her şeyi mahvettiyseniz ve açıklanabilecek bir durum ortada yoksa tüm sorumluluğu üzerinize alın ve üzgün olduğunuzu belirtin. Ancak unutmayın ki yanlış bir şey yapmadığınız zamanlarda bile suçluluk hissedebilirsiniz. Örneğin çocuklarınızla yeterince dışarı çıkamıyor ya da onlara güzel bir doğum günü sürprizi yapamıyor olabilirsiniz. Böyle durumlar özür mazaretli değildir.
Kendi Hareketlerinizi İzleyin
Suçlu hissetmek rahatsız edicidir. Bu yüzden böyle bir durum olduğunda kendinizi daha iyi hissetmek için yapabileceğiniz bir adıma yönelebilirisiniz. Örneğin çocuklarınızın yalnız ve sıkılmış hissetmesinden dolayı suçluluk hissediyorsunuz, onlara dondurma veya kurabiye vererek neşelendirebilirsiniz.
Arada fazla atıştırmalık yemelerine izin vermek onları etkilemezken, sürekli izin vermek onların sağlığı açısından da önemlidir. Sürekli izin verdiğiniz takdirde bu sefer de sağlıksız yiyeceklere yönlendirdiğiniz için suçluluk hissedebilirsiniz. Şu aralar kendinizi gevşetmek önemli. Işinizi bitirene kadar elektronik cihazlarla normalden biraz daha uzun oynamasına izin verebilirsiniz.
Ya da atıştırmak için çocuklarınıza normalden fazla atıştırmalık veriyor olabilirsiniz çünkü pandemiden dolayı markete çok sık gidip taze meyve sebze alamıyor olabilirsiniz. Bunlar doğal şeyler. Ama suçluluğunuzu hafifletmek için bu seçimleri yapmadığınıza emin olmalısınız.
Kendinize Anlattığınız Hikayeyi Değiştirin
Kendinize anlattığınız hikayeler ve davranışları şekillendirmemiz -hisleriniz açısından- büyük fark yaratır. Eğer sen “Ben aileme yardım edemediğim için kötü bir insanım” diye düşünüyorsan kötü hissedersin. “Şu an uzakta kalarak sevdiklerim için en iyi şeyi yapıyorum.” diye düşünürsen kendini daha iyi hissedersin.
İşle ilgili kendinize anlattığınız bir hikayeyi yeniden çerçeveleyebilirsiniz. Eğer sen “Çocuklar oturma odasında tüm gün televizyon izlerken ben ofiste tüm gün çalıştığım için kötü bir ebeveynim” diye düşünürsen muhtemelen kendini suçlu hissedersin.
Hikayeni değiştirip “Çocuklarıma zor durumlara adapte olmayı ve sıkı çalışmayı göstererek iyi bir rol model oluyorum” diye düşünebilirsin. Bu yeni bakış açısı suçluluk hissini azaltabilir. Hikayenizi dikkatle değerlendirin ve farklı bir bakış açısıyla suçluluk duygunuzu hafifletin. Bu durum daha iyi hissetmenizi sağlar.
Öz-şefkat Uygulamak
Kendi kendinize konuşmak, hisleriniz açısından fark oluşturur. Kendinize isimler takmak, bir hata yüzünden kendinizi hırpalamak sizi suçluluk duygusuna daha fazla iter. Aklında tutmalısın ki, pandeminin ortasında bir durumla nasıl başa çıkılacağına dair yanlış ya da doğru bir cevap yok.
Bu alışılmadık bir durumdur ve tek yapabildiğimiz sahip olduğumuz bilgilerle en doğru kararı alabilmek.Bu yüzden kendine öz şefkat uygulaman, kendini çok sert eleştirmemeyi öğrenmen önemlidir.Kendinize şefkat göstermenin diğer bir yolu ise “Böyle bir durumda kalan arkadaşıma ne derdim?” muhtemelen cevabınız “Sen elinden geleni yaptın. Hepimiz hatalar yapıyoruz.” olurdu.
Kendinize de aynı nezaketle cevaplar vermeyi deneyin. Gerekli olmayan suçululuk hissinizi hafifletmeye yardım eder.
Çevrenizdeki İnsanlara Dikkat Edin
Sosyal medyadaki arkadaşlarınız ya da takipçileriniz herhangi pozitif bir haber için sizi eleştiriyorsa -pandemi sırasında kutlama yapmamalısın gibi- onları sessize alabilirsin, arkadaşlarından çıkartabilirsin ya da engelleyebilirsin. Pozitif haber paylaşmada sorun yok. Hayatında olan iyi bir şeyi paylaşman (tabi ki kibirli olmadan) onlarında iyi hissetmesini sağlar.
Diğer insanların yanındayken de yaşadığın duyguların ve ruh halinin farkında ol. Eğer birisi senin suçlu hissetmene sebep olursa, sınırlarını belirle. Yapmak istemediğin şeyleri yapmadığın için “suçlu” hissetmeyi reddet.
SENA İNCİ