2013’ten beri Ebola virüsü ve tıp uzmanları, şu bir görünüp bir kaybolan köstebek oyununa benzeyen bir kovalamaca içindeler. Yeni salgınların aynı Ebola türüyle oluşması durumu daha da garipleştiriyor.
Ebola virüsü yüksek derecede ölümcül enfeksiyonlara sebep oluyor. Antikor ve aşılarla tedavi edilen insanların bir kısmında ise hastalık bir süre sonra tekrar ortaya çıkıyor ve böylece yeni salgınları başlatıyor.
Daha önceki araştırmalar, Ebolanın testisler, göz, beyin ve omurilik gibi yerleri kullanarak immun sistemden kaçabileceğini kaydetmişti. Bu araştırmayla ise virüsün antikor tedavisi sırasındaki saklanma alanını ve tekrar ortaya çıkmasını sağlayan yöntemi gösteren ilk çalışma.
Kaydedilen örneklere göre;
Gine’deki salgının ilk dalgasında tedavi edilen bir hasta birkaç yıl sonra hastalığın nüksetmesiyle virüsü tekrardan yaymaya başlıyor.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki bir başka vakada ise hasta monoklonal antikorla tedavi ediliyor ve aşılanıyor. Hasta, tüm tedaviye rağmen 6 ay sonra ölümcül bir nüks yaşıyor.
Araştırmalara göre; hastaların immun sistemi yüksek alarmdayken bile virüsün uzaklaşıyor olduğu gözleniyor.
Peki bu anormal durum nasıl oluşuyor?
İleri araştırmalar için kobay olarak Rhesus makakları seçiliyor ve primat beyninde virüsü saklama potansiyeli olan noktalar bulunuyor. Bilim insanları, Ebola tedavisi görmüş 36 makaktan 7’sinde virüs havuzu diyebileceğimiz bir yapı fark etti. Bu virüs havuzları, ön beyin ve beyin sapının sıvı dolu boşluklarındaydılar ve kalıcılardı.
Monoklonal antikorlarla tedavi edilen maymunlardan ikisi daha sonra tekrardan hastalanarak öldü. Tahmin edebileceğiniz gibi, maymunların beyinleri dışındaki vucüt kısımlarında enfeksiyon belirtisi görülmedi.
Makaklar tabii ki insan değil ama Ebola virüsüne karşı fizyolojik tepkileri, insanlarınki ile oldukça benzer ilerliyor. Öyle ki, Ebola virüsü enfeksiyonunu atlatan insanların birkaçında makaklardaki ile aynı durum gözlemlendi. Beyin- omurilik sıvılarında Ebola virüsü vardı.
Sonuç olarak bu çalışmalardan da anlayabileceğimiz gibi monoklonal antikor tedavisi beyindeki ebola virüsünü tamamen temizlemek için ne yazık ki yeterli değil.
Araştırmacılardan Zeng’e göre, onaylanmış aşılar ve monoklonal antikor terapötikleri ile salgınları kontrol altına almak için çok daha iyi bir konumdayız. Ancak araştırmadan çıkarılan sonuca göre, hastalığın nüksetmesini önlemek için Ebola virüsü hastalığından kurtulanların uzun süreli takip edilmesi gerekiyor. Bu, hastalığın tekrarlama riskini azaltmak için oldukça faydalı olacaktır.
Çeviri:Hilal Erdoğan