Egzersiz Yapmanın Beyne Yararı Bir Kez Daha Doğrulandı

Yapılan araştırmada, anıların kodlandığı beyin yapısında nörogenezin, Alzheimer hastası farelerde bilişsel işlevleri iyileştirebileceği görüldü. MGH Hastanesi (Massachusetts General Hospital) araştırmacıları tarafından yapılan bir çalışmada, anıların kodlandığı beyin yapısında nörogenezin (yeni nöronların üretiminin tetiklenmesinin), Alzheimer hastası farelerde bilişsel işlevleri iyileştirebileceği görüldü. Ekibin incelemesi, bilişsel işlev üzerindeki bu yararlı etkilerin, Alzheimer hastalarının beyninde bulunan iltihaplı ortam tarafından engellenebileceğini, fiziksel egzersizin ise ortamı “temizleyerek” yeni sinir hücrelerinin sağ kalmasını, gelişmesini ve böylece Alzheimer hastası farenin bilişsel işlevlerinin iyileşmesini sağlayabileceğini ortaya koydu. “Yaptığımız çalışmada, nörogenezi başlatıcı en iyi yollardan birinin egzersiz olduğunu gösterdik.

Daha sonra, konuyla ilgili moleküler ve genetik olayları bularak, egzersizin yararlı etkilerini gen tedavisi ve farmakolojik ajanlarla nasıl taklit edebileceğimizi belirledik,” diyor ekibin kıdemli üyesi Rudolph Tanzi. Çalışmanın başyazarı Se Hoon Choi ise şunları ekliyor: “Aynı etkileri hastalarda güvenilir biçimde henüz elde edemiyoruz ama ileride bunu yapmak için yöntemler geliştirmek için gereken proteinleri ve gen hedeflerini tam olarak belirledik.” Yetişkinlerde nörogenez (embriyonik ve bazı hayvanlarda doğumdan hemen sonraki dönemden daha geç zamanlardaki yeni nöron üretimi) hipokampüste ve striatum adlı başka bir beyin yapısında gerçekleşir. Öğrenme ve bellek için hippokampal nörogenez olmazsa olmazken, sürecin Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıkların varlığı durumundaki hâli iyi anlaşılmamıştı. MGH ekibi, yetişkin hipokampal nörogenez hasarının, farede Alzheimer hastalığının patolojisine ve bilişsel işlevlere nasıl bir katkısı olduğunu incelemek için işe koyuldu. Yetişkin hipokampal nörogenez artırılarak, semptomların azaltılıp azaltılamayacağı araştırıldı.

Deneyler sonucunda, yetişkin hipokampal nörogenezin model organizmada ya egzersizle ya da nöral progenitör hücrelerin doğumunu yükselten ilaçlar ve gen tedavisi süreciyle tetiklenebileceği görüldü. Nörogenezin farmakolojik ve genetik olarak tetiklendiği hayvanlar üzerinde yapılan davranışsal sınamalar, hayvan açısından bilişsel yararın sınırlı olduğunu gösterdi. Ama nörogenezin egzersizle uyarıldığı hayvanların bilişsel performansının arttığı ve beta-amiloid düzeylerinin azaldığı görüldü. “Egzersizle tetiklenen yetişkin hipokampal nörogenez Alzheimer hastası olan farelerde nörogenezi başlatarak bilişsel işlevleri iyileştirirken, aynı sonucu gen terapisi ve ilaçlarla elde etmeyi denediğimizde, işe yaramadığını gördük,” diyor Tanzi.

“Bunun nedeni, ilaç ve gen terapisi sonucunda doğan yeni nöronların, Alzheimer patolojisi tarafından ele geçirilmiş beyin bölgelerinde sağ kalmayı başaramamasıydı. Biz de egzersizle tetiklenen nörogenezin farkının ne olduğunu araştırmaya başladık.” Choi şöyle açıklıyor: “Egzersizin aynı zamanda, nöronların büyümesi ve hayatta kalması için önemli olduğu bilinen BDNF (İng. Brain-Derived Neurotrophic Factor) faktörünün üretimini de başlatıyor olmasının, kilit fark olduğunu bulduk. BDNF, yeni nöronların yaşaması için daha uygun bir ortam yaratıyor. Hem nörogenezi tetikleyen, hem de BDNF üretimini artıran ilaçlar ve gen tedavileri uygulayınca, egzersizin bilişsel işlevler üzerindeki etkilerini taklit etmeyi başardık.” Tanzi şunları ekliyor: “Buradan çıkarılacak dersin, yeni sinir hücrelerinin doğumunu başlatmanın yeterli olmayıp, onların sağ kalmalarını ve serpilmelerini garantiye almak için doğacakları ortamın da eşzamanlı olarak temizlenmesinin gerekli olduğu söylenebilir. Egzersiz yaparak bu başarılabilir ve biz de ayrıca bu yararlı bilişsel etkileri, hem nörogenez hem de BDNF üretimi başlatarak, ilaçlar ve gen tedavisiyle taklit edebilen bir yol bulduk.”
Kaynak: https://medicalxpress.com/news/2018-09-neurons-cognition-alzheimer-mouse.html