Evren, mavi-beyaz titreşen genç yıldızlardan hidrojen bulutlarının derin ve kırmızı parıltılarına kadar koskoca bir ışık denizinde yıkanıyor. İnsan gözünün görebildiği renklerin de ötesinde aslında X ve gama ışınları, güçlü radyo dalgaları ve her yerde belli belirsiz parlayan kozmik mikrodalga arka plan var.
Evren; görünen ve görünmeyen, eski ve yeni renklerle dolu. Fakat bu skala içerisinde diğer tüm renklerin öncesinde ortaya çıkmış biri var ki bu da kozmosun ilk rengi.
Kozmosun İlk Rengi
Soldaki Büyük Patlama’dan sağdaki modern zamanlara evrenin evrimi. (Kredi: NASA)
Evren, Büyük Patlama ile beraber 13.8 milyar yıl önce oluştu. En erken dönemlerinde, herhangi bir zamanda olabileceğinden çok daha yoğun ve sıcaktı. Büyük Patlama genellikle bir karanlık denizinden ortaya çıkan parlak bir ışık flaşı olarak tasavvur edilse de bu resim kesin değildir.
Büyük Patlama boş uzayda gerçekleşmedi. Aksine, enerji ile dolu ve genişleyen bir uzayla sonuçlandı.
Başlarda sıcaklık o denli yüksekti ki ışık var olamadı. Evren, fotonlar oluşmadan önce saniyenin küçük bir parçası kadar süren bir zaman dilimi boyunca soğumak zorunda kaldı. Yaklaşık 10 saniye sonra evren foton çağına girdi.
Proton ve nötronlar, hidrojen ve helyum çekirdeğinde soğudu ve uzay boşluğu; çekirdek, elektron ve fotonlardan oluşan bir plazma ile dolmuş oldu. Aynı zamanda evrenin sıcaklığı 1 milyar Kelvin civarındaydı.
Ortalıkta hiç renk yoktu
Ancak her ne kadar ışık olsa da ortalıkta hiç renk yoktu. Renk, bizim görebileceğimiz ya da en azından bazı gözlerin görebileceği bir şeydir. Foton çağı esnasında sıcaklıklar o kadar yüksekti ki ışık, yoğun plazmanın içine giremiyordu.
Çekirdek ve elektronlar, atomlara bağlanabilmek için soğuyana dek renkler oluşmadı. Evrenin bu denli soğuması 380.000 yıl aldı.
Gözlenebilen evren, o zamana kadar transparan ve 84 milyon ışık yılı genişliğinde bir kozmik hidrojen-helyum bulutu olarak kalmıştı. Büyük Patlama’da oluşan tüm bu fotonlar, uzay ve zaman boyunca akmak için sonunda özgürdü.
Kozmik mikrodalga fonu. (Kredi ESA / Planck İşbirliği / D. Ducros)
Evrenin görünür hale geldiği zamanlardan kalan ışımayı şu anda kozmik mikrodalga arka plan ışıması olarak gözlüyoruz. Milyarlarca yıl soğuyan parlak ışık alevi, mutlak sıfırın neredeyse 3 derece fazlasına kadar geldi.
Evren ilk ortaya çıktığında yaklaşık 3000 Kelvin kadar daha sıcaktı. Eski evren, parlak ve ılık bir alevle doluydu.
İlk rengin ne olduğuna dair iyi bir fikrimiz var. Evrenin ilk zamanları boyunca sıcaklık neredeyse hiç değişmedi ve ışık, Kara Cisim olarak da bilinen dalga boyu dağılımına sahipti.
Bir kara cismin rengi sıcaklığına bağlıdır
Bir kara cismin rengi sıcaklığına bağlıdır. (Dariusz Kowalczyk / Wikipedia)
Çoğu nesnenin rengi, yapıldığı materyalden gelir fakat Kara Cisim’in rengi, sıcaklığına dayanır. 3000 Kelvin sıcaklığındaki bir Kara Cisim, 60 watt gücündeki eski bir ampulünün ılık ışığına benzer olarak turuncu-beyaz aleve sahiptir.
İnsanlar renkleri gerçekte oldukları gibi görmez. Algıladığımız renk, ampulün sadece orijinal rengine değil aynı zamanda parlaklığına ve gözümüzün karanlık adaptasyonuna da dayanır. Eğer ilk ışık zamanına gidebilseydik muhtemelen şömine ışığına benzer turuncu bir alev algılayacaktık.
Erken evrenin daha doğru bir rengi. (Planck / IPAC)
Sonraki yüzlerce yıl boyunca Evren genişlemeye ve soğumaya devam ederken sönük turuncu alev daha da soldu ve kırmızılaştı.
400 milyon yılın ardından ilk yıldızlar görünmeye başladı ve yeni ışık oluştu -parlak mavi beyaz yıldızlar. Yıldızlar ve galaksiler görünüp geliştikçe kozmos yeni bir renk almaya başladı.
2002 yılında Karl Glazebrook ve Ivan Baldry, evrenin şu anki rengini belirlemek amacıyla bugün gördüğümüz tüm yıldız ve galaksilerden gelen ışıkların ortalama rengini hesapladılar. Sonuç, kremalı kahveyi andıran soluk ten rengi çıktı. Bu rengi kozmik latte olarak isimlendirdiler.
Ne yazık ki kozmik latte rengi yalnızca bir süre böyle kalacak. Büyük mavi yıldızlar yaşlanıp ölürken yalnızca cüce yıldızların derin kırmızı alevi devam edecek. Trilyonlarca yılın sonunda ışıkları sönse dahi evren, siyah bir deniz olarak geriye kalacak. Tüm renkler zaman içinde kaybolacak ve zaman bizi karanlığa sürükleyecek.
Ancak şimdilik evrenin renkleri bizi hala boyuyor. Ve eğer kremalı kahvenizle beraber bir alevin yanında otururken gecenin karanlığına başınızı çevirirseniz bilin ki kozmik renklerle yıkanıyorsunuz. Geçmişte, şimdi ve gelecekte… Bizimle kalın, Bilimle kalın..
Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Evrende Olan Her Şeyi Yöneten Doğadaki 4 Temel Kuvvet
- Evrenin En’leri: Evrendeki En Devasa 12 Nesne
- Evren 13.8 milyar yaşında ise, bir yıldız nasıl 14 milyar yıldan daha eski olabilir?
- Big Bang ’ten Günümüze : Evrenin Tarihi
- Karadelikler Bir Zamanlar Evrende Işığın Yolunu Açtı
Editör / Yazar: Emine Kızılkaya
Evrenin ilk rengi beyaz çünkü güneşin rengi beyaz olduğu icin araştırın