İyi bir gece uykusu birçok nedenden dolayı önemlidir. Vücudumuzun kendini onarmasına ve gerektiği gibi çalışmasına yardımcı olur ve daha iyi zihinsel sağlık ve kalp hastalığı ve diyabet dahil birçok sağlık durumu riskinin azalmasıyla bağlantılıdır. Yeterince uyumamanın bilişsel gerileme ve Alzheimer hastalığı gibi durumlarla bağlantılı olduğu da kanıtlanmıştır.
Ancak yakın tarihli bir çalışmanın bulduğu gibi, daha fazlası her zaman daha iyi değildir. Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden araştırmacılar, tıpkı çok az uyumak gibi, çok fazla uyumanın da bilişsel gerileme ile bağlantılı olabileceğini gösteren bir makale yayınladılar.
Araştırma ekibi, zaman içinde ne kadar uykunun bilişsel bozulmayla bağlantılı olduğunu bilmek istedi. Bunu yapmak için, 70’lerin ortalarından sonlarına kadar ortalama 100 yaşlı yetişkine baktılar ve onları dört ila beş yıl boyunca takip ettiler. Çalışmaları sırasında 88 kişi herhangi bir bunama belirtisi göstermezken, 12 kişi bilişsel bozulma belirtileri gösterdi (biri hafif bunamaya ve 11’i hafif bilişsel bozulmanın bunama öncesi aşamasına sahip).
Çalışma boyunca, katılımcılardan bilişsel gerileme veya bunama belirtileri aramak için bir dizi yaygın bilişsel ve nöropsikolojik testi tamamlamaları istendi. Bu testlerden elde ettikleri puanlar daha sonra Preklinik Alzheimer Bilişsel Bileşik (PACC) puanı olarak adlandırılan tek bir puanda birleştirildi. Skor ne kadar yüksekse, bilişleri zaman içinde o kadar iyi oldu.
İşte İlginç Sonuçlar !
Uyku, katılımcıların uyurken alnına taktıkları tek elektrotlu ensefalografi (EEG) cihazı kullanılarak toplam dört ila altı gece arasında ölçüldü. Bu, insanlar yıllık bilişsel testlerini ilk kez tamamladıktan üç yıl sonra bir kez yapıldı. EEG, araştırmacıların, birinin uykuda olup olmadığını (ve ne kadar süreyle) ve o uykunun ne kadar dinlendirici olduğunu söyleyen beyin aktivitesini doğru bir şekilde ölçmesine imkân sağladı.
Uyku, çalışma sırasında yalnızca bir dönemde ölçülmesine rağmen, bu yine de araştırma ekibine katılımcıların normal uyku alışkanlıklarının iyi bir göstergesini verdi. Beyin aktivitesini ölçmek için bir EEG kullanmak, ilk gece uyumak için biraz rahatsız edici olsa da, insanlar ekipmana alıştıkça, uyku ertesi gece normale dönme eğilimindedir. Bu, uykunun ikinci geceden itibaren izlenmesinin, kişinin normal uyku alışkanlıklarının iyi bir temsili olduğu anlamına gelir.
Araştırmacılar ayrıca, yaş, genetik ve bir kişinin bunamasına bağlantılı olan beta-amiloid veya tau proteinlerinin belirtilerine sahip olup olmadığı gibi bilişsel gerilemeyi etkileyebilecek diğer faktörleri de hesaba kattı.
Genel olarak, araştırmacılar, düşük kaliteli uykunun yanı sıra, bir gecede 4,5 saatten az ve 6,5 saatten fazla uyumanın zaman içinde bilişsel gerileme ile ilişkili olduğunu buldular. İlginç bir şekilde, uyku süresinin bilişsel işlev üzerindeki etkisi, bilişsel gerileme gelişimi için en büyük risk faktörü olan yaşın etkisine benzerdi.
İyi Bir Gece Uykusu
Önceki araştırmalardan, uyku eksikliğinin bilişsel gerileme ile bağlantılı olduğunu biliyoruz. Örneğin, bir çalışma, uykusuzluk veya gündüz aşırı uyku hali gibi uyku bozuklukları bildiren kişilerin, bunamayan kişilere kıyasla bunama geliştirme riskinin daha yüksek olduğunu göstermiştir.
Diğer araştırmalar, uyku süreleri kısa olan kişilerin beyinlerinde daha yüksek seviyelerde beta-amiloid bulunduğunu göstermiştir ki bu genellikle Alzheimer hastalığı olan kişilerin beyinlerinde bulunur.
Araştırmacılar, uyku eksikliğinin neden bilişsel gerileme ile bağlantılı olduğunu kesin olarak bilmiyorlar. Bir teori, uykunun beynimizin gün boyunca biriken zararlı proteinleri temizlemesine yardımcı olmasıdır.
Beta-amiloid ve tau gibi bu proteinlerin bazılarının bunamaya neden olduğu düşünülmektedir. Bu yüzden uykuya müdahale etmek beynimizin bunlardan kurtulma yeteneğini etkileyebilir. Deneysel kanıtlar bile bunu destekliyor – sadece bir gecelik uyku yoksunluğunun bile sağlıklı insanların beynindeki beta-amiloid düzeylerini geçici olarak artırdığını gösteriyor.
Ancak uzun uykunun bilişsel gerileme ile neden bağlantılı olduğu çok açık değil. Önceki çalışmalar ayrıca aşırı uyku ve bilişsel performans arasında bir bağlantı buldu, ancak çoğu, katılımcıların gece ne kadar uyuduklarını kendi kendilerine bildirmelerine dayanıyordu- bu, verilerin beyin aktivitesini ölçmek için bir EEG kullanmaktan daha az doğru olduğu anlamına geliyor. Bu yeni çalışma bu nedenle bu tür bulgulara ağırlık katmaktadır.
Bu çalışmanın bulgularıyla ilgili şaşırtıcı olan şey, ideal uyku süresinin önceki çalışmaların sorunlu olduğunu öne sürdüğünden çok daha kısa olmasıdır. Çalışma, 6,5 saatten uzun uyumanın zamanla bilişsel gerileme ile ilişkili olduğunu gösterdi – yaşlı yetişkinlerin her gece yedi ila sekiz saat uyumalarının önerildiğini düşündüğümüzde bu saat düşüktür.
Bunamayı İlerletiyor Mu ?
Bunamayı ilerletme riski söz konusu olduğunda, önemli olan uykunun uzunluğu değil, o uykunun kalitesi olabilir. Örneğin, bu çalışma aynı zamanda daha az “yavaş dalga” uykusuna sahip olmanın- onarıcı uykunun- özellikle bilişsel bozulmayı etkilediğini gösterdi.
Bu çalışmadan da söyleyemediğimiz şey, uzun uyku sürelerinin bağımsız olarak bilişsel gerilemeyi tahmin edip edemeyeceğidir. Esasen, her gece 6,5 saatten fazla uyuyan katılımcıların, testlerde tespit edilmeyen bunamayı düşündüren beyin değişiklikleriyle ilgili önceden var olan bilişsel problemlere sahip olmayabileceklerini göz ardı edemeyiz.
Araştırmacılar bunamayla ilgili faktörleri ayarlamaya özen gösterseler de daha uzun uyuyanlar, dikkate alınmayan bilişsel gerilemelerine katkıda bulunabilecek önceden var olan başka koşullara da sahip olabilir. Örneğin, bu, kötü sağlık, sosyoekonomik durum veya fiziksel aktivite düzeylerini içerebilir. Tüm bu faktörler birlikte neden daha uzun uykunun bilişsel gerileme ile bağlantılı olduğunu açıklayabilir.
Hem uyku kalitemizi hem de bilişsel gerileme yaşayıp yaşamadığımızı etkileyebilecek birçok faktör vardır. Bazı faktörler önlenebilir olmasa da (genetik yatkınlık gibi), bunama risk geliştirme olasılığımızı azaltmaya yardımcı olmak için iyi bir gece uykusu almanın yanı sıra egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek gibi yapabileceğimiz birçok şey vardır.
Ancak bu çalışmanın araştırmacıları, her gece 4,5 ila 6,5 saat arasında ideal bir uyku süresi olduğunu öne sürüyor gibi görünse de ara sıra hafta sonu yatmanın beyninize herhangi bir zarar vermesi olası değildir.
Çeviren: Gülcan Gören
