Yakında, kendi kendini onarabilen ölümsüz robotların olduğu bir geleceğe merhaba diyebiliriz. Gelin nasıl olacağına bakalım!
ChatGPT ve StableDiffusion gibi üretken yapay zeka (AI) sistemlerinin şu anda gündemde olmasıyla birlikte, yapay zekaların etrafımızdaki fiziksel varlıklar olması artık bir bilimkurgunun ötesine geçti ve gerçekliğe doğru büyük bir adım attı.
Bilgisayar tabanlı AI inanılmaz bir hızda gelişirken robotik için aynı şeyi söyleyemeyiz. Yani yapay zekanın vücut bulmuş hali olarak tanımlayabileceğimiz robotik alanı henüz çok hızlı geliştirmeler gösteremiyor.
– Gelecekteki AI sistemlerinin dünyayla etkileşim kurmak için robotik bedenlere ihtiyacı olacak mı?
– Öyleyse, Terminator 2 filmindeki kendi kendini onaran ve şekil değiştiren T-1000 robotu gibi dehşet fikirler meyvelerini verecek mi?
– Ölümsüz bir robot icat edilebilir mi?
Yaşamak için enerji gerek
Biz insanlar ve diğer biyolojik yaşam formları hayatlarını sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyar. Biz bu enerjiyi yiyecek, su ve oksijenin kombinasyonuyla elde ederiz. Bitkilerin büyük bir çoğunluğu yaşamak için ışığa ihtiyaç duyar. Benzer bir şekilde sonsuz bir yaşama sahip olacak bir robotun sürekli bir enerji kaynağı olması gerekir. Günümüzde elektrik enerjisi robotik alanındaki enerji ihtiyacını karşılamak için yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca, çoğu robot pillerle çalışır.
Nano Diamond Battery adlı bir San Francisco kuruluşu olan bir şirket, çekirdeğinde nükleer atık ve ultra ince elmaslar kullanan alternatif bir pil türü önerdi. Burada üretilen pilin on binlerce yıl ömrü olduğu öne sürülüyor. Küçük robotlar için ideal bir enerji kaynağı olacağı düşünülüyor.
Ama Robotların enerji tedarikine uzun süreli bir çözüm bulmak için farklı bakış açıları edinmemiz gerekiyor. 2021’de ABD’deki Berkeley Laboratuvarı ve UMAss Amherst’te ki bilim insanları, minik nanobotların enerjilerini içinde yüzdükleri sıvıdaki kimyasallardan elde edebileceğini gösterdi.
Araştırmacılar şimdi de bu keşfi katı yüzeylerde çalışan daha büyük ölçekteki robotlar için geliştirme çabaları içerisinde.
Kendini kopyalamak ve onarmak
Ölümsüz olması bakım ve onarıma ihtiyaç duymadığı anlamına gelmiyor tabiki.
Ideal olarak, robotlar kendini onarabilmeli. 2019 yılında Japon araştırmacılar japon araştırma robotu olan PR2 adında robot bir tornavida kullanarak kendi vidalarını sıktığı gözlemlendi. Bu gözlem robotların kendi kendini ameliyat edebileceğini göstermiş olsa da kritik parçalarda meydana gelen hasarın robotlar tarafından onarımı için şu an bu mümmkün değil.
Bir diğer araştırma grubu soft robotların kendilerini iyileştirme mekaniznalarını inceliyor. Belçikalı bir araştırma grubu kendi geliştirdikleri soft robotu 6 kez bacaklarından bıçakladı ve kendini nasıl onardığını inceledi. Robot bıçağın verdiği hasarı onarana kadar hareketsiz kaldı ve sonra hareketine kaldığı yerden devam etti.
Araştırmacılar doğada kolay bir şekilde bulunabilcek malzemeleri robot yapımında kullanmanın robotların kendilerini onarmalarını kolaylaştırabilecegini söylüyor.
Bilim insanları geçen yıl ölü bir örümceği robota dönüştürdü. Ölü canlıların bedenlerinden robotlar üretmeyi öngören ‘nekrobotik’ dalı üzerinde çalışan bilim insanları, ölü bir örümceği, mikro elektronik gibi alanlarda kullanılabilecek bir robota dönüştürdü.
Robot kolonileri
Son zamanlarda yapılan araştırmalara göre bir robotun sonsuza kadar yaşayabilmesi mümkün ama hâlâ bu konuda geliştirilmesi gereken çok şey var.
Enerji, onarım ve replikasyon problemlerine getirilen çoğu çözümler laboratuvarlarda ve çok kontrollü ortamlarda küçük ölçeklerde gerçekleştirildi.
Nihai çözüm, ortak bir beyni veya zihni paylaşan büyük koloniler veya küçük robot sürülerinden biri olabilir. Buna örnek olarak böcek sürülerinin evrimini verebiliriz.
Karınca kolonilerindeki zihin kavramına onlarca yıldır kafa yoruluyor. 2019’da yayınlanan araştırma, karınca kolonilerinin karıncaların hiçbirinde bulunmayan bir tür hafızaya sahip olduğunu gösterdi. Yani koloninin sahip olduğu bilgiye bireyler tek başlarına sahip değil.
Doğadan alacağımız bu esin bir gün çok işimize yarayabilir. Robot kolonileri yapmayı başardığımızda ve bireysel hafıza yerine koloni hafızası oluşturmayı başarırsak koloniden tek bir robotun ölümü kolay bir şekilde telafi edilebilir. Ayrıca ölen robotun yerine yenisini koymak herhangi bir aksamaya neden olmazdı.
Nihayetinde, sayısız bilim kurgu kitabı ve filminde özetlenen korkunç robot senaryolarının, kimsenin farkına varmadan aniden gelişmesi pek olası değildir.
Özellikle karmaşık sistemlerde ultra güvenilir bir donanım sistemi üretmek son derece zordur. Şu anda sonsuza kadar, hatta yüzlerce yıl dayanabilecek tasarlanmış bir ürün yok. Eğer bir gün ölmeyen bir robot icat edersek bunlara karşı güvenilir bir savunma sistemi üretme şansımız da olacak.
İlginizi çekebilir: Bilim İnsanları, Bilinçli Robotlar Yapmaya Çalıştıklarını Söyledi
Selman Gökdemir
