Mental hastalıklar milyonlarca insanı etkilemekte. Bipolar bozukluk, depresyon ve şizofreni hastaları halüsinasyonlardan oldukça etkilenen kalabalıklar olarak bilinmekte. Sadece mental rahatsızlıklar da değil.Ataklar, migren ve iç kulak rahatsızlıkları da halüsinasyonlara neden olmakta. Ayrıca, psikedelik uyuşturucular da halisünasyonların bir nedenidir.Hayali kokulardan, olmayan sesleri duymaya yada orada olmayan şeyleri görmeye, halüsinasyonlar çok farklı şekillerde ve çok farklı nedenlerle ortaya çıkabilmektedirler.
Ancak, şaşırtıcı bir şekilde; halisünasyonlar sırasında beyinde neler olduğu henüz pek bilinmemekte. Fareler üzerinde yapılan bu araştırma ise, halisünasyonların, beyinde görme merkezi aktivitesini düşürdüğünü ortaya çıkardı. Veriler, halisünasyonların beynin dış dünyadan gelen kısıtlı bilgiyi telafi etmesi sonucu ortaya çıktıklarını düşündürüyor. Cristopher Niell :”Etrafında ne olduğunu anlamak, dış Dünya’daki bilgiyi toplamak ve onu yorumlamaktır.” diyor.Kendisi Oregon Universitesi araştırmacısı ve bu araştırmanın lideri.Basın konferansı sırasındaki diğer sözleri ise dikkat çekici :”Eğer dış Dünya’da neler olduğuna az ilgi gösterip ardından çok fazla yorum yaparsanız,bu ardı sıra halisünasyonlara neden olabilir.”
Görmek ve Algılamak
Niell, DOI (4-iyodo-2,5-dimethokspenlizoprolamin) adlı halisünojenin, farenin görme ve algılama yetilerini nasıl etkilediğini anlamak olarak çiziyor rotayı. Araştırmacının amacı, “Dünya’nın kendi perspektifimizden açıklamasında, görmenin payı nedir” cümlesine dayanıyor.
DOI, LSD ve sayklobin gibi, beyin reseptörlerini harekete geçirerek, serotonin salgılanmasını tetikliyor.Serotonin ise, en iyi bilindiği şekliyle mutluluğu tetikleyen bir hormon olarak biliniyor.Ancak görme konusunda da oynadığı bir rol mevcut.Daha önceki başka grupların çalışmalarında, serotonin halisünasyonlar ve şizofreni ile ilişkisi incelenmekteydi.Seretonin reseptörünü durduan ilaçların ise, şizofreni hastalarında dahi halisünasyonları engellemekte olduğu bu çalışmalarda anlaşılmıştı.
İlaç ile Sönümleme
Oregon Üniversitesi’ndeki bu çalışma diğer çalışmaların üzerine kurulmuştur.Deney sırasında, denek fareye halisünojen verilmiştir.Fare, ekrandaki görüntüleri izlediği sırada, farenin beyin aktiviteleri takip edilmiştir.Journal Cell Reports’taki deney raporuna göre; farenin görme aktivitesinde bir azalma gözlemlenmiştir.Bu buluş ise halisünasyonların, az gelen dış bilgi ile yanlış yorumlamalar sonucu oluştuğu tezini güçlendirmektedir.
Bu şaşırtıcı sonucu Niell :”Görsel halisünasyonların, çılgınca beyin aktivitelerinden yada yanlış eşlenen aktivitelerden olacağını düşünürsünüz.Ancak, çalışmamız sonucunda gözlemlediğimiz, halisünojenlerin; beynin görme aktivitesini azalttığını ortaya çıkarmıştır.” sözleriyle değerlendirmiştir.Yani halisünasyonlar çokça beyin aktivitesi anlamını taşımaktan ziyade, az beyin aktivitesine karşı bir beyin refleksi olarak değerlendirilmiştir. Niell son sözlerinde ise bu durumun tüm hikayeyi çözümlemediğini, sadece küçük bir parçasını ortaya çıkardığını belirterek, bu konuda daha yapılması gereken çok araştırma var olduğunu belirtmiştir.
Çeviren:Eyüp Sercan UYGUR
Kaynak: http://blogs.discovermagazine.com/d-brief/2019/03/26/the-brain-overcompensates-for-dimmed-visual-perceptions-during-hallucinations-in-mice-scientists-find/#.XKRoYZgzaUk
Halüsinasyonlara ne neden olur?
