İglo nedir diye soracak olursak, İglo (iglo ev) yapımı, bir kubbe şeklinde üst üste yerleştirilmiş kar bloklarından yapılmış bir sığınaktır. İnuit dilinde iglo “ev” anlamına gelir. Kısaca yapay kar mağarası da diyebiliriz.
İnsanların karlı havalarda sıcak ve kuru kalması için bir yer. Eskimolar olarak bilinen İnuitler, kışın, avcılar tarafından evlerinden uzaktayken iglolar’ı geçici barınak olarak kullanırlardı.
İglo neden erimez? Igloların içi neden sıcaktır?
Kar, içinde sıkışan hava cepleri onu yalıtkan yaptığı için kullanılır. Dışarıda, sıcaklıklar −45 °C (−49 °F) kadar düşük olabilir, ancak iglo ev içerisinde sıcaklık, vücut ısısının sıcaklığıyla −7 °C (19 °F) ila 16 °C (61 °F) arasında değişebilir.
İglolar hakkında daha fazla bilgi için okumaya devam edin!
İçindekiler:
- İglo Ev (İglo Evleri) Mekanizması
- İnuitler (Eskimolar) Kimdir?
- İglo Özellikleri Nelerdir?
- İglo Evleri Nasıl Yapılır?
İglo Evleri Mekanizması
İç mekan ısısına sahip tuğla veya ahşap evler yaygın hale gelmeden çok önceleri, insanlar evleri inşa ederken gözetmeleri gereken önemli dengelerden biri de yaptıkları evleri doğanın yıkıcı unsurlarından korumak için yaratıcı olmaktı.
Zengin Avrupalılar, taştan yapılmış neredeyse yıkılmaz bir kale kavramını benimsediler. Daha sıcak iklimlerdeki Yerli Amerikalılar, tamamen hayvan derilerinden veya ağaç kabuğundan yapılan çadırı (kızılderili çadırı) tercih ettiler.
Ne yazık ki, Kanada tundrası gibi Dünya’nın daha soğuk bölgelerinin sakinleri için bunların hiçbiri iyi seçenek değildi. Yapı malzemeleri neredeyse hiç yoktu, bu da en ilkel evi bile inşa etmeyi zorlaştırıyordu. Bu insanlar başlarını sokacak bir çatı oluşturmak için bolca bulunan tek bir malzemeyi kullandılar: kar.
Böylece, İnuit dilinde “kar evi” anlamına gelen iglo (igloo) doğdu. Eskimolar olarak bilinen İnuitler, igloyu yüzyıllar önce icat etti.
İglo hangi ülkeye ait?
İglo, doğu Sibirya, Grönland, Alaska ve Kanada‘nın bazı bölgelerinde yapılırdı.
Avcıların 3.500 milden fazla(5 632,704 km) geniş bir alanda acımasız kış şartlarında hayatta kalmaları için bir araçtı.
Kardan yapılmış bir evin İnuit avcılarını soğuk hava şartlarından nasıl koruyabileceğini merak ediyor olabilirsiniz. Sonuçta, kar oldukça soğuktur – ve igloların soğuğa karşı koyması gerekmiyor mu? Ayrıca, İnuitler’in neden ilk etapta kendilerini bu buzlu koşullara maruz bırakacağını merak ediyor olabilirsiniz. Ama bu bölgelerde evlerini yapmalarının çok geçerli bir nedeni var.
Bu makalede, iglo ‘nun ne demek olduğunu, igloların nasıl inşa edildiğini ve kar özelliklerinin becerikli İnuitler’in düşük maliyetli, düşük çabalı bir barınak oluşturmasına nasıl yardımcı olduğunu öğreneceksiniz.
Ayrıca, iglo ile ilgili bazı yaygın efsaneler hakkındaki gerçeği ve kendi iglonuzu nasıl inşa edeceğinizin temellerini tartışacağız.
İglo ‘nun mucitleri olan İnuitler’i öğrenerek başlayacağız.
İnuit’ler (Eskimolar) Kimdir?
“Inuit” kelimesi “insanlar” anlamına gelir.” “Eskimo” nun “çiğ et yiyenler” anlamına geldiğine inanılmaktadır [kaynak: Waterloo Üniversitesi]. Eskimo, aşağılayıcı bir terim olarak kabul edilir, çünkü bu isim İnuitler’e İnuit olmayanlar tarafından verilmiştir.
Bazı dilbilimciler şimdi “Eskimo” kelimesinin “kar ayakkabısını örmek” anlamına geldiğine inanıyor, ancak bunu kanıtlamak neredeyse imkansız. Bu nedenle, birçok kişi terimleri birbirinin yerine kullansa da veya ayrı kabileler olduğunu düşünse de, grup İnuit olarak anılmayı tercih ediyor.
İnuitler’in etkileyici coğrafi erişimi onları dünyadaki en yaygın aborjin (yerli) grubu yapıyor. Belki de binlerce yıldır dünyanın en nahoş iklimlerinden birinde hayatta kalabildikleri için tartışmasız en dayanıklı insanlardan biridirler.
Eskimo insanları nasıl yaşar?
İnuitler uzun zaman önce sert Kuzey Kutbu koşullarına adapte olmuşlardır. Tarih boyunca, İnuitler beslenmek için, dünyanın geri kalanlarının bel bağladığında çok daha fazla hayvanlara bel bağlamışlardı, çünkü genelde, bitkiler yaşadıkları yerde yetişmiyordu.
Çoğunlukla etçil diyetleri nedeniyle, İnuit avcıları evlerinden deniz buzu yakınındaki çok daha soğuk bölgelere, fokları avlayabilecekleri yerlere seyahat ettiler.
Avcılar, tüm kış boyunca bir seferde birkaç gün gibi kısa bir süre iglolarında kaldılar. Birçok insan İnuitler’in sadece iglolarda yaşadığına dair yanlış bir inanca sahiptir. Bu efsane gerçeklerden daha uzak olamazdı – İnuitler igloları neredeyse sadece av kampları olarak kullanır. Aslında, çoğu İnuit şimdi normal eski evlerde yaşıyor olsa da, iglolar hala ara sıra av gezileri için kullanılıyor.
Geleneksel olarak, İnuitler organize bir toplumda veya hükümette faaliyet göstermezler. Ve hiçbir zaman yaygın bir kabile kimliği oluşturmadılar. Sınıf bölünmeleri olmadan yaşamayı tercih ediyorlar. Belirli bir yerleşim yerindeki herkes yiyecek ve giyecek bulmaktan eşit derecede sorumludur.
Aile, toplumun merkezi odak noktasıdır ve kıdemli erkek figüran olarak hizmet eder. Erkeklerin avcılık için yetiştirilmeleri neredeyse dini bir bağlılık mahiyetinde gerçekleştirilir ve geleneksel olarak kızlara bir koca için yetenekli bir avcı aramaları öğretilir.
Günümüz İnuitler’i öncelikle kendilerini sanatçı, özellikle kuyumcu, taş oymacı ve ressamlar olarak desteklemektedir. İnuit kültürü çok canlı ve iyidir. Aslında, Kanada Mirası Bölümü’ndeki Çok kültürlülük ve İnsan Hakları Programı tarafından yapılan bir araştırma, 2017 yılına kadar Kanada’da 1996’daki sayıma göre 41.080 kişilik bir artışla 68.400 kadar İnuit olabileceğini göstermektedir [kaynak: 1996 Kanada Nüfus Sayımı].
Bir sonraki bölümde, bazı iglo efsanelerini çürüteceğiz ve gerçekte nasıl olduklarını öğreneceğiz.
İglo Özellikleri Nelerdir?
Çoğu insan igloları düşündüğünde, tamamen buz bloklarından inşa edilmiş küçük, kubbe şeklindeki bir yapıyı resmederler. İglo’ya giden küçük bir tünel hayal edebilirler. Aslında, bu görüntü şaşırtıcı derecede doğrudur.
İglolar ile ilgili oldukça benzer bir algıyı büyük ölçüde, yıllar boyunca yer alan birçok televizyon şovu ve çizgi film nedeniyle paylaşıyoruz. Kurnaz ve maceracı bir Alaska pengueni hakkında 1950’lerin klasik karikatürü “Chilly Willy”, igloyu belirgin bir şekilde gösteriyor.
Penguenlerin ne iglolarda ne de Alaska’da yaşamadığı gerçeğini göz ardı eden klasik “Chilly Willy” igloları, İnuit avcılarının yaşadığı en temel iglolara benziyor.
Bununla birlikte, iglolar popüler görüntüden çok farklı olabilir. Aslında, bir iglo, tek kişilik bir av barınağı kadar küçükten, daha küçük iglolara birleştirilmiş büyük, tören yapılarına kadar değişebilir. Yenilikçi mimar, koridorlar ve duvarlar ekleyerek iglo köyleri de yaratabilir.
Bu, tek ailelik bir konutu, 20 kişiyi barındırabilen çok odalı bir bileşiğe etkili bir şekilde dönüştürür.
Tartıştığımız gibi, daha küçük iglolar genellikle İnuitler tarafından balıkçılık ve av gezileri için kullanılır. Daha büyük, daha kalıcı yapılar, hala geçici olsa da, daha uzun vadeli ihtiyaçlar için köyler oluşturmak üzere yaratılmıştır.
En büyük köylerden bazıları danslar ve bayramlar gibi özel günler için salonlara sahip oldukları için övünmekteydiler. Çoğu iglo, buzun gücü nedeniyle kendi kendini idame ettirir. Ancak bahar geldiğinde, güneş ve daha yüksek sıcaklıklar igloları sulu çamura çevirir. Bir çöküntü altında kalmamak için buzları çözünmeye başlayan iglolardan kaçınmak en iyisidir.
İglolar, yaşayan bir kurum olarak zamana direndi. Bazı uzmanlar, çok küçük bir kandil ve sade olgun vücut ısısı ile birlikte iyi inşa edilmiş bir igloonun, bu yapıyı dış sıcaklığın 40 derece üzerinde bir sıcaklığa kadar ısıtabileceğini söylüyor. Varsayımsal olarak, eğer dışarısı -40 ° C ise, iglo 0 ° C’ye kadar ısınma potansiyeline sahiptir. Bu şaşırtıcı başarıyı birkaç özellik sayesinde gerçekleştirir:
- Duvarlar rüzgarı engeller, ki bu rüzgarlar genellikle o kadar keskindir ki donma sıcaklıklarını çok daha soğuk hissettirebilir.
- Kar ve buz, vücut ısısını iglonun içinde tutmak için yalıtkan görevi görürler. Böylece, bir iglonun sakinleri bir çeşit fırın görevi görürler.
- Yalıtım özellikleri aslında inşaattan birkaç gün sonra artar. Vücut ısısı ve güneşe maruz kalma, igloların iç kısmının çok hafif erimesine neden olur. Av seferleri sırasında iglolar boş kaldığında, erimiş kar donar ve buza dönüşür. Birkaç gün süren kademeli çözülme ve yeniden donma, tüm yapıyı katı buza dönüştürür, bu da onu sadece süper güçlü değil, aynı zamanda her zamankinden daha sıcak hale getirir.
Bir iglo inşa etmek için doğru kar türünün gerekli olduğu dikkate alınmalıdır. Çoğu arka bahçeye düşen yumuşak, tozlu şeyler, güvenilir bir iglo inşa etmek için yeterince sert veya sıkı bir şekilde paketlenmez. Ama doğru kar türünü bulabilecek kadar şanslıysanız, ellerinizi kendi iglonuzu yapmak için deneyebilirsiniz. Bir sonraki bölümde nasıl olduğunu öğrenin.
Kar: Mucize Yalıtkan
Kar, deneyimli iglo yapımcısı için çalışması nispeten kolay bir malzemedir. İnuitler’in yaşadığı bölgelerde yaygın olan dondurucu rüzgarlar tarafından sıkıca paketlenir. Karın kesilmesi kolaydır ve şaşırtıcı derecede sağlamdır ve kar blokları da oldukça hafiftir.
Yine de, kar oldukça soğuktur, bu yüzden birçok insan igloların sakinlerini donmaktan ölüme karşı koruma yeteneğine şüpheyle bakmaktadır. Gerçek şu ki, sakinler iç çamaşırlarıyla dolaşamayabilirler, ancak bir iglo içinde rahatça var olabilirler ve sıfırın altındaki bir uyku tulumu avantaj sağlayabilir.
İglo Evi Nasıl Yapılır?
Bazı İnuitler hala geçici barınak için iglo kullansalar da, birkaç on yıl öncesine göre çok daha az yaygındır. Bununla birlikte, birçok kayakçı ve açık hava meraklısı, kamp ve kayak gezileri sırasında unsurlardan kaçınmak için iglo inşa eder. İnuit, igloyu sıcak, sağlam ve yapımı kolay olacak şekilde tasarladı.
Tek gereken birkaç basit araç, bol miktarda kar ve biraz sabır. Deneyimli bir iglo inşaatcısı, bir saat kadar kısa bir sürede bir iglo inşa edebilir. Acemi iglo yapımcısı içinse bu süre, ortalama üç ila altı saat sürebilir.
1- Bir iglo inşa etmek genellikle en az iki kişi gerektirir. Bunun, bir iglonun nasıl inşa edilebileceğinin çok temel bir açıklaması olduğunu ve deneyimli bir inşaatçının talimatının yerini almaması gerektiğini lütfen unutmayın. Bu talimatların çıktısını yanınıza almadan bir dağın tepesine çıkmayın!
Önerilen araçlar:
- Kar testeresi veya büyük bıçak
- Kar küreği veya kar beli
- Birkaç çift su geçirmez eldiven
2- Çok fazla kuru, sert karla dolu bir alan bulun. Büyük blokları kesmek için kar testeresini veya bıçağı kullanın — kar ne kadar sert olursa, kar blokları o kadar sağlam olur. “Tam Vahşi Yaşam Eğitim Rehberi’ne göre, kar bloklarınız yaklaşık 3 fit (yaklaşık 1 metre) uzunluğunda, 15 inç (yaklaşık 0,4 metre) yüksekliğinde ve 8 inç (yaklaşık 0,2 metre) derinliğinde olmalıdır.”
Blokların kenarlarını düzeltin. Onları bir daireye yerleştirin, yukarı doğru çalışın. Yukarı doğru çalışırken blokların boyutu azalmalıdır. Küreğinizi veya testerenizi kullanarak, iglonun girişini oluşturmak için duvarın altında bir delik açın.
3- Blokları üst üste getirin ve kubbeyi oluşturarak içe doğru eğilecek şekilde şekillendirin. Kubbenin çökmesini önlemek için bloklar birbirini desteklemelidir. Gerekirse, kubbe bitene kadar üst kısımdaki blokları desteklemek için iç kısımda bir çubuk veya başka bir destek kullanın.
4- Sonuncusu dışındaki tüm bloklar yerleştirildikten sonra, üstteki son açıklık için biraz fazla büyük bir blok bulun. İğnenin üstüne yerleştirin ve gerektiği gibi şekillendirerek yerine oturtun. Açıklığa tam oturacak şekilde şekillendirilmelidir.
5- İglonun üzerine kürekle yumuşak kar atın. Tüm yarıkları doldurun. İglonun içini elle düzeltin ve fazladan kar küreyin.
6- Girişi, istenen giriş şeklinde bir delik kazarak bitirin (bazı iglo meraklıları, rüzgarı daha iyi dışarıda tuttukları için L şeklindeki girişleri tercih ederler). Ardından deliği kar bloklarıyla örtün.
7- Boğulmayı önlemek için duvarlarda ve çatıda havalandırma delikleri açmalısınız. Hava delikleri ayrıca vücut ısısının tehlikeli karbondioksit seviyelerine neden olmasını önler.
İglonuzu daha iyi hale getirmek istiyorsanız, hayatı kolaylaştıran şu şeyleri eklemeyi düşünün:
Küçük bir ocak: Evet, bir iglo içinde pişirebilirsiniz. Bir sobanın aşırı kullanımı karbon monoksiti tehlikeli seviyelere çıkarabilir, ancak hava delikleriniz sizi buna karşı koruyacaktır.
Ekstra baş odası (tavan boşluğu): Bazı iglo inşaatçıları, daha fazla alan kazanmak için zemini biraz kazmanızı önerir.
Bir uyku platformu: Yatağınızı birkaç ekstra kar bloğu ile çatı katına çıkarabilirsiniz. Sıcak hava yükseldiğinden, bu şekilde biraz ekstra sıcaklığın tadını çıkaracaksınız.
Son olarak iglo nerelerde var;
Sibirya, Grönland, Alaska ve Kanada‘nın bazı bölgelerinde bulunabilir.
Murat Kaya
