Bildiğiniz üzere uzay da magnetarlar, nötron yıldızları, beyaz cüceler , bulutsular, galaksiler vb. Gök cisimleri var. Bunları biz onların yanına gitmeden nasıl keşfedebildik diye kendinize hiç sordunuz mu? Işık yılı mesafede uzaklıkta olan cisimlerin hangi maddelerden oluştuğu, hangi maddelerin ne kadar içinde bulunduğunu, ne kadar uzak olduğunu nasıl öğrenebiliyoruz?
Kısaca ışık yılı, ışığın bir Jülyen yılında boşlukta aldığı mesafeye denir. Astronomik birim ile kıyaslamak gerekirse, büyük bir uzunluk birimi olarak kabul edilir. Bu sebeple genellikle yıldızlar arası mesafeleri ölçmekte kullanılır. 1 Işık yılı = 9 460 730 472 580 800 km (dokuz katrilyon dört yüz altmış trilyon yedi yüz otuz milyar dört yüz yetmiş iki milyon beşyüz seksen bin sekiz yüz)
Bugün bunların nasıl gerçekleştiğini, ışık yılı mesafede ki cisimler ile ilgili bu soruların cevaplarını anlatmaya çalışacağım. Keyifli okumalar diler, zorunlu olmadıkça dışarıya çıkmamanızı tavsiye ederim…
Bilmemiz gerekenler!
Bildiğiniz üzere evrenimiz periyodik tablomuzda bulunan elementlerden oluşur.
Belki keşfetmediğimiz atomlar da vardır fakat bildiğimiz kadar bu kadarıyla oluşuyor. 118 tane elementimiz var ve bunların 92 tanesi doğalken geriye kalan diğer elementler yapay olarak laboratuvarda üretilenlerdir.
Periyodik tabloda bulunan tüm elementler birbirlerinden farklı özelliklere sahiptirler, basınç altında birbirlerinden farklı davranırlar, ışığa verdikleri tepki birbirlerinden farklıdır, hepsinin öz direnci birbirlerinden farklıdır, hepsinin erime noktası farklıdır, hepsinin ürettiği frekans birbirlerinden farklıdır ve birçok şeyleri birbirlerinden farklıdır. Dünya da birçok elementi çok basit yöntemler ile hangi element olduğunu öğrenebiliriz.
Elektromanyetik Spektrum
Elektromanyetik SpektrumBunun ile ilgili hali hazırda bir makalem daha var fakat ben kısa bir özet geçmek istiyorum.
Makalem: Elektromanyetik Spektrum Nedir?
Gördüğünüz gibi elektromanyetik dalgaların frekans boylarına göre hangi grupta olduğunu görebiliyorsunuz. Örneğin uzaktan gelen bir frekansın Gama ışını olup olmadığını ölçmek için bu tabloyu ve Spektrometre ‘yi kullanarak gelen frekansı ölçerek frekansın büyüklüğünü ve enerjisini ölçebilir böylece gelen dalganın boyunu ölçerek hangi grupta olduğunu anlayabiliyoruz.
Doopler Etkisi
Bir motosiklet hızla yanımızdan geçtiğinde sesinde onunla beraber uzaklaşması gibidir. Bu etkinin aynısı dalgalarda da geçerlidir. Yayılan dalga boylarına göre cismin bize yakınlaşıp uzaklaştığını verdiğim örnekteki gibi algılayabiliriz.. Kısaca dalga özelliği gösteren herhangi bir fiziksel varlığın frekans ve dalga boyu’nun hareketli (yakınlaşan veya uzaklaşan) bir gözlemci tarafından farklı zaman veya konumlarda farklı algılanması olayıdır da diyebiliriz.
Evet Artık Uzaktaki cisimlerin Nasıl Bize Bu Kadar Yakın Olduğunu Anlayabiliriz!
Bildiğiniz gibi ışık yılı mesafeleri kat edip yıldızlara ulaşmaya insan hayatı uygun değildir. Fakat onlardan veri almak için onların yanına gitmek yerine hali hazırda onların bize geldiğiyle çıkarım yaparak ne olduğunu anlayabiliriz. Baktığımız cisim zaten yanımızdadır aslında çünkü ondan yola çıkan fotonlar dünyaya ulaşmıştır. Dünya’da ise o fotonların kaynağını araştırmak için görevlendirilen bilim insanları dünyaya o kaynaktan gelen frekansları inceler. Uzakta ki cismi teleskoplar ile de incelenir, ve bu noktada çıkarımlar yapılır.
Öncelikle gelen dalganın ne kadar enerji barındırdığını ve ne frekansı olduğunu bulmalıyız bunun için spektrometreyi kullanıyoruz. Artık hangi dalga boyunda olduğunu ve enerjisinin ne kadar olduğunu biliyoruz. Bu verilerden de yola çıkarak dünya da gelen parçacıkların hangi element olacağı ile ilgili yapılan araştırmalar sonucunda gelen frekansların verileriyle sonucuna ulaşılan element bulunur. Sonuçta gelen frekanslar dünyada tabi tutulan araştırmalar ile ilgili hangi elementlerden hangi dalgaların çıkabileceğini, hangi reaksiyondan fırlayıp dünyaya kadar gelebileceğini tespit edebiliyoruz.
Enerjisine ve dünyaya yolladığı frekansların geliş düzenine göre de hangi gün ne kadar miktarda ya da ne kadar enerji geldiği de tespit edilerek. Frekansların geldiği yerler ile ilgili matematik yapılarak çok büyük olasılıkla hangi maddeden , ne kadar bulunduğu gibi özellikler saptanabilir. Teleskoptan aldığımız veriler ile dünyada yaptığımız testler sonucu uzaklardaki bir cismin kimliğini açıklayabiliyoruz. Ayrıca doopler etkisi sayesinde gelen frekanslar ile cismin bizden yakınlaşıp , uzaklaşıyor mu anlayabiliyoruz..
Peki Bu Cisimlerin Bizden Uzaklığını Nasıl Öğrenebiliyoruz?
Aslında bunun birçok yöntemi var fakat ben size en çok kullanılan yöntemi anlatacağım eğer ki isterseniz diğerlerini de anlatabilirim. Bunu görüş olarak yorumlarda bildirmenizi rica ediyorum.
Öncelikle referans olarak ışığın saniyedeki hızı alınır. 1 Işık yılı = 9 460 730 472 580 800 km (dokuz katrilyon dört yüz altmış trilyon yedi yüz otuz milyar dört yüz yetmiş iki milyon beşyüz seksen bin sekiz yüz). Bu yöntemin adı Paralaks Yöntemidir bu yöntemi Öklid’e borçluyuz.
Paralaks bir kimsenin gözünden çıkan, biri yer kürenin merkezinde öbürü yeryüzünde bulunan iki doğrunun bir gök cisminin merkezinde birleşerek oluşturdukları açıya denir.Tabi ki bu işin sizlere matematiğini anlatmayacağım fakat gördüğünüz gibi iki farklı alınan referanslarda bir üçgen şekli ortaya çıkıyor ve bu şekilde işimizi kolaylaştırıyor böylece uzaklığı ölçebiliyoruz.
Umarım şu sıkıntılı günlerde sizlere yararlı bilgiler aktara bilmişimdir. Kullandığım tek bir kaynak aşağıdadır , bu konuyu kaynaksız anlatamayacağımı düşündüğüm için ufak tefek yardımlar aldım makalemi okuduğunuz için teşekkür ediyorum aşağıda iletişim bilgilerim bulunmaktadır.
Kendinize iyi bakın görüşlerinizi ve önerilerini lütfen yorum olarak belirtin 😊
İnstagram: mrkmlblt
Yazar: kamil bulut
