Avrupa Birliği’nin Kopernik Atmosfer İzleme Servisi‘nden (CAMS) araştırmacılar, yaklaşık bir ay boyunca Kuzey Kutbu’nun üstünde belirtikten sonra, Kuzey Kutbu üzerinde şimdiye kadar tespit edilen en büyük ozon deliğinin sonunda kapandığını bildirdi.
23 Nisan’da CAMS araştırmacıları “Eşi görülmemiş 2020 Kuzey Yarım küre ozon deliği sona erdi” dedi.
Ozon tabakasındaki delik – gezegeni ultraviyole radyasyondan koruyan Dünya atmosferinin bir kısmı – ilk önce Mart ayının sonunda Kuzey Kutbu üzerinde sıra dışı rüzgar koşullarının birkaç hafta boyunca Kuzey Kutbu’ndaki soğuk havayı hapsettiği zaman açılmıştı.
Kutup girdabı olarak bilinen bu rüzgarlar, bölgede yüksek irtifa bulutlarının oluşumuna yol açan dairesel bir soğuk hava kafesi yarattı. Avrupa Uzay Ajansı‘ndan (ESA) bir açıklamaya göre , bulutlara klor ve brom gibi insan yapımı kirleticilerle karıştı. Atmosferdeki Grönland boyutunun kabaca üç katı kadar büyük bir delik açana kadar çevredeki ozon gazında büyümesini gerçekleştiriyordu.
ESA araştırmacıları, Güney Kutbu üzerinde her sonbaharda büyük bir ozon deliği açılırken, bu deliklerin oluşmasına izin veren koşulların Kuzey Yarımkürede daha nadir olduğunu söyledi. Kuzey Kutbu ozon deliği bu sene sadece soğuk havanın normalden daha uzun süre konsantre olması nedeniyle açıldı.
Geçtiğimiz haftanın sonlarında, o kutup girdabı “bölündü”, CAMS araştırmacıları, ozon açısından zengin havanın Kuzey Kutbu’nun üzerindeki alana geri dönmesi için bir yol oluşturduğunu söyledi.
Kuzey Kutbu’ndaki gerçek bir ozon deliği
Şimdilik, bunun gibi Arctic ozon deliklerinin yeni bir eğilimi temsil edip etmediğini söylemek için elimizde çok az veri var. Alman Havacılık Merkezi’ndeki atmosferik bir bilim insanı olan Martin Dameris, Nature’a verdiği demeçte, “bana göre, bu, Kuzey Kutbu’ndaki gerçek bir ozon deliği hakkında ilk kez konuşabilirsiniz ” dedi.
Bu arada, yaklaşık kırk yıldır var olan yıllık Antarktika ozon deliği, öngörülebilir gelecek için mevsimsel bir gerçeklik olarak kalacaktır. Bilim insanları deliğin kapanmaya başlayabileceği konusunda iyimser;
Dünya Meteoroloji Örgütü tarafından yapılan bir 2018 raporuna göre, güney ozon deliği 2000 yılından bu yana on yılda yaklaşık %1 ila %3 oranında küçülüyor.
Fakat en azından 2050’ye kadar tamamen iyileşmeyecek. Küresel ısınmanın neden olduğu artan Antarktika sıcaklıkları, deliğin belirgin büzülmesinden kısmen sorumludur. Ancak kredi 1987’de imzalanan Montreal Protokolü’ne uymayan ülkelere kesilmedir.
Berk Keskin / Kaynak: Live Science
