2019 yılının 24 Ağustos cumartesi günü gezegen bilim insanları için can sıkıcı bir yıldönümü oldu. Bu gün, Plüton’un resmi tanımının değiştiği 13 ’ncü yıl dönümüydü ve bir zamanlar güneş sisteminin gezegenlerinden birisi olarak kabul edilen şey, artık mütevazi bir cüce gezegen.
Ancak herkes, Uluslararası Astronomi Birliği ‘nin kararına katılmadı ve NASA Yöneticisi JimBridenstine, kendisini Plüton’un, Güneş Sistemi Gezegenleri kulübüne üye olmasını destekleyenler arasına ekledi.
Colorado Boulder Üniversitesi ‘ndeki Uzay Mühendisliği Bilimleri Binası turu sırasında “Bilin diye söylüyorum, Plüton bir gezegen” dedi.
“NASA yöneticisinin Plüton ’u bir kez daha bir gezegen ilan ettiğini yazabilirsiniz. Buna inanıyorum, bu şekilde öğrendim ve buna bağlıyım” dedi.
Şimdi, Jim Bridenstine ’nin böyle söylemesi resmi olarak hiçbir şeyi değiştirmiyor ve onun mantığı oldukça basit ve sıradandır. Bir şekilde bir şey öğrenmiş olmak, bu şekilde kalması gerektiği anlamına gelmez, teşekkürler jeo-merkezcilik (dünya-merkezcilik). Bu öylesine söylenmiş, gamsızca bir açıklama.
Ancak bu tarz açıklamalar kadar çok oluyor ki, gezegen bilimciler de Plüton’un gezegen olduğunu bir o kadar çok şiddetli şekilde savunuyorlar çünkü onların dayanakları daha sağlam.
Uluslararası Astronomi Birliği,gezegenlerin ve cüce gezegenlerin resmi tanımlarından yola çıkarak, Plüton’u Ağustos 2006’da güneş sistemi gezegen listesinden çıkardı.
[güncel gezegenlerin listesi: Güneş sistemimizdeki gezegenler ve gezegenler sıralaması]
Daha öncelerinde, Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden gökbilimci Mike Brown ve meslektaşları Plüton’dan daha büyük olan bir nesneyi keşfettiklerinde, sorun yaratan bu nesnelerin resmi bir tanımı yoktu.(Bu nesne bir cüce gezegen olarak tanımlandı ve sonrasında Yunanca ’da, çatışma ve anlaşmazlık tanrıçası anlamına gelen Eris adını aldı.)
Peki, Plüton ’un durumunu değiştiren, bir cüce gezegen ile normal bir gezegen arasındaki fark neydi?
Kuiper Kuşağı’nın asteroit bölgesinde olduğu gibi asılı olan Plüton, yörüngesindeki gök taşlarını temizlememiştir. Yörüngesinde yüzbinlerce belki de milyonlarca irili ufaklı asteroit bulunmaktadır.
Bu, potansiyel olarak yüzlerce Plüton’un aynı boyutundaki diğer nesnelerin algılanmasında ki problemleri çözmeye yardımcı oldu.
Eğer Plüton gezegen kulübündeyse, geri kalanları dışarda tutan (gezegenlikten çıkartan) şey neydi?
Plüton Neden Gezegen Değil?
NASA’nın New Horizongörevinin lideri olan gezegen bilimci Alan Stern, Plüton’un gezegenlikten ayrılmasından bu yana, karardan dolayı hayal kırıklına uğradığını belirtti.
Alan Stern, Eylül 2006’da “Benim düşüncem, Uluslararası Astronomi Birliğinin tanımının yalnızca işe yaramaz ve öğretilemez olduğu değil, aynı zamanda bilimsel olarak kusurlu ve çelişkili olduğu, bilimsel olarak da saçma, kesin olamayan ve ikna edici sınıflandırma iddialarına karşı güçlü bir şekilde savunamayacağı yönündedir” diye yazdı.
“Yeni Ufuklar projesinde ki binlerce profesyonel araştırma astronomu,artan sayıda halk arasında ki insanlarve gezegen bilimcisi olmasa da yüzlerce kişi, Uluslararası Astronomi Birliği’nin 24 Ağustos 2006’daki gezegen tanımı kararını tanımayacak.”
Plüton için Münazara
Ancak Alan Stern öyle düşünmüyor. Aslında bu yılın başlarında, Plüton ’un gezegen olduğunu savunarak Uluslararası Astronomi Birliği’nden Ron Ekers ile tartıştı.
Bu münazara, 9,000 Uluslararası Astronomi Birliği üyesinden sadece 424 ‘ünün kararı oylamadığı ya da yüzlerce gezegen bilim adamının hemen buna karşı dilekçe verdiği konusunda değildi.
Münazara, Plüton’un çok katmanlı bir atmosferi, organik bileşikleri, hava durumu ve ayları olduğu hakkındaydı.
Plüton, manzaralara, kayalık dağ sıralarına ve geniş ovalara sahiptir. Heyelanları, belki depremleri, belki de sıvı okyanusları vardır. Yörüngesel temizlemeye bile ihtiyacı olduğuna dayanan tanımın hiçbir tarihsel değeri yoktur.
Ve öyle olsa bile, diğer gezegenlerin yörüngelerini de temizlemediğini iddia edilebilir. Hem dünya hem de Jüpiter’in yörüngeleri etrafında asılı,Kuiper kuşağı kadar olmasa da, bir sürü asteroit vardır.
Bilim adamları, geçen yıl bir Nesnenin küre haline gelecek kadar büyük olması, onun gezegen olarak tanımlanması gerektiğini savundu.
Central Florida Üniversitesi’nden gezegen-fizikçisi Philip Metzger, “Bu tanımlama, gezegenlerin yapısının evriminde önemli bir dönüm noktası olduğu ortaya çıktı, çünkü görünüşe göre bir gezegenin küre haline gelmesi, kendi yapısında da jeolojik faaliyetleri başlatıyor.”
Şimdiye kadar, ne Uluslararası Astronomi Birliği, ne de Plüton’un destekçileri geri adım attı. Belki Bridenstine’nin Plüton takımına katılması savaşı yeniden başlatacak.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
Güneş sistemimizdeki gezegenler ve gezegenler sıralaması
Gezegenler Hakkında Muhtemelen Bilmediğiniz 8 İlginç Bilgi
Güneş sistemimizde var olabilecek 10 varsayımsal gezegen
Çeviri: Engin ALIR
Kaynak: https://www.sciencealert.com/nasa-administrator-jim-bridenstine-says-pluto-is-a-planet
