NASA ‘nın Güneş Sistemi dışındaki gezegenleri araştırma aracı (TESS). Boyut olarak Mars ile Dünyanın büyüklüğü arasında olan parlak, soğuk ve yakındaki bir yıldızın yörüngesinde dönen bir gezegen keşfetti. L 98-59b adlı gezegen, TESS tarafından bugüne kadar yapılan en küçük keşif olarak not edildi. NASA’nın Güneş Sistemi dışındaki gezegenleri araştırma aracı (TESS). Boyut olarak Mars ile Dünyanın büyüklüğü arasında olan parlak, soğuk ve yakındaki bir yıldızın yörüngesinde dönen bir dünya keşfetti. L 98-59b adlı gezegen, TESS tarafından bugüne kadar yapılan en küçük keşif olarak kaydedildi.
Aynı yıldızın yörüngesinde iki dünya daha var. Bu üç gezegenin büyüklükleri bilinmekle birlikte, atmosferleri olup olmadığı ve varsa hangi gazların bulunup bulunmadığını belirlemek için diğer teleskoplarla daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulacaktır. L 98-59’un gezegenleri bu tür araştırmalarla güneş sistemi dışındaki en iyi potansiyele sahip olan küçük gezegenlerin sayısını neredeyse iki katına çıkardı.
“Bu keşif TESS için mühendislik ve bilimsel açıdan mükemmel bir başarıdır. Küçük gezegenlerin atmosferlerindeki çalışmalar için parlak yıldızların etrafında kısa yörüngeye sahip olanlara ihtiyacınız vardır. Ancak bu tür gezegenlerin tespit edilmesi zordur. Veselin Kostov, bu sistem gelecekteki etkileyici çalışmalar için potansiyele sahiptir.” şeklinde açıklama yaptı. NASA ’nın Greenbelt, Maryland’deki Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde ve aynı zamanda Kaliforniya ’daki Mountain View ’deki SETI Enstitüsü’nde astrofizikçi olarak çalışmaktadır.
Bu Gezegen TESS tarafından keşfedilen önceki kayıttan yaklaşık yüzde 10 daha küçük
Astronomi Dergisi ‘nin 27 Haziran sayısında Kostov öncülüğünde elde edilen bulgular üzerine bir bildiri yayınlandı. L 98-59b, Dünya ‘nın yüzde 80 ‘i civarında ve TESS tarafından keşfedilen önceki kayıttan yaklaşık yüzde 10 daha küçük. L 98-59 gezegenlerinin yörüngelerinde bulundukları yıldız, Güneş’in kütlesinin üçte biri kadar cüce ve güney takımyıldızı Volans ‘a yaklaşık 35 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. L 98-59b, TESS ’e ait bir kayıt olmasına rağmen, NASA’nın Kepler uydusu tarafından toplanan verilerde Ay’dan yalnızca yüzde 20 daha büyük olan Kepler-37b de dahil olmak üzere daha küçük bir gezegen olarak keşfedildi. Sistemdeki diğer iki dünya, L 98-59c ve L 98-59d, sırasıyla Dünya büyüklüğünün 1.4 ve 1.6 katı civarındadır. Bu üç gezegen de TESS tarafından yapılan transit geçişler sırasında her gezegenin önüne geçildiğinde yıldızın parlaklığında periyodik düşüşlere neden olduğu gözlemlenerek keşfedilmiştir.
Keşfedilmemiş gezegenlerin şu anda bildiklerimize olan çekimsel etkilerini görebiliriz
TESS, tek seferde 27 gün boyunca, sektör adı verilen bölgenin 24 ila 96 derecelik kısmını izler. Uydu temmuzdaki ilk gözlem yılını tamamladığında L 98-59 sisteminin güney bölgesini oluşturan 13 sektörden yedisi ortaya çıkmış olacak. Kostov’un ekibi, bilim insanlarının onaylanmış üç gezegen hakkında bilinenleri rafine etmelerini ve başka dünyalar aramalarını umuyor. “Bir sistemde yörüngede birden fazla gezegen varsa, yerçekimi ile birbirleriyle etkileşime girebilirler. TESS, L 98-59’un sektörlerinde yaklaşık 100 gün boyunca yörüngeler çizen gezegenleri tespit ederek gözlemleyecektir.
Eğer gerçekten şanslıysak keşfedilmemiş gezegenlerin şu anda bildiklerimize olan çekimsel etkilerini görebiliriz.” diyen JonathanBrande, Goddard Uzay Uçuş Merkezinde ve College Park’ta bulunan Maryland Üniversitesi’nde ortak yazar ve astrofizikçi olarak çalışmaktadır. L 98-59 gibi M tipi cüce yıldızlar, Samanyolu galaksisinin yıldız nüfusunun dörtte üçünü oluşturuyor. Ancak Güneş kütlesinin yarısından büyük değiller ve yüzey sıcaklıkları Güneş’in yüzde 70 ‘inden az olduğu için daha serin.
Diğer örnekler arasında yedi tane Dünya boyutunda gezegene sahip olan TRAPPIST-1 ve onaylanmış bir gezegene sahip olan en yakın yıldız komşumuz olan ProximaCentauri yer alıyor. Bu küçük, havalı yıldızlar çok yaygın olduğu için bilim insanları etraflarında oluşan gezegensel sistemler hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyor. En iç yörüngede bulunan gezegen L 98-59b, 2.25 günde bir yörüngesini tamamlıyor. Dünya’nın Güneş’ten aldığı enerjinin 22 katı kadar enerji alarak yörüngesinde bulunduğu yıldıza olan mesafesini koruyor. Ortanca gezegen L 98-59c, her 3.7 günde bir yörüngesini tamamlıyor ve Dünya’nın yaklaşık 11 katı radyasyon barındırıyor. Sistemde bugüne kadar tespit edilen en uzak gezegen olan L 98-59d, her 7.5 günde bir yörüngesini tamamlıyor. Dünyanın aldığı radyant enerjinin yaklaşık dört katı ile tahrip olmuş bir halde.
Venüs benzeri kayalık bir dünya olabilir Yada Neptün ‘e benzeyen bir dünya olabilir.
Gezegenlerin hiçbiri yıldızın “yaşanabilir bölgesi” içinde yer almaz ve yıldızdan uzaklaştıklarında yüzeylerinde sıvı halde bulunan sular oluşmaya başlar. Bununla birlikte 3 gezegende de bilim insanlarının Venüs bölgesi dediği şey gerçekleşmektedir. Bu da Dünya benzeri bir atmosfere sahip olan bir gezegenin, kendisini Venüs benzeri bir atmosfere dönüştüren kaçak bir sera etkisini yaşayacak mesafede olmaları demektir. Büyüklüğüne göre üçüncü gezegen, Venüs benzeri kayalık bir dünya olabilir ya da derin bir atmosferin altında koza yapmış küçük, kayalık bir çekirdekle Neptün ‘e benzeyen bir dünya olabilir.
TESS ‘in hedeflerinden biri, NASA’nın tamamlanması yakın olan James Webb Uzay Teleskobu ‘nun amacı; yakındaki yıldızların etrafında kısa yörüngeler çizen küçük, kayalık gezegenlerin listesini oluşturmak. Bu çalışma için TRAPPIST-1’in gezegenlerinden dördü en önemli adaylardan biri. Kostov ekibi L 98-59 gezegenlerinin de bu adaylar arasında olacağını öne sürüyor. TESS görevi nereden geldiğimizi ve evrende yalnız olup olmadığımızı anlama arzumuzu besler. Güneşi L 98-59’dan izlersek, Dünya ve Venüs’ün geçişleri bize gezegenlerin neredeyse aynı olduğunu düşünmemize neden olur ama öyle olmadığını biliyoruz. Dünya’nın neden yaşanılabilir hale geldiği ve Venüs’ün neden gelmediğine dair hala birçok sorumuz var. L 98-59 gibi diğer yıldızların çevresinde benzer örnekleri bulabilir ve inceleyebilirsek bu sırların bazılarının potansiyel olarak kilidini açabiliriz. Diyen JoshuaSchlieder, Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde ortak yazar ve astrofizikçi olarak çalışmaktadır.
Çeviren: Muhammed Ragıb ÇALIK
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2019/06/190627114113.htm
