Ölüdeniz veya diğer ismiyle Lut Gölü, yeryüzünün en alçak ve üçüncü en tuzlu gölü. Günümüzde akarsularla beslenmeyen ve 600 km² civarında bir alanı kaplayan Lut Gölü, Afrika-Suriye ayrımındaki en alt noktada yer alır.
Ölüdeniz asırlardır insanların en çok yüzmek istediği denizlerden biri olmuştur. Deniz hali hazırda aşırı tuzlu olmasına rağmen son yıllarda tuz oranı daha da artmış halde. Bunun başlıca sebebi biziz.
Ölüdeniz ‘deki Tuz Kristallerinin Gizemi Çözüldü
Normalde Ölü Deniz ‘i besleyen Ürdün Nehri ‘nin suları madencilik ve içme suyu arıtma gibi faaliyetlerden dolayı Ölüdeniz ‘e ulaşması engellendi. Denize taze su ulaşmadığı için var olan su zamanla buharlaşıp arkasında tuz kristalleri bırakmaya başladı.
Ancak yıllardır bu tuz kristallerinin hareketlerinde bilim insanlarının anlayamadığı bir şey vardı. Taze suyun kesilmesinden beri tuz kristalleri deniz yüzeyinde birikiyor, denizin dibine doğru kar yağarmışçasına iniyor ve burada kristallenmeye başlıyor.
Bu fenomene ‘Tuz Parmağı’ deniliyor. Gözle görülemeyecek kadar küçük tuz molekülleri çabucak diğer moleküllerle birleşiyor ve parmağa benzer biçimde çökeliyor (çökel: taşan bir akarsuyun çekildikten sonra bıraktığı tortu.). Bu diğer tuzlu denizlerde görülmüş bir olay değil.
Yakın zamanda bu olayın sebebi çözüldü. Güneş suyun üst katmanlarını ısıtıp buharlaşmasını sağlıyor ancak daha derin katmanlardaki sular soğuk kalıyor. Üst katmanlardaki sular buharlaştıkça bu kısımlardaki tuz yoğunluğu artıyor.
Anlaşılamayan kısım ise tuz nasıl denizin dibine kar gibi ‘yağdığı’. Ouillon ve ekibi bunun cevabını bir simülasyonla keşfetti. Teoriye göre deniz dalgalarıyla beraber derindeki soğuk su yüzeye çıkıp buradaki suyun soğumasını ve tuzun alt katmanlara inmesini sağlıyor. Alt katmanlar tuz açısından doygunluğa ulaştığındaysa tuz çökelmeye başlıyor.
Bu açıklama diğer tuz çökeltilerinin oluşumunu da açıklayabilir. Dünyanın birçok yerinde kilometrelerce kalınlıkta tuz rezervlerinin var olduğunu biliyoruz ancak nasıl oluştuklarını tam olarak açıklayamıyoruz. Şimdilik Ölüdeniz ‘in gizemi çözüldü ancak Ölüdeniz ‘in tamamen buharlaşmadan önce ne kadar vaktinin kaldığını bilmiyoruz.
Editör / Yazar: Şeyma SÜRÜCÜ
Bulgular Water Resources Research‘nda rapor edilmiştir.
