Raynaud hastalığı ( Raynaud sendromu, Reyno hastalığı ya da yalnızca Raynaud diye de bilinir ) vücuttaki ekstremitelerdeki damarların stres veya soğuklarda olması gerekenden daha fazla daralmasına neden olan bir damar rahatsızlığıdır. Daralan damarlar kanın deri yüzeyine ulaşmasını önler. Bunun sonucunda özellikle parmaklarda rengin beyaz, mavi ve kırmızıya döndüğü gözlemlenir.
Amerikan Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü’ne göre Amerika nüfusunun yüzde 5′ i dünya nüfusunun ise yüzde 3-5 ‘inde görülmektedir. Bozukluk, ilk olarak, JAMA Dermatology dergisinde yayınlanan 2016 tarihli bir makaleye göre, 1862’de, bir Fransız doktor olan Maurice Raynaud tarafından ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır. Raynaud, 20’si kadın, 25 kişilik bir grubun soğuk ve strese maruz kaldığında ellerinde ve ayaklarında renk değişiklikleri yaşadığını tanımladı.
Çeşitleri, nedenleri ve teşhisi
Mayo Clinic’e göre birincil ve ikincil olmak üzere iki çeşidi var. Birincil Raynaud’ s daha yaygındır ve genellikle ikincilden daha az şiddetlidir. New York Üniversitesi Langone Health’ te bir romatolog ve klinik asistan profesörü olan Dr. Natalie Azar, birincil [30’undan küçük] küçük çağlarda daha yaygın olduğunu ayrıca kalıtsal olduğunu ve sigara ile ilişkili olduğunu belirtiyor. Cleveland Clinic’ e göre, birincil Raynaud’a neyin sebep olduğu bilinmiyor, ancak hastalık tanısı alanların yaklaşık yüzde 75’i, 15 ila 40 arasındaki kadınlardır. Ayrıca soğuk iklimlerde yaşayan insanlar birincil Raynaud’a karşı daha hassastır.
İkincil Raynaudun, lupus, romatoid artrit veya karpal tünel sendromu gibi başka bir hastalık veya sağlık durumunun bir sonucu olarak ortaya çıkar. Doktorlar Raynaud’ ları hastanın öyküsü ve semptomlarını göz önünde bulundurarak ve fizik muayene yaparak teşhis eder. Bazı doktorlar diğer koşulları ekarte etmek için kan testlerine devam etmeye karar verebilir. Doktor, cildin üst kısmındaki deriyi yakından inceledikten sonra kalın duvarlı kan damarları gibi çok kolay büzülebilecek şekil bozuklukları bulabilir.
Raynaud Hastalığı Belirtileri ve komplikasyonlar
Arthritis Vakfı’na göre, Raynaud’un en sık görülen semptomları,
- Soğuğa veya strese aşırı duyarlılık,
- Kanın ekstremitelere gitmemesi,
- Uyuşukluk ve acı çekmesi,
- Karıncalanma
- Zonklama
- Cilt renginin değişmesi
İlk olarak, el ve ayak parmakları, bazen de kulak, burun ve dudaklara kan akışının olmaması nedeniyle renk beyaza döner. Daha sonra cilt, kanı bırakan oksijen bölgede kaldığı için maviye döner.
Bu genellikle etkilenen ekstremitede ağrıya neden olur. Kan akışı devam ettiğinde, karıncalanma veya zonklama hissine neden olur ve cilt parlak kırmızıya döner. Ciddi Raynaudun vakaları nadirdir, ancak Mayo Clinic’e göre bir arter tamamen tıkanmışsa doku hasarı, cilt ülseri (yaralar) ve hatta kangren (ölü doku) gibi komplikasyonlara yol açabilir. En ağır vakalarda, sinir ameliyatı veya etkilenen bölgenin amputasyonu gerekli olabilir.
Raynaud Hastalığı Tedavisi
Birincil Raynaud ‘lar için bir tedavi yoktur ve ikincil Raynaudun altında yatan sağlık sorununu tedavi ederek genellikle rahatlar. Birincil Raynaud’lar vücudu sıcak tutarak, stresi azaltarak, egzersiz yaparak ve sigara, kafein ve kan akışını kısıtlayan ilaçlardan kaçınarak kontrol edilebilir. Raynaud’ lu kişiler soğukla doğrudan temastan kaçınmalı ve dondurucudan veya buzdolabından eşya çıkarırken tutamak kullanmalı, soğuk içecekleri yalıtımlı bir kılıfla örtmeli ve yün veya sentetik çorap giymelidir.
Bir hasta Raynaud’un semptomlarını yaşamaya başladığında, Mayo Clinic aşağıdaki ilaçları önerir: daha sıcak bir yere taşınmak, parmak ve ayak parmaklarını kıpırdatmak, kalp atış hızını ve geniş kol çemberleri (yel değirmenleri) gibi hareketlerle kan akışını artırmak, elleri veya ayakları ıslatmak ılık suyla, hafifçe elleri ve ayakları masaj yaparak ya da derin nefes alma gibi stres azaltıcı bir teknik uygulamak. Azar, sıcak tutmak ve stresi azaltmak semptomları hafifletmek için yeterli değilse, kan damarları gevşeten ve genişleten kalsiyum kanal blokerleri veya anjiyotensin reseptör blokerleri gibi ellere ve ayaklara kan akışını artırmak için ilaçlar verilebileceğini söyledi.
Sendrom ciddi midir?
Birincil Raynaud sendromu ciddi değildir ve kan damarlarınıza zarar vermez. Günlük aktivitelerinizden bazılarını kesintiye uğratabilir, ancak tehlikeli değildir.
İkincil sendromu daha ciddi olabilir. Deri ülserlerine ve nadiren doku ölümüne (kangren) yol açabilir. Aynı zamanda yaşam kalitenizi de etkileyebilir. Buna neden olan altta yatan hastalık kendi başına ciddi olabilir.
Raynaud sendromu kimleri etkiler?
Birincil Raynaud sendromu genellikle şunları etkiler:
Doğumda kadın atanan insanlar.
30 yaşın altındaki insanlar, genellikle gençlik yıllarında başlar.
Ailesinde Raynaud hastalığı öyküsü olan kişiler.
İkincil Raynaud sendromu genellikle başka bir hastalığı veya durumu olan insanları etkiler. Ellerine tekrar tekrar baskı uygulayan bir işi yapan insanları da etkileyebilir. İşte bilmeniz gereken bazı gerçekler:
Sklerodermalı her 10 kişiden yaklaşık 9’unda Raynaud fenomeni vardır. Bu, yıllardır sahip oldukları tek skleroderma semptomu olabilir.
Lupuslu her 3 kişiden yaklaşık 1’inde fenomeni vardır.
Otoimmün rahatsızlıkları, özellikle bağ dokusu hastalıkları olan kişiler, açısından daha yüksek risk altındadır.
Titreşen el aletleri (matkap veya elektrikli testere gibi) kullanan kişilerde Raynaudun fenomeni riski daha yüksektir. Durum ayrıca piyanistlerde ve klavye operatörlerinde daha yaygındır.
Raynaud hastalığı kalbimi nasıl etkiler?
Primer Raynaud sendromu kalbinizi etkilemez . Ancak ikincil Raynaud sendromuyla ilişkili durumlar kalbinizi etkileyebilir. Durumunuzun kalbinizi etkileyip etkilemediğini öğrenmek için sağlık uzmanınızla konuşun.
Raynaud Hastalığına neden olabilecek ilaçlar ve maddeler
- Beta-blokerler .
- Kafein.
- Kemoterapi (bleomisin, vinblastin).
- Kokain.
- Fenilefrin veya psödoefedrin içeren dekonjestanlar.
- Epoksi reçineleri.
- Ergotamin içeren migren ilaçları .
- Nikotin.
- Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğunu ( DEHB ) tedavi eden uyarıcı ilaçlar ( metilfenidat gibi
Raynaud sendromunu kim tedavi eder?
Farklı uzmanlık alanlarındaki sağlık kuruluşlarından bakım alabilirsiniz. Bunun nedeni, sendromunun vücudunuzu birçok yönden etkileyebilmesidir. Ayrıca çok çeşitli tıbbi durumlardan da kaynaklanabilir. Teşhis ve tedavinize yardımcı olabilecek sağlayıcılar şunları içerir:
- Kardiyologlar
- Dermatologlar
- Birinci basamak hekimleri
- romatologlar
Oğuzhan PEKGÜRLER
