İnsan gözü, aslında sadece 3 rengi görür, bilim insanları rengi dalga boyları üzerinden ifade ederler ve yiyeceklerin renklendirilmesi en az 3500 yıl öncesine dayanmaktadır.
- Akademisyenler yüzyıllardır renkli ışığı, beyaz ışığın ya da “doğal” ışığın modifiye olmuş hali olarak düşünmüşlerdir (Ne kadar hatalı oldukları konusuna yazının devamında geleceğiz).
- Ve renk bazen bir değiştirici durumundadır. Örneğin yiyeceklerin renklendirilmesi en az 3500 yıl öncesine, Antik Mısırlıların şekerlemelerin görsel güzelliğini arttırmak için içine şarap ve bazı renklendiriciler eklediği zamana dayanmaktadır.
- Yiyecek renklendirmenin tarihi, kötü şekilde bazı ölümlerle lekelenmiştir. Önceleri toksik kurşun ve cıva içerikli bazı maddelerin renklendirme amacıyla çaya, kırmızı biber ve köri tozlarına eklenmesi Asya ve Avrupa’da oldukça yaygındı.
- 18. yüzyılın ortalarında, Amerikalılar da su katılmış sütün mavimtırak rengini sarıya çevirmek için kurşun kromat kullanmışlardır. O dönemlerde insanlar beyaz renkli sütün renk katkılı olduğunu düşünerek satın almamaktaydılar.
- Tamamen yanılmıyorlardı. 1660’larda Isaac Newton, beyaz ışığın sadece doğal olduğunu; ışığın tüm renk bileşimlerini içerdiğini göstermiştir.
- Bilim insanları ışıktan elektromanyetik radyasyonun bir özelliği olan dalga boyu olarak bahsederler fakat spesifik dalga boyu değerleri ile spesifik renkler arasında evrensel bir eşleşme bulunmamaktadır. Örneğin Britanya Ansiklopedisi mavi ışığı 450 nanometre dalga boyunda olarak tanımlamaktadır fakat ortalama bir insan 425 ile 490 nanometre arasındaki tüm dalga boylarını mavi olarak isimlendirmektedir.
- Ve bu sadece İngilizce’de bulunur. Birçok Afrika kabile dilini de içeren diğer diller, “yeşil” ve mavi”yi aynı rengin farklı tonları olarak tanımlamaktadır.
- Rusça’da açık ve koyu mavi, aynı rengin farklı tonları olmaktan öte, tamamen farklı renklerdir.
- Dil haricinde, biyolojimiz aynıdır. İnsan gözü üç renkli (trikromatik) görüşü geliştirmiştir: sadece kırmızı, yeşil ve maviyi görebiliriz. Tam algılama ise beyinde gerçekleşir. Eğer gözleriniz fazlaca kırmızı ve yeşile karşın az mavi görürse, beyniniz sarı gördüğünüze karar vermektedir.
- Kırmızı, mavi ve yeşilin eşit şekilde görüldüğü renk, insanlar tarafından gri olarak gözükmektedir.
- Bu, kuşkusuz ki, rengin görünümünü ele alır. Kırmızı – yeşil renk körlüğü; öncelikli olarak XY kromozomuna sahip kişilerde, kırmızı ya da yeşil renk alıcılarının olmaması ya da mutasyona uğramasıyla ortaya çıkar.
- XX kromozomlu bireylerde aynı mutant renk alıcıları dört-renkli görüntü denilen olaya sebep olduğu halde araştırıcılar tetra-kromazinin bu özelliklerine ve yaygın olduğuna katılmamaktadırlar.
- 2010’da, insan tetrakromazisinin ilk öne sürülmesinden 62 yıl sonra bir çalışma, bir kadının farklı şekilde gelişmiş görüşe sahip olduğunu tanımlamıştır. Test için seçilme sebebi ise 3 çocuğundan 2’sinin yeşil renge karşı kısıtlı hassasiyete sahip olması nedeniyle kadının mutasyona uğramış olma ihtimaliydi.
- Ne kadar görürsek görelim, tüm renkler ışık ile elektronların etkileşimi sonucu oluşmaktadır. Her bir rengin oluşumu için ne gibi etkileşimlerin olduğunu çözmek zorlu bir iş olmakla birlikte en az 15 farklı mekanizma belirlenmiştir.
- Örneğin maksiks tipi beril taşı radyasyona maruz kaldığında koyu mavi görünürken, kobalt pigmenti ender bulunan bir değerli taş olan mavi spinele doygun koyu mavi rengi vermektedir.
- Ve Morfo kelebeğinin kanatları, ışığın kanatlara vurma açısına göre mavi ve hatta menekşe renginin farklı tonlarında gözükür. Bu etki küçük böceklerin kanatlarındaki pullar gibi ışık saçılımına sebep olan yapılar için tipik bir özelliktir.
- 2015’te araştırmacılar yusufçuk böceğinin (Zenithoptera lanei) kanatlarının Morfo’nun kanatlarıyla benzer görünümde olduğunu ve renklerini melanin pigmenti tabakasını kaplayan mumsu kristal yapıdan aldıklarını bulmuşlardır.
- Yapısal renk olarak isimlendirilen bu etki, aynı zamanda 2015 yılında Nature Communications dergisinde rapor edildiği gibi bir akort cihazının gitarı ayarlaması gibi derilerindeki nano-kristallerini renk değiştirmek için ayarlayabilen bukalemunlarda bulunmuştur. Kertenkeleler de kamuflaj ile birlikte eşleşme davranışı ya da muhtemelen ısı düzenleme amacıyla aynı işlemi yapabilmektedirler.
- Renk, kimyasal tepkimeler esnasında da değişebilmektedir. Kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin oksijen kaybettiğinde mavimtırak bir ton almaktadır. Fakat mavi kan bir efsanedir: vücudumuzda akan kan hemoglobinin oksijen ile farklı seviyelerde karışması nedeni ile koyu kırmızıdır.
- Koyu yeşil kan da söz konusu olabilir. 2005’te ölümcül olmayan bir olayda, Kanadalı bir adamın kanı, fazla miktarda migren ilacı içtikten sonra yeşile dönmüştür. Sülfür atomları hemoglobin ile bağlanmaya başlamıştır. Bu süreç tipik olarak sadece çürüyen cesetlerde meydana gelmektedir (konu ölümle ilgili bir yere bağlandığı için özür dileriz, umarız canınızı sıkmamışızdır).
Editör / Yazar: Onur İLERİ
Kaynak: http://discovermagazine.com/2017/nov/20-things-you-didnt-know-about–color
