Yerel bazda sıcak hava dalgalarının dünya çapında kapsamlı olarak ilk kez incelendiği yeni yapılan bir çalışmaya göre, Dünya üzerinde neredeyse her noktanın sıcaklık dalgası yaşama sıklığı ve uzunluğu 1950’lerden bu yana sürekli artmakta.
Nature Communications Dergisi’nde yayınlanan bir çalışma, kümülatif ısı değerini esas alan yeni bir ölçme yöntemiyle, tekli sıcak hava dalgalarında ve mevsimsel sıcak hava dalgalarında ne kadar ısı yayıldığını gözler önüne serdi.
Beklenildiği gibi, her bir sıcak hava dalgası türü için kümülatif ısı birikimi artmakta.
Örneğin Avusturalya’nın en çetin sıcak hava dalgası mevsimlerinde, ülke çapında yaklaşık 80°C derece kadar ısı birikimi tespit edildi. Rusya ve Akdeniz’de en ekstrem mevsimlerde bu ekstra birikim en az 200°C kadar hesaplandı.
ARC Centre of Excellence for Climate Extremes’den araştırmanın yürütücüsü olan Dr. Sarah Perkins Kirkpatrick, Dünya’nın içinde bulunduğu tehlikeli durumu şu sözlerle belirtiyor.
“Biz sadece son 70 yıldır daha fazla ve daha uzun sıcak hava dalgalarının yaşandığını tespit etmedik, aynı zamanda bu eğri giderek artış gösteriyor.”
“Isı birikimi Dünya’nın birçok yerinde benzer bir artış gösteriyor, her on yılda 1°C4.5°C derece kadar. Fakat Orta Doğu, Güney Amerika ve Afrika’nın bazı bölgeleri için bu ısı birikimi her on yılda bir 10°C kadar artış gösteriyor.”
Sıcak hava dalgaları arası sıcaklık ortalamalarını ölçen sıcaklık dalgası yoğunluğu ölçeği, tek yükseliş göstermeyen ölçüm denilebilir. Bunun sebebi de global olarak daha fazla sıcak hava dalgası yaşanan günler görülmesi ve bu günlerin daha uzun sürmesi.
1950 – 2017 Arasındaki Yıllar İncelendi
Daha uzun süren sıcak hava dalgalarının sıcaklık ortalamalarını aldığımızda, yoğunlukta herhangi bir fark veya sıçrama istatistiği olarak anlamlı bir biçimde tespit edilemeyecek bir yapıya sahip oluyor.
Güney Avustralya, Afrika’nın ufak bölgeleri ve Güney Amerika bu sıcak hava dalgası yoğunluğundaki sıçramaların tespit edilebildiği nadir lokasyonlar olarak karşımıza çıkıyor.
Çalışmada, doğal değişkenlerin sıcak hava dalgalarına olan etkilerinin bölgesel bazda daha büyük olabileceği de ortaya konuyor. Bu değişkenler sıcak hava dalgalarının eğilimlerini etkileyebileceğinden, birkaç on yıldan kısa olan bölgesel eğriler genelde güvenilir olmayabilir.
Eğrilerdeki keskin ve güçlü değişimleri tespit etmek için araştırmacılar 1950 – 2017 arasındaki yaklaşık 7 tane 10 yıllık aralıkları incelediler. Sıcak hava dalgalarının davranış biçimleri ve eğilimleri çok netti, artma yönünde bir değişim vardı.
Örneğin Akdeniz bölgesinde bu birkaç on yıllık sürede ciddi anlamda bir artış seyri izleniyordu. 1950 – 2017 arasında ortalama her on yıllık sürede sıcak hava dalgalarında 2 günlük artış vardı. Fakat 1980’den sonra her on yılda bir sıcak hava dalgalarının yaşanma yoğunluğu 6.4 gün olarak görüldü.
Bölgesel yaklaşım bu eğrilerin nasıl değişkenlik gösterebileceği hakkında da birtakım fikirler verdi. Amazon, Brezilya’nın kuzey doğusu, Batı Asya ve Akdeniz bölgeleri sıcak hava dalgalarındaki eğilimlerin değişiminden çok hızlı etkilenen bölgeler. Güney Avustralya ve Kuzey Asya gibi bölgeler daha yavaş bir hızla olsa da benzer değişimlerin etkisinde.
Bu değişimler ne kadar hızlı veya yavaş olursa olsun, altyapısı ve hazırlığı olmayan korunmasız ülkelerin, bu uç sıcaklık değerlerinden ve değişimlerinden en çok etkilenecek toplumlar olmaları kaçınılamaz bir sonuç.
Dr Perkins Kirkpatrick: “İklimbilimciler sıcak hava dalgalarındaki değişimlerin küresel ısınmanın en belirgin işaretlerinden biri olduğunu uzun süredir öngörüyorlardı…
Son 70 yılda görülen, bölgesel bazda sıcaklık dalgalarında keskin değişimlerin gerçekleşmesi ve bu dalgaların sayısının artması, artık küresel ısınmanın hayatımızın bir gerçeği olduğunun ve giderek arttığının inkar edilemez bir göstergesi…”
“Bu çalışma politika üreticilerine apaçık bir çağrı niteliğinde olan son bilimsel bulgulardan sadece biri. Küresel ısınmanın en kötü sonuçlarını engellemek istiyorsak acil bir eylem planına ihtiyacımız var. Eylemsizlik çağı sona erdi.”
DENİZ ÖZDEMİR
