Buz devrinden önce Avrupa’da iki farklı insan topluluğu hâkimdi ancak sadece biri hayatta kaldı.
Son buzul maksimum dönem ya da diğer bir adıyla son buzul çağ, Avrasya’da yaşayan avcı toplayıcı gruplar için oldukça zorlayıcı zamanlardı. İnsanlar bu soğukta hayatta kalabilmek adına kıtanın güney kıyılarında kalacak yerler aradılar. Ancak yapılan çalışmalar gösteriyor ki bu grupların hepsi bu soğuklardan sağ çıkamadı.
Son buzul çağından önce Avrupa, Gravettian olarak bilinen ve teknolojik, sanatsal ve cenaze yöntemleriyle göze çarpan bir topluluk tarafından domine edilmişti. Şimdiye kadar bütün bu soyun, genetik devamlılığa sahip tek bir toplumdan oluştuğu düşünülüyordu. Çünkü kıtanın her yerinden Gravettian eserleri çıkarıldı.
14 farklı ülkeden 356 tarih öncesi avcı-toplayıcı genomlarını inceledikten sonra araştırmacılar fark etti ki aslında Gravettiyen kültürü birbiriyle alakası olmayan iki farklı gruptan oluşuyormuş. (Gravettiyen, günümüzden yaklaşık 33.000 yıl önce, Orinyasiyen’in yerini alan, Avrupa Üst Paleolitik döneminde yer alan bir arkeolojik endüstriydi.)
Bu gruplardan biri 10 binli yıllarda buzul çağına doğru ilerleyen Avrupa’nın ortalarında bulunan Věstonice topluluğu, diğeri ise güney ve güneybatı Avrupa’da bulunan Fournol topluluğu.
Yaklaşık 25 bin yıl önce buzul çağı geldiğinde Fournol topluluğu, İber yarımadasındaki sıcak ortama gitti. Araştırmacıların analizlerine göre bu hareket oldukça zekiceymiş çünkü bu olaylardan 20 bin yıl sonrasında Fournol genetiğine sahip bireylerin yaşadığı keşfedildi. Bu da demektir ki topluluk buzul çağında hayatta kalmayı başarabildi.
Araştırmanın yazarı Cosimo Posth bir açıklamasında şöyle dedi: ‘Bu bulgular sayesinde ilk defa son buzul çağda insanların, Güneybatı Avrupa’nın göreceli sıcak iklimlerinde sığınak aradığı hipotezini doğrudan destekleyebiliriz’
Avcı- toplayıcı Věstonice topluluğu için ise maalesef aynısı söylenemez. Grubun varlığını gösterebilecek genetik izlerin ardı son buzul çağında kesiliyor. Daha öncesinde akademisyenlerin düşüncesi, İtalya’nın, son buzul çağda merkezi Avrupa nüfusuna bir sığınak sağlayabileceği yöndeydi ancak elde edilen bilgiler bu teori ile çelişiyor. Çünkü bizzat İtalya bölgesinin yerlisinin bile bu bölgede barınamadığını gösteriyor.
Araştırmacılar, Epigravettian isimli ayrı bir insan topluluğunun son buzul çağın sonlarında Kuzey İtalya’ya doğru ilerleyerek Věstonice grubunun yerini aldığını buldu. Yazar He Yu şöyle diyor: ‘Daha sonraki bir topluluk olan Epigravettian ile alakası olan bireyler, bölgenin önceki yaşayanlarından genetik olarak farklı olduğunu bulduk. Tahminen bu insanlar Balkanlar’dan geldi ve ilk olarak Kuzey İtalya’ya buzul çağ zamanlarında vardılar ve buradan da Sicilya’ya kadar güney yönünde yayıldılar.
Daha öncesinde, Epigravettian topluluğunun, İtalya’nın Gravettian toplumundan gelmiş olabileceğine dair teoriler vardı ancak elde edilen bu bulgular ile bölgenin tüm anlatısı yeniden şekilleniyor. Düşünülen bu teori yerine bu bölgenin yaşayanları öldükten sonra genç toplumun başka bir yerde oluşup sonradan buraya gelip yerleştiği anlaşılıyor.
Ardından, yaklaşık 14.000 yıl önce, İtalya’da yaşayan Epigravettian topluluğu, bölgedeki hâkim güç olmak adına ısınma koşullarından yararlanmak için yönünü kuzeye çevirdi ve Orta Avrupa’ya yayılmaya başladı. Bununla birlikte, yaklaşık 8.000 yıl öncesine kadar, İber sığınaklarından doğuya göç etmiş olan Fournol topluluğunun soyundan gelenlerle karşılaşmadılar.
He Yu: ‘O zamanlar, farklı soylara ve görünüşlere sahip avcı-toplayıcılar birbirleriyle karışmaya başladılar. Deri ve göz renkleri de dâhil olmak üzere birçok yönden farklıydılar.’
Çevirmen: Barış ARICAN
