Güney İngiltere’de Neolitik bir şaheser olan Stonehenge, tarihçileri ve arkeologları yüzyıllardır birçok gizemiyle şaşkına çevirdi.
- Peki bu eser nasıl inşa edildi?
- Hangi amaca hizmet etti?
- Yükselen kumtaşı kayaları nereden geldi?
Son sorunun en sonunda bir yanıtı olabilir zira son yapılan makalede, çoğu sarsenin orijininin 25 kilometre(16 mil) uzaktaki faaliyetlerle dolu bir alan olan West Woods ile aynı atadan geldiği yayınlandı.
West Woods, İngiltere’nin Wiltshire şehrinde bulunan İngiliz kasabası Marlborough ‘nun yakınında bulunan büyük bir ağaçtır. Alanı yaklaşık 957 dönümdür.
Bu yazı, megalitlerin (taş anıt) de yakın zamanlarda Stonehenge’den geldiği fikrini ve MÖ 2500’lerde, anıtın ikinci inşaat alanının yapımında son derece organize bir şekilde çalışma olduğunu da destekler biçimde idi.
Aynı zamanda bir sarsen olan Heel Stone’ın yakın bir civardan olup diğerlerinden önce dikildiği fikrini de çürütmekteydi.
Yeni makale Science Advances dergisinde yayınlanmıştır.
Makalenin baş yazarı ve aynı zamanda Brighton Üniversitesinde fiziki coğrafya alanında profesör olan David Nash, o ve takımının 9 metrelik ve 30 tonluk bu büyük taşları analiz etmek için yeni bir tekniğe başvurduklarını söyledi.
İlk başta taşların kimyasal yapılarını analiz edebilmek için taşınabilir x-ışını kullanıldı. Ve sonuçta %99 silis ve kalanında az miktarda bir kaç element tespit edildi.
“Bu bize buradaki taşların çoğunun ortak bir kimyaya sahip olduğunu gösterdi, ve aradığımız şeyin tek ana kaynaktan oluştuğunu anladık,” dedi Nash.
Daha sonra, 1958’de restorasyon çalışması sırasında elde edilen ancak sırasıyla 2018 ve 2019’da yeniden yüzeyselleşmeye kadar kaybolan taşlardan birinden iki çekirdek örneği incelediler.
Daha geniş element aralığını daha yüksek bir hassasiyetle tespit eden kütle spektrometresi cihazı kullanarak, bu numuneler üzerinde daha karmaşık bir analiz gerçekleştirdiler.
Elde edilen analizler sonucunda bu tortul kayaçlar 20 olası kaynak saha ile karşılaştırıld. West Woods, Wiltshire ile en yakın eşleşme bulundu.
17. yüzyıl İngiliz doğa filozofu John Aubrey daha önce muhtemelen Stonehenge ve West Woods arasında bir bağlantı önermiş ve öncel ismi “Overton Wood”‘u kullanmıştı.
Muazzam Çaba
Bir önceki çalışmalar Stonehenge ‘nin kıyasla daha küçük ‘bluestone’ larının 200 km batıdan, Wales’den geldiğini savunmuşken, şimdiki çalışma sarsen taşları ile aynı anda yerleştiğini göstermiştir.
“Yani, o anda devam eden muazzam bir çaba olmalı zira Stonehenge, farklı yerlerden getirilen malzemelerin birleşmesi gibidir,” dedi Nash.
İlk Britanyalıların 30 tona kadar gelen kayaları 25 kilometre boyu nasıl taşıdıkları bulunamasa bile, kızaklar boyunca sürüklemiş olabilecekleri fikri günceldir. Nasıl yerleştirildiği de gizemini korumaktadır.
Nash; “Sanıyorum ki çok düzenli bir toplumla karşı karşıyayız,” diye eklemektedir.
Neden West Woods’u seçtiklerine gelince, çözülmeyle karşı karşıya olan en pragmatist vaka olabilir diye konuşmuştur.
Pragmatizm, felsefede; uygulayıcılık, uygulamacılık, faydacılık, yararcılık gerçeğe ve eyleme yönelik olan, pratik sonuçlara yönelik düşünme temelleri üzerine kurulmuş olan felsefi akımdır.
Ancak bölge aynı zamanda Erken Neolitik faaliyetlerin bir kovanı şeklindeydi.
Şu an bu alan ‘barrow’ denen devasa antik bir mezar alanına ev sahipliği yapan, koca dairesel bir hafriyat idir.
İlgili makalemiz: Stonehenge Yakınında Gizli Çukurların Büyük Dairesel Yapısı Keşfedildi
Nash, araştırma ekibinin tasarladığı tekniğin, kayaları taşımak için kullanılan rota gibi daha fazla arkeolojik soruların cevaplanmasına yardımcı olabileceğini söyledi. Bu da sarsen yongaları ara noktalarda keşfedilirse çıkarılabilir.
O ve ekibi, teknikleri İngiltere’ye dağılmış diğer eski sarsen sahalarında kullanmayı umuyor.
Cemre Zeynep GÜLTEKİN
