Yaklaşık 252 milyon yıl önce, Dünya’da felaket bir yıkım yaşandı. Bu; o kadar şiddetli bir olaydı ki, neredeyse dünyadaki tüm yaşam yok oldu. Tüm kara omurgalı türlerinin yüzde 70’i ve deniz türlerinin yüzde 96′ sı (daha önceki diğer iki kitlesel yok olma olayında hayatta kalan trilobit de dahil olmak üzere) öldü. “Büyük Ölüm (The Great Dying)” olarak da bilinen bu olaya, “Permiyen-Triyas Kitlesel Yok Oluşu (Permian-TrassicExtinctionEvent)” denmektedir ve bilindiği kadarıyla, dünya tarihinin en yıkıcı olayıdır. Bu olayın yaygın nedeni olarak iklim değişikliği görülmektedir. Spesifik neden ise Sibirya’daki uzun vadeli volkanik faaliyetlerin atmosfere yaydığı fazla malzemelerdir.
Bu malzemeler dünyayı bir milyon yıl boyunca bir kül tabakasına çevirdi. Aynı zamanda güneş ışığını engelledi, ozon tabakasını inceltti, asit yağmurlarına neden oldu ve sıcaklıkları yükseltti. Bilim adamları günümüzde ise deniz yaşamını neyin kirlettiğini kanıtladı.Yükselen sıcaklıklar okyanus canlılarının metabolizmasını hızlandırdı ve bu da oksijen gereksinimlerini artırarak okyanusların oksijeninin hızla tükenmesine neden oldu. Yani hayvanlar tam anlamıyla boğuldu.
Bugün yine benzer bir atmosferik ısınma yaşamaktayız. Washington Üniversitesi’nden oşinografi uzmanı JustinPenn “Nesil tükenmesine neyin yol açtığı hakkında mekanik bir öngörüde bulunduk ve bu öngörü, fosil kayıtlarıyla doğrudan kontrol edilebilmekte. Bu durum da, gelecekteki nesil tükenme nedenleri hakkında tahminlerde bulunmamızı sağladı.” dedi. Ekip, Büyük Ölüm sırasında dünyadaki değişikliklerin bir bilgisayar simülasyonunu gerçekleştirdi.
Sibirya volkanik patlamalarından önce, sıcaklıklar ve oksijen seviyeleri bugünkü seviyelere benzemekteydi. Patlamanın ardından deniz yüzeyindeki sıcaklıkları yaklaşık 11o °C arttıran koşulları taklit edebilmek için,modelin atmosferindeki sera gazlarının seviyesi yükseltildi. Bu yükseliş, yaklaşık yüzde 76 civarında bir oksijen tükenmesine yol açtı ve deniz seviyesinin yaklaşık yüzde 40′ ında oksijen tamamen tükendi. Bunun deniz yaşamını nasıl etkileyeceğini gözlemlemek için, ekip, 61 modern türün oksijen gereksinim verilerini simülasyona bağladı ve sonuç bir felaketti.
WashingtonÜniversitesi’nden oşinografi uzmanı CurtisDeutsch, “Çok az sayıda deniz canlısı yaşadıkları ortamda kaldı,çoğu kaçtı ya da öldü.” dedi. En belirgin yok oluş; oksijene duyarlı olan veekvatordan uzakta bulunan yüksek enlemlerdeki canlılara aitti. Ekip, bulduğu bu sonuçları fosil kayıtları ile karşılaştırdığında bulgular uyuşmuştu. Bunun nedeni, ekvatorun etrafındaki sıcak sularda yaşayan hayvanların kaçtıkları ortama benzer habitatlar bulabilecekleri daha yüksek enlemlere göç edebilmeleridir. Ancak daha yüksek enlemlerde yaşayan hayvanların gidecek başka yeri bulunmamaktadır. Sonuç olarak, araştırmacılar deniz çeşitliliği kaybının yüzde 50’sinden fazlasına “Büyük Ölüm”ün neden olduğunu kanıtladılar.
Geri kalanlar ise CO2 asidifikasyonu, ozon tabakasının incelmesi gibi nedenlerdir. Araştırmacılar bu duruma dikkat etmemiz gerektiğini vurguladı. Çünkü bu 11 °C sıcaklık artışı, birkaç bin yılda gerçekleşti. 1880’den bu yana, Dünya’nın ortalama sıcaklığı 0.8 °C arttı ve bu artışın üçte ikisi, 1975’ten bu yana gerçekleşti. Aynızamanda okyanuslarının ısınması da hızla artmakta. Penn,”Okyanuslardaki ısınma 2100 yılına kadar Permiyanların sonundaki ısınmanın yüzde 20’sine yaklaşırken, 2300’e kadar yüzde 35 ila 50’sine yaklaşacak.” dedi . Bu çalışma, antropojenik iklim değişikliği altında benzer bir mekanizmadan kaynaklanan kitlesel yok olma potansiyelini vurgulamaktadır.
Editör / Yazar: Beyzanur ŞAHİN
KAYNAK: https://www.sciencealert.com/finally-we-know-what-killed-sea-life-in-the-deadliest-mass-extinction-in-history
Tarihin En Ölümcül Kitlesel Yok Oluşunda, Deniz Yaşamını Neyin Bitirdiği Öğrenildi!
