Bilim insanları, Rusya’nın Arktik Bölgesindeki tepelerde neden çizgiler olduğu konusunda uzlaşamıyor. Orta Sibirya Platosundaki Markha Nehri yakınlarında bulunan tepelerde nedeni tam olarak bilinmeyen yer şekilleri mevcut. NASA Earth Observatory internet sayfasında alışılmadık bir biçime sahip yer şekillerinin görüntülerini yayınladı.
Geçtiğimiz yıllarda 8 uydu tarafından çekilen bu görüntüler; Markha Nehri’nin her iki yanındaki bölgelerin açık ve koyu renklerle dalgalı yer şekillerine sahip olduğunu göstermekte. Bu şekiller her mevsimde gözlemlenebilir olsalar da en iyi kışın gözlemlenebilmekte. Peki Sibirya’nın bu kısmındaki bu şekillerin nedeni nedir? Bilim insanları konu hakkında henüz uzlaşmış değiller. Öte yandan NASA uzmanlarından da çelişkili açıklamalar gelmekte.
Bu şekillere getiren açıklamalardan birisi zemin kaynaklı olduğu yönünde.
NASA’nın aktardığına göre Orta Sibirya Platosunda yer alan bu bölgedeki toprak her ne kadar ara ara çözülüyor olsa da yılın %90’ını sürekli dona maruz kalarak geçirmekte. 2003 Ocak ayında Journal Science dergisinde yayınlanan bir araştırma; sürekli don ve çözülme olaylarının gerçekleştiği zeminlerde farklı yer şekilleri oluşumu gözlemlenebilmekte. Bu oluşumlar donma-çözülme döngüsü sürecinde zemindeki toprağın ve taşların doğal hareketlerinden ötürü ortaya çıkmakta.
Bununla beraber şekilli topraklara örnek olarak Norveç, Svalbard’da bulunan taş halkalar gösterir. Nitekim boyutsal bazda düşünüldüğünde Sibirya’da gözlemlenenden daha küçükler. U.S. Geological Surver jeoloğu Thomas Crafford’un NASA’ya yaptığı açıklama; bu şekillerin oluşumunun erozyon kaynaklı olduğu yönündedir. Tortul kayaçlar tıpkı pasta katmanları gibi şekiller alır.
Bu tür kaynağı eriyen karlar veya eğimli arazinin aldığı yağışlardan dolayı tortul kayaçların yer değiştirmesi ve ayrışmasından ötürü oluşur. Crafford açıklamasında süreci pasta katmanlarına benzetmekle beraber; açık renkli şeritlerin düz alanlar, koyu renkli şeritlerin ise dik alanlar olduğunu belirtmekte. Aynı şekilde bu oluşumun milyonlarca yıllık bir erozyon neticesinde ortaya çıktığını ve bu nedenden ötürü şeklin nehir kenarına yaklaştıkça kaybolduğunu aktarmakta.
Tıpkı yukarıda yer alan resimde görülebildiği üzere kışın yağan kar düz zeminde doğrudan gözlemlenebildiği için açık renkli olarak görülebilmekte. NASA’ya göre Crafford’un açıklaması oldukça makul. Nitekim bölge yakından incelenene kadar mevcut şekiller bir Sibirya gizemi olarak varlığını sürdürmeye devam edecek gibi.
