ABD’li uzmanlar, pandeminin geleceğinin nasıl olacağını tahmin etmek için ilkbaharda çok uğraştılar.
Birçoğu koronavirüsün, mevsimsel bir grip gibi, yaz aylarında inzivaya çekileceğini ve ardından, daha şiddetli dalgaların geleceğini öngördü.
Ancak epidemiyologlar şu anda bu fikirden oldukça uzaklar: epidemiyolog Micheal Osterholm:
“Vakalarda düşüş olacağına dair bir kanıt yok. Yakmak için odun arayan bir orman yangını gibi, yanmaya devam edecek.”
Osterholm, ikinci bir dalganın nasıl olabileceğini özetleyen bir Nisan raporunun yazılmasına yardımcı olmuştu. O sırada, 3 olası senaryonun en muhtemel olduğunu düşünüyordu. “Ama şu an herhangi bir dalganın olmadığını görüyoruz.” dedi.
Bunun yerine, Dünya Sağlık Örgütü sözcüsü Margaret Harris’e göre, pandemi muhtemelen “büyük tek bir dalga olacak.”.
Farklı Zamanlarda Farklı Yerlerde Zirveler ve Düşüşler
Nisan ayında açıklanan ikinci dalga senaryosu, kısmen 1918 İspanyol Gribi ve 2009 H1N1 grip salgınlarının yörüngelerine dayanıyordu.
Raporda yer alan bir başka senaryo, COVID-19 enfeksiyonlarının ilk dalgasının yaz boyunca ve ötesinde biraz daha düşük zirveler ve düşüşler döngüsü ile takip edilebileceğini öne sürüyordu. Ve üçüncü senaryo da, devam eden bulaşmanın yavaş devam etmesi ve bahar zirvesinden sonra süregelecek yeni vakaları içeriyordu.
Ancak hakikat bu senaryoların hiçbiri ile uyumlu değil.
“Nisan ayında, bunun tarihsel olarak diğer grip pandemilerinde gerçekleşen dalgaları (vakalarda büyük bir yükseliş ardından ani bir düşüş ve sonra ikinci, tamamıyla insan davranışlarından kaynaklanan büyük bir dalga) görebileceğimiz bir dalga olup olmadığına bakıyorduk.
Fakat bunun yerine pandemi, ‘uzun vadeli bir yangın’ gibi. Bu yüzden, farklı zamanlarda, farklı yerlerde zirveler ve düşüşlerle devam eden hızlı bir yanma senaryosunun ortasındayız.” dedi Osterholm.
Bu Virüs Mevsimsel Değil – henüz
Grip gibi solunum yolu virüsleri mevsimseldir. Çünkü daha soğuk sıcaklıklar virüsü çevreleyen koruyucu jel benzeri bir kaplamanın daha sert olmasına yardımcı olur.
Daha güçlü bir kabuk, bir kişiden diğerine bulaşacak kadar uzun süre dayanmasını sağlarken, bu kabuk daha sıcak sıcaklıklarda daha hızlı kurur.
Grip gibi, yeni koronavirüs; öksürme, hapşırma veya konuşma sırasında insanların yaydığı damlacıklar aracılığıyla yayılır ve enfekte insanlar, herhangi bir semptom göstermese bile, her iki virüsü de bulaştırabilir.
Bu benzerlikler, geçmiş grip salgınlarını, özellikle 1918’de 500 milyon insanı enfekte eden İspanyol Gribi, erken karşılaştırmalar için önemli bir model hâline getirdi. Ancak koronavirüs, viral kardeşleri gibi mevsimsel değil.
“İnsanlar hâlâ mevsimleri düşünüyor. Hepimizin anlaması gereken şu ki, bu yeni bir virüs. Solunum yolu virüsü olmasına rağmen ve geçmişteki solunum yolu virüsleri mevsimsel olsa da, farklı mevsimsel dalgalar ve bu virüs farklı davranıyor. ” dedi Harris.
Princeton Çevre Enstitüsü’nde araştırmacı olan Rachel Baker’a göre, koronavirüsün mevsimlerden etkilenmemesinin bir nedeni var: “Pandeminin başlangıcındayız, daha önce böyle bir virüs yaşamamış bir popülasyonda bir virüs ortaya çıktı. Bu nedenle, nüfus bağışıklığı eksikliği yayılmanın önemli bir itici gücü hâline gelir, iklim başta çok önemli değildir.”
Baker’ın Mayıs ayında yayınlanan son araştırması; sıcak havanın, nüfusun büyük bir kısmının bağışıklık kazanmasından veya enfeksiyona dirençli hâle gelmesinden sonra virüsün yayılmasını engellediğini gösterdi. Bununla birlikte, bir aşı geliştirildikten ve dağıtıldıktan sonra koronavirüsün ‘kış aylarında zirveye ulaşıp bu klasik mevsimsel düzen’e gireceğini söyledi.
Hümeyra DEMİRBAŞ
