Yılın en uzun gününü işaret eden yaz gündönümü Kuzey Yarımküre ’de (21Haziran) saat 11: 54’te EDT ‘de (15:54 GMT) gerçekleşiyor. Bu durum Dünya’nın güneşe doğru olan eğimi maksimum olduğunda ve güneş doğrudan yengeç dönencesinin üstüne geldiği zaman meydana gelmektedir. Başka bir deyişle bugün, Kuzey Yarımküre ‘de 14 saat, 53 dakika ve 41,2 saniye güneş ışığı ile yılın en uzun günü yaşanmaktadır.
Kuzey Kutup Dairesi ‘nden tam 24 saat gün ışığı sağlanan bu günde kuzey enlemlerindeki insanlar Kanada ’nın Dawson City ve Yukon bölgelerinde gece golf turnuvası ve İngiltere ‘nin Stonehenge bölgesinde kamp festivali gibi özel etkinliklerle kutluyorlar. Fizyoloji Dergisi ‘ndeki 1974 çalışmasına göre insanlar, çoğunlukla aydınlık veya karanlık dönemlerde zaman söylerken yatma vakitlerini görmezden gelebilirler. Bunun nedeni ışığın insan vücudunun sirkadiyen (vücut saati) ritmi veya uykusuzluk döngüsü üzerinde büyük bir etkisi olmasıdır.
Hayvanlar Uykusuzluk Döngüsünü Doğal Olarak Kontrol Edebiliyorlar
Alaska Fairbanks Üniversitesi’nde biyolog olan Cory Williams kuzey enlemlerindeki birçok hayvan, aşırı uyanma koşullarında uykusuzluk döngüsünü doğal olarak kontrol edebiliyorlar dedi. Williams, uzun bir uyku periyodunu kesmeyi bırakan ve yılın bu zamanı boyunca günlük ritimlerini bıraktıklarını söyleyen hayvanların var olduğunu örnekle açıklayarak, Kuzey Kutup Dairesi üzerinde üreyen yarı-kahverengi kum kuşları ve kahverengi-beyaz kıyı kuşları, gün ışığının uzun sürelerinden etkilenmez. Gün boyunca yuva arkadaşı ile uyku ve uyanma saatlerini değiştiriyorlar.Fakatbu 24 saatlik bir programda değildir dedi.
Williams ren geyikleri için; ‘normalde sahip oldukları uzun uyku uyumunu kaybederler’ dedi. Ren geyikleri yaz aylarında açık-koyu döngüsünü görmezden gelerek uyku döngülerini ultra ritimle yönetiyorlar. Bu da yiyecekleri sindirmek istedikleri zaman uyudukları anlamına geliyor.
Yani yoğun bir uykuya dalmak yerine gün boyunca çok fazla kestiriyorlar. Williams, bunun yalnızca kutupsal türlerde gerçekleştiğini, çünkü davranışlarının aydınlık ve karanlık çevrimlerden etkilenmediğini söyledi.
Yılın bu zamanında hayvanların günün belirli bir saatinde aktif olma avantajı kaybolur. Örneğin, gece yiyecek arama enerji tasarrufu sağlamaz veya her zaman gün ışığı avcılardan koruma sağlamaz. Ancak tüm kutupsal türler sirkadiyen ritimlerini terk etmez. Örneğin, kutup yer sincapları ( Spermophilusparryii ) tüm yıl boyunca uyku programlarına sadık kalır. Williams bu sincaplar için; enerjiden tasarruf etmek için yaz aylarında günün en karanlık döneminde yuvalarına çekiliyorlar, dedi.
Williams gibi bilim insanları hala uyku ritimlerini koruyan kutupsal koşulların hayvanlarda nasıl farklılık gösterdiğini bulmaya çalışıyorlar. Ortalama küresel sıcaklıklar arttıkça hayvanlar daha yüksek enlemlere taşınıyor. Williams, “kutupsal koşullara maruz kalmamış hayvanların kuzeye giderken nasıl tepki vereceğini görmek ilginç olacak” dedi.
Esitör / Yazar: Seval ÖZGÜR
Kaynak: https://www.livescience.com/62870-summer-solstice-animals.html
