Nature Dergisinde yakın bir zamanda yayınlanan yeni bir çalışmaya göre; körlük tedavi süresini 6 aydan 2 haftaya indirebilecek olan yeni bir teknik farelerde merkezi görmeyi yeniden sağlayarak başarılı oldu.
Tedavinin, İngiltere’de yaşayan ve yaşa bağlı makular dejenerasyon (AMD) sonucu görme kaybı olanlara büyük faydası olacak. AMD’nin neden olduğu merkezi görme sorunları, fotoreseptörlerin (Retinada gözün ışığa tepkisinden ve gözbebeklerinin daralma- genişlemesinden sorumlu nöronlar) kaybından kaynaklanıyor. Diyabet ve az görülen bazı genetik hastalıklar da fotoreseptör dejenerasyonu ile körlüğe neden olabiliyor.
Hasarlı fotoreseptörlerin yerine kök hücreler
Bu koşullar için mevcut tedavide, hasarlı fotoreseptörlerin yerine kök hücreler yerleştirilir. Yetişkin hücrelerden bir laboratuvarda geliştirilen kök hücreler, “pluripotent” olarak adlandırılır, yani daha sonra vücuda nakledilebilen hemen hemen her tür hücre veya doku yapmak için yeniden programlanabilirler.
Çalışmanın baş araştırmacısı Dr Sai Chavala:
“Kök hücre tabanlı stratejiler son derece heyecan verici” diyor. “Ancak, bu hücreleri oluşturmak zaman alıyor ve çok külfetli.
” Yetişkin hücreleri kök hücrelere, kök hücreleri fotoreseptörlere dönüştürme işlemi altı aya kadar sürebiliyor. İşte Dr. Chavala ve Ulusal Göz Enstitüsü ekibi tarafından geliştirilen yeni teknik bu süreyi on güne indirmeyi başarabilir.
Bilim insanları tarafından doğrudan kimyasal yeniden programlama olarak adlandırılan teknik, cilt hücrelerinin alınmasını ve retinanın gelişimi sırasında önemli olan genleri ‘açabilen’ beş küçük molekül bileşiğinin eklenmesini içeriyor.
Genler aktifleştiğinde, deri hücresi fotoreseptör hücrelerinin görünümünü ve işlevini taklit edebilecek “bir şey” haline geliyor. Bunlar daha sonra cerrahi bir işlemle gözün arka kısmına yerleştiriliyor. Gözümüz görmeyi geri kazandıracak bu yeni fotoreseptör hücrelerini tanımlayabiliyor.
Araştırmacılar hücreleri kör farelere aktardılar ve sonrasında gözbebeklerinin düşük ışıkta nasıl daraldığını test ettiler. Çalışmaya alınan 14 farenin 6 tanesinin gözbebekleri ışığa karşı ameliyat öncesine göre daha fazla tepki verdi. Bu da yeni fotoreseptör hücrelerinin işe yaradığını gösteriyor.
Çalışmanın yazarları, ‘kişiselleştirilmiş’ retina hücreleri yapmak için hastanın kendi cildinin kullanmanın, nakledilen hücrelerin vücudun bağışıklık sistemi tarafından reddedilme riskini azaltabileceğini umuyorlar.
Çalışmada şuan için fareler kullanılıyor, ancak Dr. Chavala gelecek için planlarının FDA onayı için gereken deneyleri tamamlamak ve önümüzdeki üç yıl içinde insan katılımcılar ile tedaviyi yürütmek olduğunu söylüyor.
Belkıs Öztürk
