Arkeologlar, 20. yüzyılın başından bu yana bulunan en büyük eski Mısır yazılı çömlek koleksiyonunu ortaya çıkardılar. Orta Mısır’daki uzun süredir kayıp olan Athribis şehrinde araştırmacılar, bazıları öğrenciler tarafından yazılmış gibi görünen 18.000’den fazla yazılı çömlek parçası belgelediler.
Mürekkepli çanak çömlek parçaları ‘ostraca’ olarak bilinir. Papirüsten çok daha ucuz ve daha erişilebilirlerdir. Kırık kavanoz ve diğer çeşitli kapların kalıntılarının antik Mısır’da günlük hayatta alışveriş listesi yapmak, ticari kayıtlar tutmak, edebi metinleri yazmak ve öğrencilere yazmayı ve çizim yapmayı öğretmek için kullanıldığı görülmüştür.
Aslında, Athribis arkeolojik sit alanı içinde bulunan bu çok sayıda ostraca, tarihi bir okulun kalıntıları gibi görünüyor.
Bir Öğrencinin Kutsal Metni
Almanya’daki Tübingen Üniversitesi’nden Mısırbilimci Christian Leitz, “Ayların listesi, sayılar, aritmetik problemler, dilbilgisi alıştırmaları ve bir ‘kuş alfabesi’ var – her harf adı o harfle başlayan bir kuş simgesi ile gösteriliyor.” diye açıklıyor.
Yaramaz Çocukları Cezalandırmak İçin Uygulanan ”Tekrar Tekrar Yazı Yazdırma ” Tekniği
Athribis’te bulunan yüzden fazla ostraca da , ön ve arka yüzünde aynı karakterlerin tekrar tekrar yazıldığı yazma alıştırmaları görülmektedir. Bu ostracalar ekip tarafından ceza olarak sınıflandırılmıştır. “ yaramaz çocuklar” ı disiplin altına almak için iki bin yıl öncesinde bile , klasik Bart Simpson cezasının uygulandığı görülüyor.
Ortaya çıkan notların çoğu, MÖ 81’den 59’a ve daha sonra MÖ 55’ten 51’e kadar hüküm süren Ptolemy XII (günümüzde daha çok Kleopatra’nın babası olarak bilinir) döneminde kullanılan bir resmi yazı dili olan Demotik’ce de yazılmıştır.
Bu dönemde, Athribis şehri, Nil Nehri boyunca yer alan Mısır devletinin başkentiydi. Ancak Demotic bu dönemin en çok kullanılan yazı dili olmasına rağmen çocuklara daha basitleştirilmiş bir hiyeroglif biçimi öğretiliyordu.
Okul Metni
Örneğin aşağıdaki parça, her harfe karşılık gelen bir kuşun eşlik ettiği Hiyeratik alfabe (hiyerogliften türeyen bir yazı türü ) ile yazılmış bir okul metnidir.
Athribis’teki ostracalar da görülen hiyeroglif, Yunanca, Arapça ve Kıpti gibi çeşitli diller, şehrin çalkantılı ve çok kültürlü tarihi hakkında ipucu veriyor. Örneğin Kıpti alfabesi, Yunan ve Mısır dillerinin bir karışımıdır ve Mısırın Romalılar tarafından işgal edilmesinden sonra Hırıstiyan Mısırlılar tarafından kullanılmıştır.
Kıpti Makbuz
Aşağıdaki metin, muhtemelen Mısır’ın Romalıların eline geçmesinden sonra 6. yüzyılda yazılmış bir Kıpti (Mısır Halkından Olan Kimse,Çingene) makbuzudur.
Mısır Bilgelik Tanrısı
Antik Mısırda Hıristiyan dininin yükselişiyle birlikte eski Mısır tanrıları hakkındaki yazılar gözden düşmeye başladı. Örneğin, aşağıda, antik Mısır bilgelik tanrısı Thoth’un kutsal hayvanları olan bir babun ve ibis kuşu tasviri yer almaktadır.
Çömlek parçalarından Romalıların etkisinin diğer belirtileri de çıkarılabilir. Örneğin, Ptolemaios sistemi MS birinci yüzyılda Romalılar tarafından düşürüldükten sonra, metinler MS 117 ila 138 yılları arasında hüküm süren Nero, Vespasian, Titus, Domitian ve hatta Hadrian da dahil olmak üzere bir dizi Roma imparatoruna atıfta bulunmaya başlar.
Bu kadar büyük bir ostraca koleksiyonunu arkeologlar daha önce 1900’lerin başında, Nil Nehri’nin biraz aşağısındaki antik Deir el-Medina köyünde buldular.
Ancak bu eski metinler çoğunlukla tıp ve tıbbi uygulamalar hakkında notlardı. Athribis’in ostraca’ları ise, antik dünyanın en güçlü uygarlıklarından birinde günlük yaşamın nasıl olduğu hakkında bize çok daha fazla bilgi verebilir.
Çeviren: Ayşegül Eryürekli
