2023, kayıtlara geçen en sıcak yıl olabilir. Peki bu sıcaklıklara neden olan faktörler neler? Uzmanlar açıklıyor.
İnsanların neden olduğu iklim değişikliği, doğanın yarattığı hava olaylarını güçlendiriyor ve Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’yı sıcak hava dalgalarına maruz bırakıyor. Bilim insanlarına göre, 2023 kayıtlara geçen en sıcak yıl olabilir.
Uzmanlar 2023’ün neden bu kadar sıcak olduğunu anlatıyor ve insanlar gezegeni ısıtan gazları azaltmasa bile bu sıcaklıkların daha da artacağı konusunda uyarıyor.
İşte, 2023 yılında rekor sıcaklıklara neden olan faktörler:
1. El Nino ve Daha Fazlası
2022’de rekor sıcaklıkların yaşandığı bir yazdan sonra, bu yıl Pasifik Okyanusu’nda El Nino adı verilen bir ısınma olayı başladı ve okyanusların sıcaklığını arttırdı.
ABD’deki Berkeley Earth adlı sıcaklık izleme grubundan Robert Rohde, bir analizinde “Bu olay, Kuzey Atlantik’i biraz daha ısıtmış olabilir. Ama El Nino henüz yeni başladığı için çok büyük bir etkisi olmamıştır” dedi.
Grup, 2023’ün termometreyle ölçülen en sıcak yıl olma olasılığının yüzde 81 olduğunu hesapladı.
2.Toz ve Kükürt
Kuzey Atlantik’in ısınmasında başka faktörler de rol oynamış olabilir. Bunlardan ikisi de güneş ışığını okyanustan uzak tutan toz ve kükürt maddeleri. Sahra Çölü’nden esen tozlar ve gemilerin yakıtından çıkan kükürtler azaldı.
Rohde, Kuzey Atlantik’teki sıcaklıkları analiz ederken “son aylarda Sahra’dan gelen tozların çok az olduğunu” belirtti.
Bunun nedeni, Atlantik’teki rüzgarların zayıf olmasıydı, dedi Almanya’nın İklim Hizmeti Merkezi’nden Karsten Haustein.
Ayrıca 2020’de getirilen yeni kurallar sayesinde gemilerin çıkardığı zararlı kükürt gazları da azaldı. “Bu, Kuzey Atlantik’teki sıcaklık artışının tamamını açıklamaz ama etkisini arttırmış olabilir” dedi Rohde.
3. Durgun Antisiklonlar (Yüksek Basınç Alanları)
Okyanusların ısınması karadaki havayı da etkiliyor. Bazı yerlerde sıcak hava dalgaları ve kuraklık görülürken, bazı yerlerde fırtına oluyor. Daha sıcak olan hava nem alıyor ve başka yerlere bırakıyor, dedi Reading Üniversitesi’nden iklim bilimci Richard Allan.
Bilim insanları, sıcak hava dalgalarına neden olan yüksek basınç alanlarının uzun süre kaldığına dikkat çekti.
Allan şöyle dedi: “Kara üzerinde hareketsiz kalan yüksek basınç alanları varsa, hava aşağı doğru iner ve ısınır. Bulutları eritir ve güneş ışınları toprağı kurutur. Zemin ve üzerindeki hava ısınır. Bu da sıcak hava dalgalarının haftalarca yer değiştirmemesine neden olur.”
Avrupa’da ise, “Afrika’dan gelen sıcak hava burada kaldı. Yüksek basınç nedeniyle deniz, kara ve havadaki ısı devam ediyor” dedi Reading Üniversitesi’nden iklim bilimcisi Hannah Cloke.
4. İklim Değişikliğinin Etkisi
İklim Değişikliği Hükümetlerarası Paneli (IPCC) bu yıl yayınladığı raporda, iklim değişikliğinin 1950’lerden beri “ölümcül sıcak hava dalgalarını çoğu yerde daha sık ve daha şiddetli yaptığını” söyledi.
Bu ay yaşanan sıcak hava dalgaları “tek bir olay değil, birlikte çalışan birkaç olaydır” dedi Fransa’nın Pierre-Simon Laplace İklim Enstitüsü’nün başkanı Robert Vautard. “Ama hepsini güçlendiren bir etken var: iklim değişikliği.”
Dünyanın sıcaklığı arttıkça, sıcak hava dalgaları da daha uzun ve daha şiddetli oluyor. İklim değişikliğinin ana nedeni olan insanların çıkardığı gazları azaltarak bunu etkileyebiliriz.
Sussex Üniversitesi’nden iklim değişikliği uzmanı Melissa Lazenby şöyle dedi: “Artık doğal iklim değişimlerinin alıştığımız ve bildiğimiz sınırlarından çıkıp daha uç ve aşırı bir bölgeye gidiyoruz.”
“Ama iklim ve havaya olan insan etkisini azaltabiliriz. Daha fazla sıcak hava dalgası yaratmamak elimizde.”
Peki 2024 Yılında Sıcaklar Nasıl Olacak?
Berkeley Earth, El Nino’nun 2024’te dünyayı daha da ısıtabileceğini söyledi.
IPCC, sıcak hava dalgalarının daha da sık ve şiddetli olabileceğini, ama ülkelerin çıkardığı sera gazlarını azaltarak iklim değişikliğini yavaşlatabileceğini söyledi.
University College London’da küresel değişim bilimi başkanı Simon Lewis, “Bu sadece başlangıç” dedi.
“Karbon gazlarını azaltarak ısınmayı durdurabiliriz. Ama insanlık gelecekte daha şiddetli sıcak hava dalgalarına alışmak zorunda.”
Sıcak hava dalgaları, iklim değişikliğinin etkisiyle daha da artıyor. İnsanlar gezegeni ısıtan gazları azaltarak bunu yavaşlatabilir. Ama gelecekte daha şiddetli sıcaklıklara hazırlıklı olmalı.
