Bugün, çiçekli bitkiler (veya anjiyospermler) Dünya üzerindeki tüm yeşil bitkilerin beşte dördünü oluşturmaktadır. Ya da kara bitkileri içindeki en önemli topluluğunu oluşturur da diyebiliriz. Fakat bunlar uzun yıllar boyunca hiç etrafta değillerdi. Artık biyologlar, son 140 milyon yılda anjiyospermlerin hızlı yükselişini tam olarak grafikleştirebildiler.
İlginizi çekebilir: Gizem Çözüldü: Biyologlar Safran Bitkisinin Genetik Kökenini Açıkladı
(Anjiosperm Nedir? Çiçekli bitkilere verilen genel bir isimdir. Yeryüzünde en fazla sayıda bulunan bitkilerdir. 230.000′in üzerinde türü vardır. Okyanuslardan çöllere kadar çok farklı koşullarda yetişebilmektedirler.)
Çiçekli bitkilerin yeni yayınlanan bir ‘zaman ağacı’, bu büyük botanik değişimin nasıl ortaya çıktığını ve şu anda etrafımızda yetişen 300.000 ya da daha fazla bilinen türün ortaya çıkmasına neden olduğunu ayrıntılı olarak göstermektedir.
Zaman çizelgesini bulmak için araştırmacılar, yüzlerce yıllık verileri kazarak ve çeşitli dillerden belgeleri çevirerek, şimdiye kadarki en büyük anjiyosperm fosil kayıtları koleksiyonunu (toplamda 238) bir araya getirdiler. Bunu üzerine, Yeni Güney Galler Üniversitesi’nden evrimsel biyolog HerveSauquet, “Fosiller, anjiyosperm ayrışma zamanları hakkındaki bu önemli evrimsel soruları anlamak için gereken en önemli kanıtlardır.” şeklinde açıklamada bulundu.
Buna ek olarak, “Bu nitelikteki önceki çalışmalar sadece 30 ila 60 fosil kayıtları kullandı ve bu sayıyı önemli ölçüde artırmak ve sürecin her bir parçasını belgeleyerek fosil kalibrasyonu için daha yüksek bir standart belirlemek istedik.” dedi.
İlginizi çekebilir: Bilim İnsanları Tüm Çiçeklerin Tek Bir Çiçekten Türediğini Kanıtladı
Bitki Evriminin Zamanlaması
Yüzlerce fosil kayıtlarının bir araya gelmesinin yanı sıra, bilim adamları oluşturdukları Zaman Ağacı’nı hangi bitkilerin nerede çiçek açtığını gösteren 16 milyondan fazla coğrafi veriyle karşılaştırdılar. Şimdiye kadar sahip olduğumuz bu türlerin en kapsamlı resminde ise bitki evriminin zamanlaması, yeri ve kökenleri hakkında birçok soruyu yanıtlanmıştır.
Grafik Toplamda 435 çiçekli bitki ailesini ele almıştır. Yaklaşık olarak 100 ila 90 milyon yıl önce ortaya çıkmaya başlayan modern soyları ve yaklaşık 66 milyon yıl önce günümüz çiçeklenme türlerine dönüşmeden önce bu canlı türünün “ kök ”yaşı (köken yaşı) ve“ taç ”yaşı (bugün gördüğümüz canlı türleri çeşitlendirmesinin başlangıcı) vardır.
Araştırmacılar, bu zaman farklılıklarını ağaç haritalarında not edebildiler ve aynı zamanda anjiyospermlerin tropikal ortamlarda ortaya çıktığı fikrini doğrulayabildiler.
Evrimsel biyolog Susana Magallon, “Anjiyosperm aileler için hem kök hem de taç yaşlarını tahmin ederek, aile kökenleri ile bugün gördüğümüz canlı türler arasında çeşitlenmenin başlangıcı arasında 37 ila 56 milyon yıl arasında bir fark bulduk.” dedi.
“Bunu bağlama koymak için ortalama gecikme süresi, en az 140 milyon yıl olan tüm anjiyosperm evrim süresinin yaklaşık üçte birine karşılık geliyor.” dedi.
Anjiyospermlerin, kök ve taç çağları arasında olanlar çok ilginç çünkü bu dönemde dinozorlar Dünya’yı dolaşıyordu. Çiçekli bitkilerin dünya hakimiyeti, dinozorların yaşının yaklaşık 66 milyon yıl önce hız kazanmasına kadar gecikmiş gibi görünüyor. Bu bakımdan, anjiyospermler bitkiler arasında nispeten geç olgunlaşanlardır.
Çiçekli bitkiler artık insanlar da dahil olmak üzere karadaki çoğu organizma için birincil besin kaynağını temsil etmektedir. Bu bilgi göz önüne alındığında, köken ve evrim sürecini daha iyi anlayabilirsiniz.
Yardımcı olacak yollardan biri, bu yüzlerce bitki türünü gelecek için en iyi şekilde nasıl koruyacağımızı bulmaktır. Eğer onlara güvenmeye devam etmek istiyorsak, o zaman onları neyin geliştirdiğini anlamak en iyi çıkarımız olacaktır.
Çalışmaya dahil olmayan Florida Üniversitesi’nden evrimsel botanikçi DougSoltis, ABC Science’daki SuzannahLyons’a yaptığı açıklamada, “bununla yüzleşelim, gezegen temelde anjiyospermlerden kaçıyor” dedi. “Onların başarısı bizim başarımızdır, onların ölümü bizim ölümümüzdür.”dedi.
Beyda GÜLAL
