Şevval KARA
Geç Devoniyen Dönemi uzayıp giderken, yaklaşık 359 milyon yıl önce dünyamızın şahit olduğu en büyük kitlesel yok oluşlardan birinde birçok canlının nesli tükendi. Suçlunun sorumlu olduğu birçok ölümün yerel olmadığı söyleniyor, öyle ki Güneş Sistemi’mizden bile olmayabilir. Astrofizikçi Brian Fields’in yürüttüğü bir araştırma, bu büyük hayat söndürücünün uzak ve tamamen yabancı bir olay – gezegenimizden birçok ışık yılı uzakta ölmekte olan bir yıldız olduğunu öne sürüyor.
Bazen Geç Devoniyen Dönemi’ndeki gibi kitlesel yok oluşların özellikle karasal nedenlerden, örneğin gezegeni yaşamsızlığa boğan bir volkanik patlamadan tetiklendiği düşünülüyor. Veyahut bu davetsiz ve ölümcül bir misafir, dinozorların soyunu tüketen türden bir asteroid çarpışması olabilir. Uzaydan gelen ölüm çok da uzak yerlerden gelebilir.
İlginizi çekebilir: Süpernova Nedir? Süpernovalar Hakkında Tüm Detaylar
“Daha büyük bir kozmosun sakinleriyiz ve kozmos hayatımıza müdahale ediyor. Genelde belli belirsiz, ama bazen de gaddar bir şekilde.”
Yeni çalışmalarında Fields ve takımı Geç Devoniyen Dönemi’yle aynı zamana denk gelen ozon seviyesindeki çarpıcı düşüşün volkanizma veya küresel ısınmanın bir parçasının sonucu olmayabileceğinin olasılığını keşfettiler. Bunun yerine, biyoçeşitlilik krizine astrofiziksel kaynakların, tahminen bir ya da birden fazla süpernovanın radyasyon etkilerinin neden olabileceğini öne sürdüler.
Supernovalar iyonlaşan fotonların kaynağıdır
Süpernovaların kitlesel yok oluşları tetiklediği düşüncesi 1950’lere dayanıyor. Yakın geçmişte araştırmacılar bu patlayıcı olayların tahmini “öldürme mesafesini”tartışıyorlar. Bu tahminler 25-50 milyon ışık yılı arasında değişiyor. Bununla birlikte yeni tahminlerinde Fields ve ortak yazarları daha uzaktaki patlayan yıldızların da Dünya’daki yaşam üzerinde zararlı etkileri olabileceğini iddia ediyor.
Araştırmacılar makalelerinde “Supernovalar iyonlaşan fotonların kaynağıdır: UV, X ve Gama ışınları. “ diye açıklıyor.
Uzun bir zaman diliminde, patlama onu çevreleyen gazla birleşip partiküle ivme kazandıran bir şok oluşturuyor. Böylece, Süpernovalar kozmik ışın üretiyor. Bu yüklü partiküller manyetik olarak süpernova kalıntısına hapsolmuş ve Dünya’yı yaklaşık 100 bin yıl kadar yıkaması bekleniyor.
Araştırmacılara göre,bu kozmik ışınlar ozon tabakasını yok edecek kadar güçlü olabilir ve Dünya’nın biyosferi içinde yaşayan canlılara uzun süreli radyasyon hasarı verebilir.
Bu şimdilik bir hipotez.
Günümüzde uzaktaki bir süpernovanın Geç Devoniyen tükenişinin nedeni olduğunu onaylayacak bir kanıtımız yok. Fakat bir kanıt kadar iyi bir şey bulmuş olabiliriz
Son yıllarda Dünya yakınındaki süpernovaların kitlesel yok oluşların temeli olduğu olasılığını araştıran bilim insanları Dünya’da sadece patlayan yıldızlar nedeniyle biriken eski radyoaktif izotopların izini sürüyor. Iron-60 izotopu birçok araştırmanın odağı oldu ve dünyanın sayısız yerinde bulundu.
Geç Devoniyen tükenişi içeriğinde, başka izotopların süpernova kaynaklı tükenişin şiddetli bir göstergesi olabileceği fikri Fields ve takımı tarafından öne sürüldü: plütonyum-244 ve samaryum-146.
İlginizi çekebilir: Periyodik Tablo Nedir? Elementlerin İsimleri ve Sembolü
“Bu izotopların hiçbiri Dünya’da kendiliğinden oluşmuyor ve onların buraya gelebilmelerinin tek yolu kozmik patlamalar,” diyor ortak yazar ZhenghaiLiu.
Başka bir değişle eğer plütonyum-244 ve samaryum-146 Devoniyen-Karbonlu sınırında gömülü bulunabilirse araştırmacılara göre tam anlamııyla kendi tüfeğimiz olacak: ölen bir yıldızı Dünya’nın en kötü tükenişinin ardındaki tetik olarak ima eden yıldızlararası kanıt.
Ve bir daha asla gökyüzüne aynı şekilde bakmayacağız.
ŞEVVAL KARA
