Bilim insanları, insanların rüyalarının içeriğini manipüle etmek için, hedeflenen rüya temalarını ve belirli ipuçlarını hatırlatarak deneyimlerini tetikleyebilecek deneysel bir cihaz geliştirdiler.
“Başlangıç” (Inception) filminin sınırsız rüya yapma teknolojisi şimdilik bilim kurgunun bir ürünü olsa da yeni araştırmalar rüya kontrolünün gelişen araştırmaları hayal ürününden ibaret değil. Ve rüya sırasındaki bilgi işlemlerinin dışardan düzenlenebilmesi.
Rüya Kuluçka Cihazı
MIT’de nörolog Adam Haar Horowitz tarafından önderlik edilen bir gruba göre Dormio isimli giyilebilir bir elektronik cihazı araştırmacıların “hedeflenen rüya kuluçkası” (TDI) isimli, hipnopompi denilen uykunun ilk akışkan seviyesini yani uyuyanın bilincinin neredeyse açık olduğu bir seviyeyi açabileceğini açıkladı.
Hipnopompi bir insanın hipnagojik durumda yani uykuya dalma sürecinde tecrübe ettiklerini anlatmak için kullanılır. Hipnopompi ise bir insanın hipnopompik durumda yani uyanma sürecinde tecrübe ettiği şeyleri ifade eder. Hipnagojik duyular, uykuya dalarken veya uyanırken dokunsal, işitsel ve görsel sanrılar için kullanılan genel bir bir ifadedir. Bu duyular, vücudun geçici bir felç ile hareketsiz kaldığı karabasan ile birlikte de yaşanabilir.
“Bu ruhsal durum esnek, farklı ve tuhaftır,” diye açıkladı. Haar Horowitz.
“Zihin dolaşmayı biraz artırıp ve biraz daha sürükleyici yapmak gibi. Vücudunuzun uçması ya da düşmesi gibi yeni hislerle sürüklenirken düşüncelerinizin bir anda el altından çıkması.”
Hipnopompi tek fark hariç REM uykusu gibi akıcı ve rüyamsı hislere sahip. O da insanların bu uykuya geçme süreci boyunca hala ses işletebilmeleri, rüya kuluçkasının işe yaraması için önemli olan bir duyusal arka kapı.
Bir benzeri olan “hedeflenen hafıza etkinleştirmesi” (TMR) gibi uykuda belirli ipuçlarıyla tetiklenmesiyle belirli hatıraları etkinleştirmesi gibi, TDI’ın hafıza sağlamlaştırmak için bir öğrenme aracı olarak da kullanılabilir, tabi özel bir avantajı var: Dormio cihazı, bilekte sensor yüklü bir eldiven gibi giyilebiliyor.
İlginizi çekebilir: Rüya gören beyin hafızayı koruyor
Kullanan kişi cihazı takarken uykuya dalmaya başladıkça “Bir ağaç düşünmeyi hatırla” (49 katılımcıyla birlikte yapılan deneyin rüya teması) gibi sesli ipuçları ilişkili bir uygulama tarafından oynatılıyor.
Dormio algılayıcıları, kullanıcının uyuduğundan emin olmak için, fizyolojik veri arıyor. Bu noktada onları anlık uyandırıyor ve onların uyku sırasında akıllarından ne geçtiğini söylemeye telkin ediyor. Rüyalarının sözlü bildirileri uygulama tarafından kaydediliyor.
Şu an ki araştırmanın amacı
Bu anlık kesintiden sonra kullanıcılar- kısa bir süreliğine- tekrarlanan rüyaların, uyanmaların ve uykuya dönüyorlar.
“Hedeflenen rüya kuluçkası, uykuda anıların hedeflenen hafızanın veya ilgili anıların rüya içeriğine dahil edilmesine yol açacak şekilde yeniden etkinleştirmek için kullanılan bir protokoldür.” diye araştırmacılar notlarında açıkladı.
“Şu an ki araştırmanın amacı Dormio’nun uyku başlangıcı dönemini belirleyip uyku öncesi sesli sistemlerle hipnogojik uyku bildirilerinin başarılı bir şekilde manipüle edilip edilemeyeceğini görmek.”
Prototip sistemi hala işleniyor olsa da deneysel sonuçlara göre başarılı bir şekilde rüyalar etkilenip, rüyalar önemli ölçüde kaydediliyor.
Dormio katılımcıların “uyku sınırı” kısmında ve önce ağaç düşünmelerini istediğinde, kaydedilen rüyalara göre %67’si hipnogojik durumdan uyanırken bir ağaç gördüler.
İlginizi çekebilir: Rüya Hakkında Muhtemelen Bilmediğiniz 10 Gerçek
Bir katılımcı uyandıktan sonra yaptığı sözlü açıklamada “Benim rüyamda bir ağaç vardı” dedi.“Biriyle birlikte kökleri takip ediyordum ve kökler beni farklı yerlere ulaştırıyordu… ağaç köklerinin beni bir yerlere götürürmüşçesine enerjiyle attıklarını duyabiliyordum.”
Tam tersine, kontrol gruplarından-sadece düşünmeleri istenmişti- gelen rüya bildirilerine göre fiilen ağaçla ilgili hiçbir şeyden bahsetmedi.
İnsanların rüyalarını şekillendirmekle birlikte, araştırmacılara göre Dormio sistemi ve rüya kuluçka protokolünü uyku tabanlı bellek konsolidasyonla çeşitli öğrenme yöntemleri öğrenmek için kullanılabilir.
Ya da insanların hipnogojik durumlarındaki akıcı ve canlı hallerini yaratıcılık ve sorun çözmek için kullanılabilir.
Haar Horowitz’e göre “Özel bir tema hakkında rüya görmenin uyku sonrasında faydaları görünüyor, mesela bu temayla ilgili görevlerde daha yaratıcılık gösteriliyor.”
“Bu şaşırtıcı değil, ne de olsa Mary Shelley ya da Salvador Dali gibi insanlar rüyalarını bir ilham kaynağı olarak görmüşlerdir. Aradaki fark biz hedefli bir şekilde bu rüyalara bilerek sebep oluyoruz.”
Bulgular Consciousness and Cognition ‘de Yayınlandı
Eren Cem Tezcan
