RSV çocuklarda yaygınlaşıyor. Ne zaman ve neden doktora görünmeli?
Bu kış çocuklar neden bu kadar çok hastalığa yakalanıyor?
Maskelerin kalkması ve okul hayatının başlamasıyla ile birlikte, daha kış gelmeden solunum yolu enfeksiyonları kendini göstermeye başladı.
RSV virüsünün (Respiratuar Sinsisyal Virüs) dünya genelinde artış görülmesi, aileleri ve hekimleri harekete geçirdi.
Yaygın bir çocuk hastalığı olarak bilinen ve soğuk algınlığı benzeri belirtiler gösteren RSV; genellikle grip mevsiminin başlamasıyla birlikte artış gösterir. Bu artışa, COVID-19 dalgası da eklenince, bazı uzmanlar tarafından grip, COVID-19 ve RSV’nin birlikte seyrettiği durumların oluşabileceği belirtildi. Ancak bu üçünün aynı anda zirveye ulaşıp ulaşmayacağı belirsizliğini korumakta.
New York’taki NYU Langone’daki Hassenfeld Çocuk Hastanesi’nde pediatrik bulaşıcı hastalık uzmanı ve hastane epidemiyoloğu Jennifer L. Lighter, MD, ‘ın açıklamasında “ Genellikle bir seferde bir virüs baskındır” şeklinde belirtti.
Fakat Hassenfeld Çocuk Hastanesi pediatri servisi şefi Dr. Arun Chopra, bu durumun, 2020’nin başlarında RSV vakalarının neredeyse ortadan kaybolduğu dönemde COVID-19 salgınının başlamasıyla değiştiğini söylüyor.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), 2020-2021 sezonunda vakaların tarihsel olarak düşük seviyelere düştüğünü belirtiyor.
Peki bu dalgalanmanın altında yatan neden nedir?
Kimse tam olarak bilmiyor fakat uzmanların çoğu maske uygulamalarının ve sosyal mesafe kurallarının sona ermesinin bu durum üzerinde aktif bir rol oynadığını ifade ediyor. İnsanlar kalabalık ortamlarda maskesiz bir biçimde bulundukları için virüsün yayılmasına ortam hazırlıyorlar.
Son iki yılda hiç RSV geçirmemiş bazı büyük çocuklar da dahil olmak üzere, virüse duyarlı kişilerin enfekte olduğu görülüyor. Ayrıca bu yılki RSV enfeksiyonlarındaki artış, daha şiddetli bir RSV sezonunu da yansıtıyor olabilir.
İşte RSV’nin çocukları nasıl etkilediği, grip ve COVID-19’dan farkı ve çocuğunuzda semptomlar gelişirse ne yapılması gerektiği:
RSV Nedir?
Respiratuar Sinsisyal Virüs yani kısaca RSV, 2 yaşının altındaki çoğu çocukta görülen yaygın bir solunum hastalığıdır. Belirtiler genellikle hafiftir ve enfeksiyon genellikle kendiliğinden iyileşir. Fakat astım gibi kronik hastalığı bulunan çocuklarda ise daha ciddi etkiler gösterebilir. Bu konuyla ilgili doktorlar; Bazen alt solunum yollarına ulaşabilir ve ciddi sorunlar oluşturabilir diyor.
CDC’ye göre; ABD’de 5 yaş altı çocuklar arasında RSV konusunda her yıl 2,1 milyon vaka görülmekte ve bunların 58 bin kadarı hastaneye yatırılarak tedavi görmektedir.
Buna ek olarak yetişkinlerin de RSV vakasına yakalanabileceği unutulmamalıdır. Çoğu vaka hafif gözlense de; yaşlılarda ve bağışıklığı düşük kişiler ciddi semptomlar gösterebilir.
Virüse karşı kazanılan bağışıklığın kısa süreli olması sebebiyle, aynı mevsimde birden fazla RSV vakasına yakalanmak söz konusu olabilir. Fakat bu durumda ilkine göre daha hafif seyreder.
RSV Nasıl Yayılır?
RSV, insandan insana çoğunlukla öksürme ve hapşırma gibi yollarla bulaşır. Çocuklar; virüsün göz, burun, ağız gibi bölgelerine temas etmesiyle enfekte olabilirler. Ayrıca RSV, insan vücudunun dışında saatlerce yaşayabilir. Bu nedenle çocukların virüsü kontamine(bulaşması) yüzeylerle temas yoluyla alması da mümkündür. Bu sebeple kapı kolları ve masalar gibi mikroplu nesnelerin tutulmasından sonra ellerin yıkamaması ve göz, burun, ağız gibi bölgelere dokunulması virüsün enfekte olmasına neden olabilir.
RSV Belirtileri Nelerdir?
RSV genellikle soğuk algınlığı benzeri belirtiler gösterir. Çocuğunuzda burun akıntısı, burun tıkanıklığı, öksürük, hapşırma veya ateş gibi bir veya birden fazla semptoma neden olabilirken, hastalık süresince yeni belirtiler de gelişebilir. Bununla birlikte bebeklerde farklı belirtiler olarak daha sinirli, daha az aktiflik, açlık hissinde artış gibi sonuçlar da doğurabilir.
Daha ciddi vakalarda, RSV nefes almada zorlanmaya neden olabilir ve bu durum bebeklerin tıbbi bakıma ihtiyaç duyduğu zamandır. Nefes alıp vermeleri normalden daha hızlı gerçekleşir ve nefes almakta zorlanıyormuş hissi oluşurken; burun delikleri genişler, mideleri sönükleşip, göğüs kafesi daha belirgin hale gelir. Bir bebeğin kanındaki oksijen seviyesi düşerse, dudakları mavimsi renkte görünebilir.
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Çocuğunuzda RSV veya başka bir enfeksiyon olsa da, yardım istemekten çekinmeyin. Dr. Chopra, “Ebeveynlerin içgüdüleri genellikle oldukça iyidir,” diyor, bu nedenle endişeleniyorsanız içgüdülerinize güvenin ve en yakın çocuk hastanesine gidin veya doktorunuzu arayın. Gerekirse doktorlar telefonla veya görüntülü doktor ziyaretiyle yardım sağlayabilir.
Dr. Chopra, normal düzeyde yemek yemeyen-içmeyen ve normalden daha az bez ıslatan bir bebeğin susuz kaldığını gözlemliyor. Bu durum çocuğunuzu doktora gösterme zamanının geldiğini söylüyor. Doktorlar, bir çocukta RSV, grip veya COVID-19 olup olmadığını belirlemek için hızlı testler yapabilir. Muayenehane ziyareti sırasında, doktor çocuğun kanındaki oksijen seviyesini de kontrol edebilir. Düşükse, doktor ek oksijen sağlayabilir ve gerekirse çocuğun hastaneye gitmesini sağlayabilir.
Ne zaman bir çocuk nefes almakta zorlanıyorsa, bu durum acil müdahale gerektiren bir sıkıntı işaretidir. Nefes almakta güçlük çeken çocukların acil servise gitmesi gerekir. RSV için özel bir tedavi yoktur, ancak doktorlar ek oksijen de dahil olmak üzere destekleyici bakım sağlayabilir.
Ayrıca ateşi veya dehidrasyonu olan çocuklar hastanede kaldıkları süre boyunca gerekli ilaçları, sıvıları ve besinleri alabiliyorlar. Dr. Chopra, çoğu çocuğun iki ila üç gün içinde iyileştiğini, ancak bazen çok hasta çocukların hastanede daha uzun süre kalabileceğini ekliyor.
RSV Ne Kadar Ciddi?
RSV tipik olarak bir veya iki hafta sürer ve çoğu çocuk kendi kendine iyileşir. Ancak virüs daha ciddi enfeksiyonlara neden olabilir. Bazen RSV, alt solunum yolu enfeksiyonu olan bronşiolit veya bir akciğer enfeksiyonu olan pnömoniye yol açabilir. (Bronşiolit, akciğerlerin küçük havayollarında (bronşiollerde) tıkanıklığa neden olabilen iltihabi bir durumdur.)
Bebekler, özellikle 6 aylıktan küçük olanlar, daha şiddetli belirtiler gösterebilirler. Dr. Chopra, “Ne kadar küçükseniz, kısmen ciğerleriniz daha küçük olduğu için o kadar fazla risk altındasınız” diye açıklıyor. “Akciğerlerdeki daha küçük hava yolları iltihaplanır, daha fazla tıkanır ve daralır.” Chopra, çok küçük bebekler ve prematüre doğan bebeklerin, kalp ve akciğer hastalığı olan çocuklar gibi ciddi enfeksiyonlara daha yatkın olduğunu da ekliyor.
CDC verilerine göre, RSV geçiren 6 aylıktan küçük bebekler arasında kabaca yüzde 1 ila 2 oranında hastaneye yatırılma durumu gözlendiği belirtiliyor. Ayrıca 2 yaşın altındaki kalp rahatsızlığı veya başka bir kronik rahatsızlığı olan çocuklar da yüksek risk altındadır. Örneğin, mukusu yutmayı veya öksürmeyi zorlaştıran bir durum yaşamak veya zayıf bir bağışıklık sistemine sahip olmak, bir çocuğu RSV konusunda daha riskli duruma sokabilir.
Grip mi, COVID-19 mu yoksa RSV mi?
RSV; grip ve COVID-19 ile aynı semptomlardan bazılarını üretir. Öksürük ve ateş, her enfeksiyonun ortak belirtileridir. Dr. Lighter, “Hepsi çok benzer şekilde mevcut,” diye belirtiyor.
Peki çocuğunuzda başka bir solunum virüsü değil de RSV olup olmadığını nasıl anlarsınız?
Belirgin bir fark: RSV’li çocuklar genellikle mide bulantısı, kusma veya ishal gibi gastrointestinal (kısaca GI) belirtiler göstermezler. (Gastrointestinal; ağız ile anüs arasında uzun tubüler yapı ve bu yapı ile ilişkili birçok organı içine alan ve temel görevi sindirim olan bir sistemdir.)
Çocuklarda grip ve COVID-19 vakalarında GI semptomları daha sık görülürken, RSV çoğunlukla üst solunum yolu ile sınırlıdır.
RSV İçin Bir İlaç Var Mı?
Bir çocuğun orta ya da şiddetli semptomları varsa, çocuğunuzun doktoru tedaviyi belirlemeye yardımcı olmak için bu virüslerin her birini test edebilir. Grip durumunda, doktorunuz, 2 haftalık ve daha büyük çocuklarda grip tedavisi için onaylanmış bir ilaç olan oseltamivir ilacı reçete edebilir. Grip, COVID-19 veya RSV olsun, çocuğunuzu iyileşmek ve etrafındaki diğer kişilerin hastalanmasını önlemek için evde tutmalısınız.
RSV’li Bir Çocuğun Bakımı Nasıl Olmalı?
Hafif RSV belirtileri olan çoğu çocuğun destekleyici bakımdan biraz daha fazlasına ihtiyacı vardır. Çocuğunuzun bolca dinlendiğinden ve dehidrasyonu önlemek için yeterince su ve diğer sıvıları içtiğinden emin olun.
Asetaminofen gibi reçetesiz satılan ilaçlar ağrıyı hafifletmeye ve ateşi düşürmeye yardımcı olabilir. Semptomlar devam ederse veya kötüleşirse çocuğunuzun doktoruyla iletişime geçin. Ya da en yakın hastaneye götürün. Çocuğunuz nefes almakta güçlük çekiyorsa, bunu tıbbi bir acil durum olarak kabul edin.
RSV’den Korunma
Şu anda, RSV’ye karşı koruma sağlayacak bir aşı yoktur. Ancak birkaç potansiyel aşı bulunmaktadır. Dr. Lighter; “Sanırım önümüzdeki birkaç yıl içinde birkaç seçeneğimiz olacak,” diyor.
Bu arada, herkes aşağıdaki adımları izleyerek RSV buluşması ve yayılması riskini azaltmaya yardımcı olabilir:
- Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın
- Öksürür ve hapşırırken ağzınızı ve yüzünüzü kapayın
- Çocuğunuzun mikroplu ellerini gözlerinden, burnundan ve ağzından uzak tutmasına yardımcı olun
- Hasta insanlarla yakın temastan kaçının: öpüşmek, tokalaşmak veya bardak ve mutfak eşyalarını paylaşmaktan uzak durun
- Sık dokunulan yüzeyleri dezenfekte edin
- Hasta hissediyorsanız evde kalın
Bebeklerde ciddi RSV vakalarının görülme riski daha yüksek olduğundan, evde yeni doğmuş bir bebek varsa ek önlemler almanız gerekebilir. Dr. Lighter, bu mevsimlerde, en azından çocuğun yaşamının ilk birkaç ayında, ziyaretçilerin bebeğin etrafına bir yüz maskesi takmasının tedbir açısından önemli olduğunu belirtiyor.
En savunmasız bebekler (erken doğanlar veya kalp veya akciğer hastalığı olanlar) palivizumab adı verilen bir ilaç türü için uygun olabilir. Dr. Lighter, ilacın şiddetli RSV’yi önlemek için bu mevsimlerde 5 ay boyunca ayda bir kez enjeksiyon yoluyla uygulandığını söylüyor. Grip veya COVID-19 aşısı olmaya uygun olan herkesin, bu solunum yolu hastalıklarının yayılmasını yavaşlatmaya ve çocukların hastalanmasını önlemeye yardımcı olmak için aşıları hakkında güncel bilgilere sahip olması da önemlidir.
Anıl KARTAL
