Yürümeye başlayan çocukların aklından neler geçtiğini anlamak öğrenimlerinden ve okul öncesi eğlencelerinden her şeye katkıda bulunur. Yeni bir araştırma bu genç çocukların bizim de bazı noktalarda sahip olduğumuz ‘belirsizlik’ hissine nasıl tepki verdiğine ışık tuttu.
25 ve 32 ay arasında 160 yürüme çağındaki çocuğun yer aldığı testlerde çocukların kendilerinden daha büyük çocuklara ve yetişkinlere göre belirsizlikle hangi çeşit yollarla başa çıktığı gözler önüne serildi.
Belirtilen yaştaki çocukların akıllıca kararlar verdikleri, ne yapacaklarını bilmedikleri anda yetişkinlere başvurup yardım istemeleri gibi. Bu kararları nasıl aldıkları veya içerisinde bulunulan belirsizlik durumunun ne kadar farkında oldukları az çok biliniyor.
Kaliforniya Üniversitesi çocuk gelişim psikoloğu SimonaGhetti “Küçük çocuklar belirsiz durumlara karşı tepki verebilecekleri davranışlar sergiliyorlar.
Ancak bu davranışlar fiziksel kanıt olarak değerlendirilebilir mi? Çok küçük çocuklar belirsiz olduklarının farkına nasıl varacaklar?”
Bunu ortaya çıkarmak için Ghetti ve ekibi küçük çocuklara birkaç çift hayvanın ve her biri gri kareler vasıtasıyla gizlenmiş şekillerin bulunduğu deneyler gerçekleştirdi. Sonrasında katılımcılardan belirtilen bir hayvanı ya da nesneyi bulmaları istendi.
Yetişkinlerin karar verme yeteneği nasıl başlıyor?
Araştırmacılar göz izleme aletleri, dokunmatik ekranlar ve anlam yayılım modeli (yetişkinlerde, karar verirken tepki süresini ve doğruluğunu gösteren model) kullanarak küçük çocukların tercihlerinde nasıl karar kıldığına biraz daha ışık tuttular.
UC Davis Üniversitesi’nden Sarah Leckey “Yararlı bir bilgi bulmak için bakışlarını nasıl kullandıkları, şekiller arasında nasıl gidip geldikleri ya da tepki vermeden önce biraz daha vakit kullanıp kullanmadıkları davranışlara göz atabiliriz.” Dedi
“Az ya da çok kendinden emin davranıp davranmadıklarını görebiliriz.”
Araştırma, çocukların yetişkinlere benzer bir şekilde, verilmesi daha zor olan kararlarda vakitlerini uzunca kullandıklarını gösterdi. Çocuklar testlerde eninde sonunda yanıldı ve bakışları şekiller arasında çok daha sık gidip geldi. İki nesne benzer olduğu durumlarda ‘kanıt’ toplamak için daha fazla beklediler fakat bir karara varmak için bu kanıta çok daha az ihtiyaç duydular.
Araştırmacılar bu dönütlerin çocukların kendi belirsizliklerinin farkına varmaya başladığını gösterdiğini, davranışların daha gelişmiş çocuklarda ve yetişkinlerdeki karar vermede-örneğin yetişkinler olarak emin olmadığımız kararlarda daha fazla düşünüyoruz. Görülenle aynı olduğunu belirtti.
Tabii ki bu çalışmanın da kısıtlamaları var. Araştırmacılar deney grubunun genelde anlam yayılım modeli için kullanılandan daha küçük olduğunu söyledi. Ekip deneyi defalarca tekrar ederek bu durumun üstesinden gelmeyi amaçladı.
Yine de, bunun gibi çalışmalar yetişkinlerin karar verme yeteneğinin nasıl başladığını anlamamıza yardımcı oluyor.
Karar verme küçük çocuklarda düşündüğümüzden daha önce ortaya çıkan tek beceri olmayabilir. Yapılan son bir çalışmada sayı sayma hünerlerinin 12 aydan sonra gözlendiği tespit edildi. Küçük benliklerimiz sandığımızdan daha çok yönlü olabilir.
Araştırmacılar, yayımlanan tezlerinde “Genel olarak, çocukların düşünürken kanıt toplama, değerlendirme ve karar verme aşamalarından geçtiğini göstermiş olduk.” yazdı.
Araştırma “Nature Human Behaviour” da yayımlandı.
Yasin Osman Kara
