3700 Yıllık Babilden Kalma Kil Tablet Matematik Tarihini Değiştirdi

3 bin 700 yıl öncesine ait Babil kökenli bir kil tablet, dünyadaki en eski ve en doğru trigonometrik tablo olarak nitelendirildi. İlk olarak eski Yunan’da keşfedildiği düşünülen trigonometrinin aslında bin yıl daha eskiden Babilliler tarafından keşfedildiği ortaya çıktı. Tablet yeni şimdiye kadar bilinmeyen yeni bir trigonometri anlayışını da içeriyor.

Plimpton 322 olarak isimlendirilen tablet 1900’lü yıllarda güney Irak’ta bulundu.

Ancak araştırmacılar tarafından tablet tam olarak çözülemedi. Avusturalya’da bulunan New South Wales Üniversitesi’nden (UNSW)’den bir ekip tarafından tablet deşifre edildi. Tablette daha ilginç olan keşif ise trigonometrik değerleri hesaplayan Babillilerin bugünkü matematikçilere öğretebileceği bazı yeni şeylerin de tablette bulunmuş olması.

Tableti araştıran ekipten Daniel Mansfield,

“Araştırmalarımız sonucunda Plimpton 322’nin açı ve üçgen olmayan oranlara dayalı yeni bir trigonometri kullanılarak dik açılı üçgenlerin şeklini açıkladığını keşfettik” ifadelerinde bulundu. Mansfield tabletteki çalışma için, “Şüphesiz dehayı gösteren büyüleyici bir matematik çalışması” açıklamasını yaptı.

Uzmanlar tarafından Plimpton 322’de bulunan tezde dik açılı bir üçgenin kenarlarını hesaplamak için trigonometri modellerine uyan sayıların seti olan Pisagor üçlülerinin bir listesini gösterdi. Bu konuya dair asıl tartışma, bu üçlülerin aslında neyle ilgili olduğuyla alakalı.

Babilliler matematikte bugün kullanılan 10 ya da ondalık sistem yerine 60 veya 60 cinsi sistemi kullandı. Bu saat işaretlerinde bulunan dakika işaretlerine benziyor. Araştırmacılar tarafından Babil matematiksel modelleri uygulanarak, tabletin başlangıçta 6 sütun ve 38 sıra olacağını çözdüler. Aynı zamanın matematikçilerinin tabloda bulunan rakamları ortaya çıkarabilmek için Babil sisteminin nasıl kullanıldığı da tespit edildi. Tabletin saraylar, tapınaklar ve kanallar için hesaplamalar yapabilmek için kullanıldığı düşünülüyor.

Yapılan yeni çalışmanın doğru olması halinde M.Ö. 120 yılında yaşamış olan gökbilimci Hipparchus, trigonometrinin babası değil. Bulunan Babil tabletinin M.Ö. 1822 ile 1762 yılları arasına ait olduğu tespit edildi. Babillilerin bulduğu trigonometri sistemi daha kesin ve doğru bir sistem olarak tanımlanıyor. Bunun sebebinin ise alt kategori sisteminin ondalık sistemden daha kesin kesirlere sahip olması olarak gösteriliyor.

Bu ise daha az yuvarlama yapılması ve daha ince hesaplanması anlamını taşıyor. Bu tablette bulunan sistemin tam olarak tespit edilmesinden sonra matematik ve matematikle çalışan bilgisayar gibi sistemlerde bir devrim meydana gelebileceği iddia ediliyor.