SUYUN KOHEZYONU
Hiç su dolu bir bardağı sonuna kadar doldurduktan sonra yavaşça bir kaç damla daha eklediniz mi? Taşmadan önce, su bardağın ağzında kubbe şeklini alır. Bu kubbe şeklinin nedeni; su moleküllerinin yapışkan özellikleri ya da birbirlerinden ayrılmama eğilimleridir. Kohezyon, moleküllerin aynı tür moleküllerle çekimine değinir ve su moleküllerinin, birbirlerine hidrojen bağı yapma yetenekleri sayesinde güçlü yapışkan kuvvetleri vardır.
Yapışkan kuvvetler; yüzey geriliminden sorumludur, bu da bir sıvının yüzeyinin gerginlik veya baskı altına yerleştirildiğinde yırtılmaya direnme eğilimi ile sonuçlanır. Yüzeydeki su molekülleri (su-hava arayüzünde) aynı dipteki su molekülleri gibi komşularıyla hidrojen bağı yapar. Ancak bir tarafta havaya maruz kaldıkları için, bağ yapacak daha az komşu su molekülleri vardır ve sahip oldukları komşularla daha sağlam bağ yaparlar. Yüzeysel gerilim, eğer doğru yerleştirilirse, bir parça kağıt veya bir iğne gibi küçük objeleri taşıyacak küresel damlacıklar üretir.
SUYUN ADEZYONU
Su birbirine yapışmayı sever, ancak bazı belirli durumlarda su, farklı türdeki moleküllere yapışmayı tercih eder. Farklı tür moleküllerler arasındaki çekime adezyon denir. Pozitif veya negatif yüklü başka moleküllerle çok güçlü olabilir. Örneğin adezyon suyun,su dolu geniş bir kaba yerleştirilmiş kılcal bir tüpte yukarı tırmanmasına olanak sağlar.
Yerçekimine ters yapılan bu harekete “kılcal etki” adı verilir; su moleküllerinin arasındaki çekime ve tüpün cam duvarlarına bağlıdır. Su molekülleri, kendi arasından çok cam tüpe daha güçlü çekilmeye eğilimlidir çünkü cam molekülleri, su moleküllerinden daha polardır. Aşağıdaki resimden de anlaşılacağı gibi su; tüpün kenarlarında ulaşabileceği en yükseklikte, ortasında ise en alçaktadır.Suyun silindir bir tüpte oluşturduğu bu şekilli yüzeye “menisküs” adı verilir.
Hayatımızda koheziv ve adeziv kuvvetler neden önemlidir?
Gözlerimizin köşesindeki gözyaşı kanalının ve ağaçların suyu en tepeye çıkarma olayının da içinde olduğu bir sürü biyolojik sürecin içinde rol alır. Basit bir kohezyon örneği de aşağıda resmi olan suda koşanlar olarak bilinen böcek türleridir ve ayakta kalmak için yüzey gerilimine dayanırlar.
Adezyon ve Kohezyonla ilgili bu örneğe beraber bakalım;
